Η χρόνια βρογχίτιδα χαρακτηρίζεται από φλεγμονή και στένωση των βρόγχων που έχει ως αποτέλεσμα την υπερβολική παραγωγή βλέννας και τον επίμονο βήχα. Το εμφύσημα, από την άλλη πλευρά, περιλαμβάνει την καταστροφή των κυψελίδων του πνεύμονα, των μικρών αερόσακων που είναι υπεύθυνοι για την ανταλλαγή αερίων. Και οι δύο καταστάσεις συχνά ομαδοποιούνται ως χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και προκαλούνται κυρίως από τη μακροχρόνια έκθεση σε ερεθιστικούς παράγοντες, όπως ο καπνός του τσιγάρου.
Επί του παρόντος, ο βασικός άξονας της θεραπείας για τη χρόνια βρογχίτιδα και το εμφύσημα περιστρέφεται γύρω από τη διαχείριση των συμπτωμάτων, τη μείωση της φλεγμονής και την επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου. Αυτό συνήθως περιλαμβάνει τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής, όπως διακοπή του καπνίσματος, πνευμονική αποκατάσταση και φαρμακευτική θεραπεία, συμπεριλαμβανομένων βρογχοδιασταλτικών και κορτικοστεροειδών. Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να εξεταστούν χειρουργικές παρεμβάσεις όπως η μεταμόσχευση πνεύμονα.
Στους πνεύμονες Οι βασικοί στόχοι (►), με βάση τους οποίους σχεδιάζεται ένα θεραπευτικό πρόγραμμα στη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), όπως εξάλλου σε κάθε παθολογική εκτροπή, είναι: [α] η μείωση των δυσμενών επιδράσεων της παθήσεως στην καθημερινή φυσική, διανοητική και συναισθηματική ευημερία τους ασθενούς(►), [β] η αποτροπή των επιδεινώσεων, επιπλοκών, παροξύνσεων της παθήσεως και, [γ] η απομάκρυνση του ενδεχομένου θανάτου εξ αυτής. Με την εξέλιξη της παθήσεως, τα συμπτώματα επιδεινώνονται και οι παροξύνσεις καθίστανται θορυβοδέστερες και τα διαλαμαβόμενα θεραπευτικά μέσα κλιμακώνονται (εικ 1). Η κλιμάκωση της θεραπεάις επί ΧΑΠ, αντιτίθεται στη θεραπεάι του άσθματος, η οποία είτε αναβαθμίζεται ή υποβαθμίζεται, ανάλογαμε το επίπεδο ελέγχου της παθήσεως.
Οι θεραπευτικές οδηγίες βασίζονται στα αποτελέσματα τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών, στις οποίες, ωστόσο, εντάσσεται ένας μικρός και ιδιαίτερα προσεκτικά επιλεγμένος αριθμός πασχόντων. Είναι, επομένως, υπο συζήτηση, εάν στις ενδείξεις βασισμένες οδηγίες μπορούν να στηριχθούν προβολές, που να αφορούν το συνολικό πληθυσμό ασθενών με ΧΑΠ, στην καθημερινή πράξη, δεδομένου ότι τα αποτελέσματα των μελετών αυτών είναι -δυνητικά- εκτεθειμένα σε σφάλματα τύπου Ι (αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος) και σφάλματα τύπου ΙΙ (μικρός αριθμός παρατηρήσεων).
Η ΧΑΠ είναι μια ετερογενής πάθηση, που προσβάλλει άτομα με διαφορετικό φαινότυπο, υπό διαφορετικούς τρόπους. Το επικρατητικό σύμπτωμα για μερικούς ασθενείς είναι η δύσπνοια (τύπος Α, πνευμονικό εμφύσημα, pink puffers), το οίδημα των σφυρών, για μερικούς άλλους (τύπος Β, χρονία βρογχίτιδα, blew bloaters), ενώ άλλοι, χρειάζονται επανειλημμένες εισαγωγές στο Νοσοκομείο, για αντιμετώπιση παροξύνσεων, επιπλοκών. Οι μέθοδοι αντιμετωπίσεως καθορίζονται από τα συμπτώματα και την ανικανότητα της κάθε εξατομικευμένης περιπτώσεως. Η ΧΑΠ ασκεί δυσμενείς επιδράσεις σε εξωπνευμονικά συστήματα, επίσης, όπως η οστεοπόρωση, η μυϊκή αδυναμία, η κατάθλιψη και η έκπτωση γνωστικής λειτουργίας, προβλήματα, τα οποία, επίσης, πρέπει να συνεκτιμώνται και αντιμετωπίζονται.
Έχει δειχθεί ότι η λύση της φλεγμονής απαιτείται η συνδρομή πολλών διαφορετικών απραγόντων, όπως η δράση του αποδοτικού αμυντικού συστήματος. Κύριοι τροποποιητές των συστημάτων αυτών, όπως τα κορτικοειδή, τείνουν να αντεπιδρούν με πολές διεργασίες και ασκούν τις επιδράσεις τους μέσω πολλών διαδρομών. Συγχορηγούμενα με μακράς δράσεως β2-διεγέρτες, όπως επί άσθματος, Μπορούν να αναμένονται πρόσθετα οφελήματα, σχετικά με την καθήλωση των φλεγμονδών δράσεων και των παροξύνσεων (&, &).
