Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

βλέπε: |ιστορική αναδρομή| η πρώτη συσκευή (Van Slyke) για την μέτρηση αερίων αρηριακού αίματος - διάρκεια κάθε μέτρησης ~15 λεπτά|

----------------------------------------
εικόνα 1. Ο Thomas Van Slyke και η μανομετρική του συσκευή μέτρησης των αερίων αίματος

------------------------------------------------------------------------

Η Ανάλυση Αερίων Αρτηριακού Αίματος, AAAA,  έχει καταστεί απαραίτητη για τη διάγνωση κι εκτίμηση κάθε κλινικής καταστάσεως, κατά την προσέλευση στα επείγοντα, στη μονάδα τραύματος ή στη ΜΕΘ, στην αναισθησιολογία ή την Πνευμονολογία.

Η ΑΑΑΑ θεωρείται από τους κλινικούς ιατρούς θεωρείται ως το πλέον χρήσιμο και απαραίτητο διαγνωστικό εργαλείο, καθώς οι περισσότερες από τις παραμέτρους που παρέχει δεν μπορούν να προσεγγισθούν με άλλη κλινικοεργαστηριακή μέθοδο. Ο κατάλογος των ενδείξεών της είναι εξαιρετικά εκτεταμένος και δεν θα παρουσιασθεί εδώ. Παρουσιάζονται όμως στοιχεία διαγνωστικής ορολογίας.

pH, χαμηλότερο του 7.35, ονομάζεται οξυαιμία, ενώ πάνω από 7.45, αλκαλιαιμία. Είναι καλύτερα το όριο να είναι 7.39-7.41, επειδή μπορεί να υπάρχει αντιρρόπιση σε μια παρατεινόμενη οξυαιμία. Κατά την αντιρρόπιση, το pH θα τείνει προς τη φυσιολογική του τιμή, με την οποία, όμως, ουδέποτε θα συμπέσει. Έτσι, εάν ως όριο χρησιμοποιηθεί το 7.35, θα ”χάνεται” κάθε αντιρροπισμένη οξυαιμία, στην οποία θα έχει επιτευχθεί μικρότερος ή μεγαλύτερος βαθμός αποκαταστάσεως του pH, χωρίς ουδέποτε να έχει καταστεί φυσιολογικό. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση της αλκαλιαιμίας.

Τιμή PaCO₂ μεγαλύτερη των 45 mmHg, καλείται υπερκαπνία ή αναπνευστική οξέωση· ενώ τιμές κάτω των 35 (άνδρες) ή 30 (γυναίκες) είναι αποδεικτικές αναπνευστικής αλκαλώσεως ή υποκαπνίας. Τιμή SBE μικρότερη των -5 mΜ είναι μεταβολική οξέωση και πάνω από +5 mΜ είναι μεταβολική αλκάλωση. Η παρουσία αντιρροπήσεως σε χρόνιες διαταραχές οξεοβασικής ισορροπίας, αναπνευστικής ή μεταβολικής αιτιολογίας, είναι ανιχνεύσιμες και χρησιμοποιούνται για την τεκμηρίωση της διαγνώσεως. Οι φυσιολογική PO₂ νεαρών ενηλίκων στο επίπεδο της θάλασσας είναι 90-100 mmHg και μειώνεται με την ηλικία στα 60-70 mmHg στην ηλικία των 80. Δεν υπάρχει ομοφωνία για την τιμή της PO₂, κάτω από την οποία η κατάσταση ονομάζεται ”υποξία”.

Ο κορεσμός της Αιμοσφαιρίνης:  

(100ΧHbO₂/[HbO₂+HHb])

 κυμαίνεται μεταξύ 97-98%. Δηλαδή η HHb κυμαίνεται μεταξύ 2-3%. Στο διάγραμμα του λήμματος, απεικονίζεται η αντιρρόπιση για αντίστοιχη οξεοβασική διαταραχή, αναπνευστική ή μεταβολική. AR και CR οξεία και χρόνια αναπνευστική διαταραχή, αντίστοιχα· Μ μεταβολική διαταραχή.