Κατά την τελευταία δεκαετία, έχει σημειωθεί μια σταθερή αύξηση των σταθερών συνδυασμών, στη θεραπεία σειράς παθήσεων, όπως η υπέρταση, ο καρκίνος, το AIDS, φυματίωση και άλλες λοιμώδεις παθήσεις. Έχει κατανοηθεί ότι οι ασθενείς με άσθμα ή ΧΑΠ μπορεί να ωφςλούνται από τη χρήση σταθερών συνδυασμών, όπως οι συνδυασμοί των μακράς δράσεως β2-διεγερτών+εισπνεόμενα κορτικοειδή, και συνδυασμοί μακράς δράσεως β2-διεγερτών+μακράς δράσεως αντιχολινεργικών (αναστολέων μουσκαρινικών υποδοχέων). Και είναι επί θύραις, η διάθεση τριπλών σταθερών συνδυασμών, με τον πρώτο εξ αυτών να είναι ήδη διαθέσιμος στην Ινδία. Η χρήση συνδυασμών για τη θεραπεία της ΧΑΠ έχει, επίσης, στην ανακάλυψη και την ανάπτυξη φαρμάκων με δύο διαφορετικές πρωτογενείς δράσεις, στο ίδιο μόριο, -φάρμακα που γενικά ονομάζονται πολυλειτουργικά (&).
διακοπή του καπνίσματος |οξυγονοθεραπεία|πνευμονική αποκατάσταση|αντιβιοτικά|αποχρεμπτικά-βλεννολυτικά|βρογχοδιασταλτικά φάρμακα|β2-διεγέρτες|β2-διεγέρτες βραχείας δράσεως|β2-διεγέρτες παρατεταμένης δράσεως|σαλμετερόλη| φορμοτερόλη|ινδακατερόλη|βιλαντερόλη |αντιχολινεργικά| ιπρατρόπιο| τιοτρόπιο|γλυκοπυρρόνιο|ακλιδίνιο|ξανθίνες|θεοφυλλίνη|αναστολείς φωσφοδιεστεράσης 4|στατίνες|Θεραπεία με γλυκοκορτικοειδή |κορτικοστεροειδή, εισπνεόμενα|κορτικοστεροειδή, συστηματικά χορηγούμενα|θεραπεία με β2-αγωνιστές και γλυκοκορτικοειδή|πέραν των κορτικοστεροειδών: προοπτικές στη θεραπεία της ΧΑΠ |στατίνες |μελλοντικές προοπτικές στη θεραπεία της ΧΑΠ|ενδοσκοπική θεραπεία του πνευμονικού εμφυσήματος|χειρουργική θεραπεία του πνευμονικού εμφυσήματος|τεχνικές μειώσεως πνευμονικού όγκου: Lung volume reduction surgery for advanced emphysema|μηχανικός αερισμός σε ασθενείς με ΧΑΠ και άσθμα|μη παρεμβατικός μηχανικός αερισμός|α̳ν̳α̳δ̳ό̳μ̳η̳σ̳η̳ π̳ν̳ε̳ύ̳μ̳ο̳ν̳ο̳ς̳|||||||
πνευμονική αποκατάσταση
Όπως είναι γνωστό, η ΧΑΠ είναι πάθηση που εκδηλώνεται με μείωση της εκπνευστικής ροής, απότοκη χρόνιας φλέγμονής τους αεραγωγούς ή/και στο πνευμονικό παρέγχυμα (&, &, &, &). Η χρόνια φλεγμονή μεταναστεύει σε εξωπνευμονικά όργανα και αποτελεί αιτιοοπαθογενετικό παράγοντα με τον οποίο ερμηνεύονται οι συνοσηρότητες επί ΧΑΠ. Δεν αποκλείεται να ακαολουθείται και η αντίθετη πορεία της φλςεγνονής, χαμηλά επίεπδα της οποίας μποιρεί να συντηρούντασι σε εξωπνευμονικά όργανα, από τα οποία μεταναστεύουν διαχεόμενοι στην κυκλοφορία μεσολαβητές προς τους ευαίσθητους ιστούς του τραχειοβρογχικού δένδρου ή του πνευμονικού παρεγχύματος (&).
Στην πνευμονική αποκατάσταση εμπλέκονται ομάδα εξειδικευμένων ή καλά οργανωμένης ομάδας ειδικών, με την οποία επιδιώκεται η βέτιστη θεραπεία, υπό ελεγχόμενους όρους καταναλώσεως πόρων, για τη βελτίωση των συμπτωμάτων, της ανοχής στην κόπωση, της καθημερινή λειτουργικότητας του ασθενούς, τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής,. Το πρόγραμμα αποκαταστάσεως προσαρμόζεται εξατομικεύμενα, αν κια οι βασικές του αρχές διακρίνονται σε δράσεις, όπως: διακοπή του καπνίσματος, βέλτιστη σχεδίαση του φαρμακολογικού προγράμματος, την εκπαίδευση του ασθενούς και της οιοκογένειας, ρπςο τον σκοπό να καταστεί ο ασθενής ικανός να αναλαμβάνιε την προσωπική του καθημερινότητα, την ένταξή του σε προγράμματα ασκήσεως. Έχει ακτανοηθεί ότι οι ασθενείς με ΧΑπ αμελούν να ειδλιδονται σε σωματική κίπωση, με αποτέλεσμα την απώλεια της φυσικής τους προσαρμογής, απώλεια της μυϊκής μάζας των σκελετικών καιο αναπνευστικών μυών που τους εγκλωβίζει σ΄ένα φαύλο κύκλο επιδεινώσεως επιδεινώσεως της αντοχής στην άσκηση. Η εντάξή τους σ΄ένα πρόγραμμα ασκήσεων ε πί εργοποδηλάτου ή εργοδιαδρόμου αποδίδει στην αντιρρόπιση της μυϊκής ατροφίας. H βελτίωση των μυών των κάτω άκρων μπορεί να βοηθήσει στο βάδισμα, και η άσκηση των βροχιόνων βελτιώννει τη εκτέλεση καθημερινής δραστηριότητας.
Οι τεχνικές ελέγχου της αναπνοής (pursed lips breathing, εκπνοή με σφιγμένα χείλη, απολήγει σε καλύτερη εκπνοή (εφρμογή peep) κια βελτιώνει τον υιοθετούμενο τύπο αναπνοής. Οι τεχνικές φυσιοθεραπείας, όπως οι πλήξεις και οι τεχνικές βίαιης εκπνοής μπορεί να αποδειχθούν ωφέλιμες σε ασθενείς με δυσκολία αποχρέμψεως.
--η ψυχοκοινωνική υποστήριξη. Οια σθενείς με εξελιγμένη ανικανότητα νπορεί να έχουν δυσκολία ανόδου στην κλίμακα του ορόφου τους, αυτεξυπηρετήσεως και μπορεί να έχουν κοινωνική βοήθεια. Η κατάθλιψη κια η κοινωνική απομόνωση είναι συχνές συνοσηρόττηες και μπορεί να οπαρασχεθεί βοήθεια ψυχολογικής υποστηρίξεως, εστιάζοντας στην αποκατάσταση καθημερινών δεξιοτήτων. Η διατροφή αποτελεί σημναντικό παράγοντα, στα πλαίσια αποκαταστάσεως της ΧΑΠ |διατροφή στις πνευμονοπάθειες|. Η παχυσαρκία είναι συνήθης και η μείωση του σωματικού βάρους μπορεί να απολήξισ εβελτίωση της ανοχής στην άσκηση. Η καχεξία, πάλι, και απώλεια μυϊκής μάζας καθώς η κατανάλωση ενέργειας αυξάνεται, λόγω του μεγαλύτερου έργου αναπνοής. Επομένως μπορεί να απαιτηθούν συμπληρώματα διατροφής.
Στις μετρήσεις των αποτελεσμάτων από την εφαρμογή ενός προγράμματος αποκαταστάσεως δεν αρκεί η παλμική οξυμετρία και ησ πιρομέτρηση αλλ΄επίσης η ικανότητα στην άσκηση η ποιότητα ζωής, κια τα scores δύσπνοιας, όπως επίσης και οι εκτιμήσεις για ανάλψη καθημερινής δραστηριότητας.
αναθεώρηση 2014
Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια είναι μαι συχνή πάθηση των αεραγωγών που μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί. Χαρακτηρίζεται από: [α] ανυπόστρεπτη και εξελικτική απόφραξη των αεραγωγών, που οφείλεται σε χρόνια φλεγμονή, απότοκη δυσμενών επιδράσεων από το εξωτειρκό (και εσωτερικό;) περιβάλον και η οποία εκδηλώνεται κλινικά με βήχα κι απόχρεμψη και βιοχημικά με αύξηση της CRP και άλλων μεσολαβητών της φλεγμονής.[β] παροξύνσεις, στις οποίες οφείλονται οι επιδεινώσεις της, και, [γ] από σωρεία συνοσηροτήτων, από το καρδιαγγειακό, το νευρομυϊκό, τη ψυχική σφαίρα και το μεταβολισμό.