Η καρβοξυαιμοσφαιρίνη και η μεθαιμοσφαιρίνη ή άλλες παθολογικές μορφές –εάν υπάρχουν- μειώνουν το κλάσμα του κορεσμού (ή % οξυαιμοσφαιρίνη) που υπολογίζεται ως: 100 Χ HbO₂ / total Hb, αλλά δεν υπολογίζεται ως ”λειτουργικός”κορεσμός. Οι όροι ”υποξία” και ”υποξαιμία” γενικά δηλώνουν ότι ο κορεσμός είναι τουλάχιστον 5% χαμηλότερος από τον πρέποντα για το υψόμετρο και την ηλικία.

 Οι σύγχρονοι αναλυτές αερίων αρτηριακού αίματος παρέχουν μια υπολογισμένη τιμή SO₂% (κορεσμός αιμοσφαιρίνης). Η παρατηρούμενη τιμή PO₂ διορθώνεται, κατ΄αρχή, από την τιμή υπό το τρέχον pH στην τιμή υπό pH =7.4, με βάση την εξίσωση:

Log PO₂^7.4=logPO₂^obs-(0.48(7.4-pH^obs)

υπό pH 7.4 και θερμοκρασία 37°C η σχέση μεταξύ του SO₂% και του PO₂ εκφράζεται από τη σχέση:

  SO₂%=100(23400(PO₂³+150PO₂)^-1+1)^-1

δεν χρειάζεται να γίνουν διορθώσεις (π.χ., στη θερμοκρασία του ασθενούς) καθώς όλες οι μετρήσεις ανάγονται στη θερμοκρασία 37°C.

Με την Ανάλυση Αερίων Αρτηριακού αίματος παραλαμβάνονται οι επόμενες παράμετροι:

Παράμετροι για την αποτίμηση της οξυγονώσεως

P_ΧO_{2 -} μερική πίεση Ο₂. Το x μπορεί να δηλώνει: x=a, αρτηριακό αίμα· x=v, φλεβικό αίμα·

x=v̄, μικτό φλεβικό αίμα. Οι αντίστοιχες φυσιολογικές τιμές είναι:  P_aO₂ =97 mm Hg (80-100 mm Hg)·

P_V̄O₂ = 40 mm Hg (37-43 mm Hg)

Total Hb – συνολική συγκέντρωση αιμοσφαιρίνης (gm Hb/100 ml αίματος· gm%). Φυσιολογική τιμή: 14-16gm% για άνδρες· 13-15 gm% για γυναίκες

SxO₂ - % κορεσμός αιμοσφαιρίνης. Φυσιολογική  τιμή: 97% της ολικής αιμοσφαιρίνης

%MetHb – επί τοις εκατό μεθαιμοσφαιρίνη· φυσιολογική τιμή <1.5 % της ολικής αιμοσφαιρίνης.

%COHb – επί τοις εκατό κορεσμός αιμοσφαιρίνης με CO. φυσιολογική τιμή: 0.5%-2.0% της ολικής αιμοσφαιρίνης.

P₅₀  - μερική πίεση Ο₂ που απαιτείται για να εξασφαλιστεί κορεσμός Hb = 50%. Φυσιολογική τιμή: 26.7 mm Hg (26-27 mm Hg).

Παράμετροι για την αποτίμηση του αερισμού

PxCO₂ – μερική πίεση διοξειδίου του άνθρακος (mmHg). Φυσιολογική τιμή PaCO₂:  40 mm g (35-45 mm Hg).

Παράμετροι για την αποτίμηση της οξεοβασικής ισορροπίας

pH – οξεοβασική ισορροπία του αίματος, Φ.Τ=7.40 (7.30-7.50)

υπολογισμοί για την εκτίμηση της οξυγονώσεως

CxO₂-  περιεκτικότητα αίματος σε οξυγόνο: άθροισμα διαλυμένου στον ορό και χημικώς συνδεδεμένου με την Hb: C_aΟ₂ = (Total Ηb X 1.34 X SaO₂) + (0,0031 X PaΟ₂). Φυσιολογική τιμή: περίπου 20 vol%.