Γενικά, περιγράφονται δύο είδη βλάβης που προσβάλλουν το αναπνευστικό σύστημα, επί ΧΑΠ: ι. οι αεραγωγοί υφίστανται ουλοποίηση και στένωση, ιι. οι αερόσακκοι, περιοχές του πνευμονικού παρεγχύματος, στις οποίες διενεργείται η ανταλλαγή αερίων, υφίστανται βλάβη, έτσι, ώστε, η πρόσληψη οξυγόνου και η απαγωγή διοξειδίου επιβραδύνονται. Εάν η βλάβη είναι σοβαρή, μπορεί να απολήξει σε υποξαιμία και, όχι σπάνια, σε υπερκαπνία. Οι εξελίξεις αυτές οδηγούν σε δύσπνοια και άλλα συμπτώματα και σημεία. Εν τούτοις, η (ορθή) θεραπεία μπορεί να επιοβραδύνει την εξέλιξη της παθήσεως, να άρει τα συμποτώματα και να εξασφαλίσει βελτίωση την ποιότητα ζωής των πασχόντων.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ. - βρογχοδιασταλτικά
Τα βρογχοδιασταλτικά είναι ο κύριος κορμός των θεραπευτικών σχημάτων επί ΧΑΠ. Ο πλείστοι των ασθενών με ΧΑΠ απαντούν σε άλλοτε άλλο βαθμό στη θεραπεία με βρογχοδασταλτικά |θεραπεία σταθεροποιημένης παθήσεως|, αν και όχι στην ίδια ένταση μετην οποία απαντούν οι ασθενείς με άσθμα. Οπωσδήποτε αναγνωρίζεται ότι μικρές βελτιώσεις στην απόφραξη των αεραγωγών, συνεπάγονται ουσιώδεις βελτιώσεως στην δύσπνοια, μείωση του βαθμούς παγιδε΄θσεως αέρος και της υπερδιατάσεως, άρα κια βελτίωση των όρων αναπνοής, με τη βελτίωση της λειτορυγικής καταστάσεως των αναπνευστικών μυών, βελτίωση στην ανοχή στην άσκηση. .
Τα βρογχοδιασταλτικά βοηθούν στη αποκατάσταση της βατότητας των αεραγωγών, τροποποιώντας τη διάμετρό τους και περιορίζοντας τις υπερβολικές και παχύρευστες εκρίσεις που τους αοφράσσουν. Συνήθως, χορηγούνται με εισπνοές, μέσω κατάλληλων δοσιμετρικών νεφελοιητών ή συσκευών προωθήσεως ξηράς κόνεωςκαι, είναι ουσιώδες, η ορθή χρήσή τους προκειμένου να ληφθεί η σωστή δόση και να πρωθηθεί στις περιοχές που έχουν μέγιστη ωφέλιμη δράση. Υπάχουν διάφορα είδη βρογχοδιασταλτικών που χρησιμοποιούνται μόνα τους ή σε συνδυασμό. Μεταξύ αυτών:
-βραχείας δράσεως β2-αγωνιστές. που μερικές φορές καλούνται κα φάρμακα διασώσεως, μπορούν αμέσως, σε διάστημα λεπτών, να άρουν τη δύσπνοια, ώστε χρησιμοποιούνται όταν υπάρχει ανάγκη. Στην κατηγορία αυτή ανήκει η σαλβουταμόλη και η τερβουταλίνη. που προκαλούν χάλαση των λ. μυϊκών ινών,
-βραχείας δράσεως αντιχολινεργικά, όπως το ιπρατρόπιο. Βελτιώνουν τη αναπνευστική λειτουργία και τα συμπτώματα. Εάν τα συμπτώματα είναι ήπια κια σποραδικά, τα βραχείας δράσεως αντιχολινεργικά, μπορεί να χρησιμοποιούνται ως φάρμακα διασώσεως, Εάν, αντίθετα, τα συμπτώματα είναι σοβαρότερα και συχνότερα, τα αντιχολινεργικά λαμβάνονται σε κανονική βάση.
-βραχείας δράσεως συνδυασμοί. Διατίθενται, επίσης, συνδυαασμοί εισπνεόμενων βρογχοδιασταλτικών, δηλαδή που περιέχουν σαλβουταμόλη και ιπρατρόπιο, διατίθενται και μ πορεί να χρησιμοποιούνται ως φάρμακα διασώσεως ή σε κανονική βάση, ανάλογα με τη βαρύτητα και την συχνότητα των συμπτωμάτων.
-μακράς δράσεως βρογχοδιασταλτικά. Χορηγούνται σε ασθενείς που πρέπει να χρησιμοποιούν βρογχοδιασαταλτικά σε κανονική βάση, λόγω της συνεχούς παρουσίας σοβαρών, μάλλον, συμπτωμάτων.
--παρατεταμένης δράσεως β2-διεγέρτες. Χορηγούνται σε ασθενείς των οποίων τα συμπτώματα δεν αίρο0νται με βραχείας δράσεως βρογχοδιασταλτικά. Στην ομάδα ανήκει η σαλμετερόλη, η φορμοτερόλη, που λαμβάνονται δύο φορές την ημέρα και η ινδακατερόλη, που λαμβάνεται μια φορά την ημέρα.
--παρατεταμένης δράσεως αντιχολινεργικά. Στην ομάδα ανήκει το τιοτρόπιο (spiriva), το οποίο λαμβάνεται μιά φορά την ημέρα, βελτιώνει την αναπνευστική λειτουργία και τη δύσπνοια και κατευνάζχει τα συμπτώματα. Το ακλιδίνιο -ένα μακράς δράσως αντιχολινεργικό- το οποίο λαμβνάνεται Χ2 ημερησίως, βελτιώνει την αναπνευστική λειτουργία.
--θεοφυλλίνη. Δισκίο, σε μορφή βραδείας αποδεσμεύσεως (Theo-Dur) είναι παρατεταμένης δράσεως βρογχοδιασταλτικό. Η χρήση της θεοφυλλίνης έχει, γενικά, παραγκωνιστεί, αν και μπορεί να είναι ωφλέλιμη σε άτομα με σοβαρή, αλλά σταθεροποιημένη πάθηση. Η δόση της πρέπει να σταθμίζεται προσεκτικά, με περhttp://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedιοδικό έλεγχο της στάθμης της στο αίμα, λόγω των δυνητικών τοξικών της παρενεργειών.
-- ροφλουμιλάστη. Της ομάδας των αναστολέων της φωσφοδιεστεράσης 4, για την αντιμετώπιση της χρονίας βρογχίτιδας, συνοδεύεται από
σημαντικές ευνοϊκές δράσεις, αλλά και παρενέργειες.
εικ.1 η κλίμακα επιδεινώσεως της ΧΑΠ.
-γλυκοκορτικοειδή (ονομάζονται, μερικές φορές και στεροειδή, αν και τα στεροειδή έχουν διαφορετική δομή και λειτουργία). είναι τάξη φαρμάκων με ισχυρές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Τα γλυκοκορτικοειδή μπορεί να χροηγηθούν από του στόματος, με σιπνοές, αλλά υπα΄ρχουν κι ενέσιμες μορφές. Οι ενδοφλέβιες ενέσεις δεν πλεονεκτούν έναντι των από του στόματος, στις παροξύσνεις ΧΑΠ. Oral or IV Prednisolone in the Treatment of COPD Exacerbations A Randomized, Controlled, Double blind Study CHEST. 2007;132(6):1741 1747.
Εισπνεόμενα γλυκοκορτικοειδή χορηγούνται επί παραμονής ανέλεγκτων των συμπτωμάτων με βρογχοδιασταλτικά, ή επί συχνών παροξύνσεων. Τα από του στόματος γλυκοκορτικοειδή χορηγούνται σε βραχυχρόνιες θεραπείες π.χ., για αντιμετώπιση των παροξύνσεων, αλλά γενικά, δεν χορηγούνται για παρατεταμένο διάστημα, λόγω του κινδύνου εκ των παρενεργειών τους.
Παρ΄όλο ότι στους αεραγωγούς επί ΧΑΠ, ανιχνεύονται μεγάλος αριθμός και ποικιλία κυττάρων της φλεγμονής, ο ρόλος των ειπσνεόμενων γλυκοκορτικοειδών στην θεραπεία της ΧΑΠ δεν έχει επιβεβαιωθεί. Όπως έχει σημειωθεί |φαινότυπι ΧΑΠ|, η ΧΑΠ είναι ετερογενής πάθηση και, περίπου το 20% των ασθενών βελτιώνονται, με τη χορήγηση από του στόματος γλυκοκοερικοειδών. Προκειμένου να αγνωριστεί η υποομάδα αυτή και να καθοριστεί ο βαθμός, στον οποίο πρατηρείται αναστρεψιμότητα μετά γλυκοκορτικοειδή, χορηγούνται δοκιμαστικά, 30 mg/Η πρεδνιζολόνης για 14 ημέρες, κατά τη διάρκεια στεθεροποιημένης φάσεως. ΠΑρατηρείται, επίση,ς μείωση του αριθμού τνω παροξύνσεων σε ασθενείς με σοβαρή ΧΑΠ, που λαμβάνουν εισπνεόεμνα στεοειδή, όπως εκείνοι με σοβαρή πάθηση. Η θεραπεία κλιμακώνετι, ανάλογα με τη βαρύτηα των συμπτωμάτων και τον βαθμό της αποφράξεως.
-συνδυασμοί. Συνδυασμοί βραχείας ή παρατατεταμένης δράσεως βρογχοδιασταλτικών, αντιχολινεργικών, και γλυκοκορτικοειδών συχνά χορηγούνται σε ασθενείς των οποίων τα συμπτώματα δεν υπσοτρέφονται με ένα μόνο φάρμακο.
-αντιβηχικά. αντιβηχικά φάρμακα, γενικώς, δεν χορηγούνται στους ασθενείς με ΧΑΠ, επειδή έχουν δειχθεί ότι δεν βελτιώνουν τα συμπτώματα εξ αυτής. Παρ΄όλο ότι ο βήχας μπορεί να είναι ένα βασανιστικό σύμπτωμα, τα κατασταλτικά του βηχός φάρμακα, πρέπει να αποφεύγονται επειδή η ακταστολή του βήχα μπορεί να απολήξει σε συγκέντρωση εκκρίσεων, επιδείνωση της αποφράξεως και να οδηγήσουν σ σε πρόκληση φλεγμονής.
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
-διακοπή του καπνίσματος. Από τους σημαντικότερους συντελεστές της θεραπείας της ΧΑΠ, η διακοπή καπνίσματος συνεπάγεται σημαντική επιβράδυνση της εξελίξεως της ΧΑΠ, μείωση του βήχα και του ποσού της αποχρέμψεως, παρ΄όλο ότι αυτό μπορεί να χρειαστεί χρόνο προκειμένου να επιτευχθεί.