ṪO₂- ρυθμός μεταφοράς του Ο₂ στους ιστούς (ml Ο₂ /min): Τ̇Ο₂ = (CaO₂ x 10) x καρδιακή εξώθηση. Φυσιολογική τιμή: 900-1200 ml O₂/min

C_(A-V̄)O₂ - αρτηριοφλεβική διαφορά περιεκτικότητας Ο₂ (ml O₂ /100 ml αίματος ή vol%). Φυσιολογική τιμή: 5 vol% (4.5-6 vol%)

Q̇_SP/Q̇_T  - %  αίματος που υφίσταται διαφυγή, (εκατοστά της μονάδας ή %). Q̇_sp/Q̇_ST=((CcO₂-CaO₂)/(CcO₂-C_V̄O₂). Φυσιολογική τιμή: <5% της καρδιακής εξωθήσεως.

Υπολογισμοί για την εκτίμηση της οξεοβασικής ισορροπίας

HCO₃̄ - συγκέντρωση διττανθρακικών ιόντων στο πλάσμα (mEq/L). Φυσιολογική τιμή: 24 mEq/l (22-26 mEq/l).

BE – περίσσεια βάσεως (mEq/L). Φυσιολογική τιμή: ±2 mEq/L

 Παράμετροι που χρησιμοποιούνται για την έμμεση μέτρηση των αερίων αίματος

P_tcO₂  - διαδερμική μερική πίεση Ο₂ (mmHg)

P_tcO₂ – διαδερμική μερική πίεση διοξειδίου του άνθρακος (mmHg)

PetCΟ₂ – μερική πίεση CO₂ στο τελοεκπνευστικό άερα (mmHg)

σύνοψη

πρόλογος

ΑΑΑΑ-μονογραφία

Εισαγωγή

ενδείξεις

βασικές πληροφορίες

Πνευμονικός Αερισμός

Αναπνευστικός κύκλος

ΑΑΑΑ, Αιμοληψία
φλεβικό αντι αρτηριακό αίμα για έλεγχο αερίων;

☛ Mνημονικός κανόνας για την αρχική διαχείριση του ασθενούς   (&).
⇒airway. αεραγωγοί. Διασφάλιση βατότητας αεραγωγών
⇒breathingαναπνοή. ποιοτικός / ποσοτικός έλεγχος της αναπνοής· 
⇒circulation Κυκλοφορία. έλεγχος ότι υπάρχεισφυγμμός· εάν δεν υπάρχει εφαρμογή εξωτερικών μαλάξεων
⇒ disability  
⇒exposure Έκθεση σε κίνδυνο προσβολής.

▣▣ Είναι αξιόπιστες οι μετρήσεις παραμέτρων οξεοβασικής ισορροπίας και οξυγονώσεως, που προέρχονται από δείγμα φλεβικού αίματος; - μπορεί η παλμική οξυμετρία να βελτιώσει την αξιοπιστία τους;

Τα συμπεράσμτα από την ανάλυση αερίων φλεβικού αίματος, συνήθως είναι συγκρίσμα με εκείνα από την ανάλυση αερίων αρτηριακού αίματος, εκτός από την μέτρηση της P_aO₂,   σε ολόκληρο το φάσμα των φυσιολογικών και συνήθων παθολογικών καταστάσεων. Μπορούμε, πάντως να υπολογίσουμε το PaO2 από τιμές ανάλυσης αερίων φλεβικού αίματος . Με κανένα τρόπο, πάντως, ο κορεσμός αιμοσφαιρίνης δεν μπορεί να αντικαταστήσει την προσεκτική αρτηριοκέντηση και ανάλαυση αςερίων αρτηριακού αίματος.