-οξυγονοθεραπεία. Ασθενείς με εξελιγμένη πάθηση μπορεί να εμφανίζουν υποξαιμία. Η κατάσταση αυτή μπορεί να συμβαίνει ακόμη και χωρίς ο ασθενής να αισθάνεται την έλλειψη αέρα, δηλαδή δύσπνοια ή να έχει άλλα συμπτώματα. Οι συγκεντρώσεις οξυγόνου μπορούν να μετρηθούν μ΄ένα παλμικό οξύμετρο, που υπολογίζει το ποσοστό της οξυαιμοσφαιρίνης. Με την πληροφορία αυτή είναι δυνατόν να υπολογίσουμε αδρά το συνολικό ποσό οξυγόνου που υπάρχει στο αρτηριακό αίμα (&).
Μερικοί ασθενείς είναι επιρρεπείς στην υποξαιμία, κατά τα αεροπορικά ταξίδια, επειδή η μειωμένη πίεση αε΄ρος εντός του αεροσκάφους, μειώνει την μ.π. οξυγόνου στις κυψελίδες. Εάν εκτιμηθεί ότι υπάρχει κίνδυνμος υποξαιμίας εντός του αεροσκάφους, μπορεί να συνταγογραφηθεί χορήγηση οξυγόνου, κατά τη διάρκεια της πτήσεως. Συμπληρωματικό οξυγόνο δεν πρέπει να χορηγέιται ποτέ, κατά τη διάρκεια του καπνίσματος τσιγάρων, για τον κίνδυνο ατυχημάτων. Έχουν περιγραφεί θανατηφόρα εγκαύματα που προκλήθηκαν σε άτομα που επιχείρησαν να καπνίσουν, ενώ λάμβαναν οξυγόνο.
-διατροφή (βλέπε: Διατροφή στις πνευμονοπάθειες). Περίπου 30% των ασθενών δεν διατρέφονται ικανοποιητικά λόγω των συμπτωμάτων τους (!) και της εξαντλήσεως, ενώ παρατηρείται απώλεια βάρους. Η μη επαρκής λήψη τροφής μπορεί να οδηγήσει σε δυσθρεψία που επιδεινώνει τα συμπτώματα και αυξάνει την πιθανότητα λοιμώξεων. Οι ασθενείς επιλέγουν τροφή υψηλής θερμιδικής αξίας (αυγά), που παρασκευάζονται εύκολα, ενώ συνιστάται ανάπαυση πριν από τα γεύματα και πολυβιταμινούχα συμπληρώματα διατροφής, που είναι επιπλέον πηγές ενέργειας, επειδή προσλαμβάνονται εύκολα και δεν χρήζουν προετοιμασίας. Εάν ο ασθενής συνεχίζει να χάνει βάρος, μπορεί να συνταγογραφηθεί ένα ορεξιογόνο, όπως τα αντικαταθλιπτικά, τα αντιϊσταμινικά, τα ηρεμιστικά (βενζοδιαζεπίνες, φαινοθειαζίνες) στεροειδή, η μαριχουάνα. Στα φάρμακα, αντίθετα, που μειώνουν την όρεξη συγκαταλέγονται οι αμφεταμίνες, μερικά αντιβιοτικά (αμφοτερικίνη Β, γενταμυκίνη, μετρονισαζόλη, ζιδοβουδίνη), οι αναστολείς καρβονικής ανύδρασης, γλυκοσιδικά σκευάσματα και η μεθυλοφαινυδάτη.
-πνευμονική αποκατάσταση. Στα προγράμματα πνευμονικής αποκατάστασης περιλαμβάνεται η εκπαίδευση, η καθοδηγούμενη άσκηση, η κοινωνική υποστήριξη, οδηγίες στις τεχνικές αναπνοής, που μπορεί να ελκαφρύνουν το σύμπτωμα της δύσπνοιας. Τα προγράμματα αποκαταστάσεως έχουν δειχθεί ότι βελτιώνουν την ικανότητα στην άσκηση ενισχύουν την ποιότητα ζωής, και μειώνουν τη συχνόττηα των παροξύνσεων της ΧΑΠ. Ακόμη και άτομα με σοβαρή δύσπνοια μπορεί να οφεληθούν με ένα πρόγραμμα αποκαταστάσεως.
-χειρουργικές επεμβάσεις. Οι μχειρουργικές επεμβάσεις, όπως εκείνες που αποσκοπούν στη μείωση του πνευμονικού όγκου και η μεταμόσχευση πνεύμονος, μπορεί να είναι επιβοηθητικές στη μείωση των συμπτωμάτων σε μερικούς ασθενείς με πνευμονικό εμφύσημα.
--επεμβάσεις μειώσεως όγκου. Αποσκοπούν στην αφαίρεση του πνευμονικού τμήματος, που φέρει μεγάλες φυσαλίδες, επιτρέπονητας έτσι, στο υπόλοιπο, υγιέστερο πνεύμονα να εκπτυχθεί αποδοτικότερα. Έχει δειχτεί, ότι η ζωτική χωρητικότητα αυξάνεται μετεγχειρητικά, στο μέτρο του όγκου της φυσαλίδας που εξαιρέθηκε. Η τεχνική αυτή μπορεί να είναι επιλέξιμη σε άτομα με σοβαρή δύσπνοια, και εφόσον απέτυχαν όλες οι άλλες συνήθεις μέθοδοι, συμπεριλαμβανομένης και της πνευμονικής αποκαταστάσεως. Δεν πρόεκιται, όμως, να ωφεληθούν όλοι οι ασθενείς, με ενδείξεις για παρόμοιες επεμβάσεις, ενώ μερικοί μπορεί να επιδινωθούν. Ίσως, πρέπει να προηγηθούν απεικονιστικές διαγνωστικές μέθοδοι, όπως η αξονική τομογραφία, προκειμένου να εκτιμηθεί το δυνητικό μετεγχειρητικό όφελος.
--μεταμόσχευση πνεύμονος. Μπορεί να θεωρηθεί ως θεραπευτικό ενδεχόμενο σε περιπτώσεις σοβαρής πχρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας. Επί επιτυχοιύς εκβάσεως, μπορεί να απολήξει σε βελτίωση των συμπτωμάτων, αλλά δεν απολήγει σε παράταση του χρόνου επιβιώσεως.
Στις υπόλοιπες θεραπείες περιλαμβάνεται ο μη παρεμβατικός μηχανικός αερισμός, χορήγηση αντιαγχωδών ή αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, ή, ακόμη, και παρόμοια μορφίνης φάρμακα, προς μείωση των συμπτωμάτων.
--πρόληψη και θεραπεία των λοιμώξεων επί ΧΑΠ--
Οι ασθενείς με ΧΑΠ είναι επιρρεπείς σε επιδεινώσεις της αναπνευστικής τους λειτουργίας, ως αποτέλεσμα λοιμώξεως του ανώτερου ή κατώτερου αναπνεσυτικού συστήματος. Η πρόληψη και η άμεση θεραπεία τους, εφόσον προκύψουν είναι σημαντική παράμετρος της διαχειρίσεως των ασθενών αυτών.
-εμβόλια. Οι ασθενείς με ΧΑΠ πρέπει να δεχτούν έναν αντιπνευμονιοκοκκικό εμβολιασμό, με πολυδύναμο εμβόλίο, προς προφύλαξη από ποικιλία τύπων πνευμονιών. Πρέπει επίσης να δέχονται αντιγριππικό εμβολιασμό, κάθε χρόνο, πριν την εμφάνιση των μικροεπιδημιών, συνήθως στ τέλος του φθινοπώρου ή τις αρχές του χειμώνα. Σε ασθενείς που πρσβάλλονται από ίωση πρέπει να λκαμβάνουν αντιικά σκευάσματα, όπως η υδροχλωρική αμανταδίνη 100 mg/12ωρο και σε μη ανοχή 100 mg ημερησίως. Παιδιά 5 – 9 ετών και ενήλικες > 65 ετών 100 mg ημερησίως), η ζαναμιβίρη (RELENZA/GlaxoSmithKline: inh.pd.dos 5mg/dose 5 rotadisks x 4doses+1 diskhaler) και η ασελταμιβίρη (ΤAMIFLU/Roche U.K.: caps 75mg x 10 – pd. ora.sus 12mg/ml fl x 30g).
--αντιβιοτικά. Τα αντιβιοτικά ασκούν ωφέλιμη επίδραση σε άτομα με ΧΑΠ και βακτηριακή λοίμωξη, λόγω της οποάις εμφανίζουν επιδείνωση των συμπτωμάτων. Σημειώνεαι ότι το πλείστον των παροξύνσεων αποδίδεται σε ιογενείς λοιμώξεις, οι οποίες δεν θα βελτιωθούν με χορήγηση αντιβιοτικών. Η συνεχής χορήγηση αντιβιοτικών για την πρόληψη των λοιμώξεων δεν συνιστάται. Εν τούτοις, ένα μακρολίδιο, η αζιθρομυκίνη χορηγούμενη κατά μακροπερίοδα διαστήματα μπορεί να αποτρέψει τα οξέα επεισόδια.
-πρόγνωση. Παρ΄όλο ότι η διαχρονική μείωση της αναπνευστικής λειτουργίας έχει αποδειχθεί, δεν είναι γνωστός ούτε σταθερός ο ρυθμός επιδεινώσεως των συμπτωμάτων. Κι αυτό, επειδή, στην εξέλιξη της παθήησεως εμπλέκονται σωρεία παραγόντων, όπως η συνέχιση του καπνίσματος, η απώλεια σωματικού βάρους, οι συνοσηρότητες και η ανταπόκριση του αναπνευστικού συστήματος στις δοκιμασίες ασκήσεως.Άτομα με ΧΑΠ και περιορισμένης εντάσεως συμπτώματα. έχουν κανονικό σωματικό βάρος, και έχουν διακόψει το κάπνισμα τείνουν να έχουν παρατεταμένο πρσοδόκιμο επιβιώσεως Ο δείκτης BODE έχει ικανή προβλεπτικότητα, αποτελεί γνώμονα διαχειρίσεως της θεραπείας ή της αποφάσεως υποβολής του ασθενούς σε μεταμόσχευση. Ο δείκτης BODE διαμορφώνεται με τη χρήση της σωματικής μάζας (BMI.), της βαρύτητας της αποφράξεως, μέσω μιας καλής ποιότητας σπιρομετρήσεως του βαθμού της δύσπνοιας, με τη βοήθεια μιας κατηγορικής κλίμακας και την εξάλεπτη δοκιμασία ελεύθερης βαδίσεως. Για τον έλεγχο των συνοσηροτήτων, χρήσιμος, επίσης, είναι ο δείκτης Charlson Comorbidity Index, καθώς επίσης και ο δείκτης COTE.
μελλοντικές προοπτικές στη θεραπεία της ΧΑΠ
Ατυχώς, δεν υπάρχει θεραπεία που να αναστέλλει την εξέλιξη της ΧΑΠ. και δεν υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις ότι τα κορτικοειδή είναι αποδοτικά. Στις μελλοντικές προσεγγίσεις μπορεί να περιλαμβάνονται φάρμακα, που αναστέλλουν την χαρακτηριστική ουδετεροφιλική φλεγμονή της ΧΑΠ, (όπως ανταγωνιστές των LΤB4, ανταγωνιστές της ιντερλευκίνης 8, και της φωσφοδιεστεράσης 4), ικανότεροι αντιοξειδωτικοί παράγοντες (ανάλογα της γλουταθειόνης και φάρμακα που αναστέλλουν τις πρωτεάσες (αναστολείς της ουδετεροφιλικής ελαστάσης και αναστολείς των μεταλλοπρωτεασών δικτύου). Οι μοριακοί μηχανισμοί της αντιστάσεως στα κορτικοειδή επί ΧΑΠ, έχουν ήδη κατανοηθεί καλύτερα και αναμένονται θεραπευτικοί παράγοντες που θα αντιστρέφουν την αντίσταση αυτή. Ο έλεγχος των νεών αυτών παραγόντων είναι δύσκολος επειδή θα αιτηθεί μεγάλος αριθμός μακροπερίοδων προοπτικών μελετών, με τους οποίους θα δειχθεί η προοδευτική μείωση της εξελίξεως της παθήσεως.
Mηχανικός αερισμός σε ασθενείς με ΧΑΠ. Η κρίσμη παθοφυσιολογική συνέπεια της ΧΑΠ (και του άσθματος) είναι η αύξηση των αντιστάσεων ροής στους αεραγωγούς κια η παγίδευση αέρος. Επί φυσιολογικών πνευμόνων, η πίεση ελαστικής επαναφοράς είναι αρκετή για να εξασφαλίσει την εκπνοή, μέχρι του επιπέδου της FRC, αλλά η μερική απώλεια της πιέσεως ελαστικής επαναφοράς, λόγω καταστροφής των ελαστικών στοιχείων (με τη δράση ελαστολυτικών παραγόντων) επιδεινώνει το πρόβλημα της ανεπάρκειας της εκπνοής. Οι ασθενείς με περιορισμό εκπνευστικής ροής συνήθως ενεργοποιούν τους επικουρικούς μύες προκειμένου να ωθήσουν τον εισπνεόμενο αέρα δια των μερικώς εστενωμένων κεντρικών αεραγωγών.
δυναμική υπερδιάταση και autoPEEP. Η δυναμική υπερδιάταση (βλέπε δυναμική συμπίεση των αεραγωγών) παρατηρείται όταν η εκπνευστική ροή δεν έχει απολήξει στην εκκένωση των κυψελίδων ώς το σημείο της ισορροπίας τους, δηλαδή της FRC, κατά το τέλος της εκπνοής. Η υπολειπομένη θετική πίεση στους πνεύμονες, σε σχέση με την ατμοσφαιρική πίεση ή με το PEEP που εφαρμόζεται από έναν αναπνευστήρα, αναφέρεται ως auto PEEP (ή ενδογενές PEEP). Αν και το autoPEEP συνήθως εμπλέκεται στη δυναμική υπερδιάταση, οι δύο όροι δεν είναι συνώνυμοι, καθώς ο πνευμονικός όγκος στο τέλος της εκπνοής μπορεί να είναι φυσιολογικός ενώ οι εκπνευστικοί μύες έχουν ενεργοποιηθεί. Η παρουσία του autoPEEP απολήγει στην υποεκτίμηση της μέσης πιέσεως στους πνεύμονες , όπως αποτιμάται από την PVENT και, επομένως, στην παρερμηνεία εάν η εκτίμηση της μηχανικής των πνευμόνων βασίζεται αποκλειστικά στην PVENT. (βλέπε: δυναμική υπερδιάταση).
Χειρουργική θραπεία. Μικρός αρθμός ασθενών με ΧΑΠ μπορεί να ωφεληθούν από χειρουργικές θεραπείες |χειρουργική θεραπεία|.