Home

ΕΥΘΑΝΑΣΙΑ - η διαχείριση της ζωής και του θανάτου.

 © Γ.Α. ΜΑθιουδάκης: ευθανασία - η διαχείριση της ζωής και του θανάτου
         -βραβείο Ιατρικής Εταιρείας Αθηνών-

'Οπισθόφυλλο:   Ο ιατρός δρα με μοναδικό γνώμονα το primum non nocere, που επιτάσει σταθερή συνηγορία υπέρ του ασθενούς, ακόμη και εάν χρειαστεί να εναντιωθεί στις επιδιώξεις του ασφαλιστικού οργανισμού, του συστήματος υγείας και της κοινωνίας ολόκληρης.

 Το αρχιμήδειο σημείο από το οποίο θα μπορούσε να εκκινήσει η διερεύνηση της κοινωνικής σημασίας της ευθανασίας δεν είναι η διλημματική επιφύλαξη, εάν πρέπει να αποτελέσει την κατάληξη ενός βασανιζόμενου συνανθρώπου μας, αλλά η επινοημένη αποστολή της, ως μια διέξοδος στο αδιέξοδο που προκαλούν, από κοινού, η σύγχρονη ιατρική, όπου αποδεικνύεται ατελέσφορη για την αποκατάσταση της υγείας και η κοινωνία της φρενήρους παραγωγής, όπου αποδεικνύεται απρόθυμη για κοινωνικές δαπάνες και συναισθηματική συνεισφορά. Για τον ακατάληκτο πόνο και τις ταπεινωτικές εξαρτήσεις από μηχανική υποστήριξη και περιποιήσεις τρίτων, αποκλειστικός υπόλογος δεν είναι, βέβαια, ο ίδιος ο άρρωστος, ώστε η θανάτωσή του να εκλειφθεί στην κοινωνία, ως μια "δίκαιη" ανταμοιβή του άφρονος αυτού, που υιοθέτησε ανθυγιεινό τρόπο ζωής και δήθεν έτσι αρρώστησε. Μια τέτοια εκδοχή θα απλοποιούσε τα πράγματα, καθώς η μομφή κατά της ολιγωρίας της κοινωνίας να άρει τις κοινωνικές ανισότητες, που ωθούν τους ανθρώπους στις επικίνδυνες για την υγεία τους επιλογές, επιχειρήθηκε ανεπιτυχώς, να στραφεί κατά των θυμάτων ενός υστερόβουλου κόσμου. Ήδη, η επιλογή του θανάτου επιχειρείται να εμφανιστεί ως χρέος τιμής, επίφαση αξιοπρέπειας κι ένδειξη αυτοδιαθέσεως, έναντι μιας κοινωνίας εντελώς παγιδευμένης στο καταναλωτικό της πάθος.
 Μέσα σ΄αυτά τα απαξιωτικά για την ανθρώπινη υπόσταση πλαίσια, προωθείται η "διαχείριση της ζωής", με το φαινοτυπικό έλεγχο των γεννήσεων και τον ευθανασιακό έλεγχο του θανάτου.
  Η ευθανασία αφαιρεί το λειτουργηματικό ρόλο του ιατρού και του προσδίδει δεσποτικού χαρακτήρα προνόμια, να αποφασίζει αυθαίρετα ή, έστω, με βάση επινοημένα κριτήρια, ποιός θα σωθεί και ποιός θα καταλήξει. Έτσι, το νοσηλευτικό κρεβάτι καθίσταται ανυπόφορα προκρούστειο.

Η ανασκόπηση του ζητήματος της ηθικής αποδοχής και κοινωνικής αναγνωρίσεως της ευθανασίας καθίσταται επίκαιρη κι επιβεβλημένη, ιδίως επειδή η ευρεία κοινωνική του διάδοση, που εμφανίζει τάσεις διαμορφώσεως παγκόσμιας πρακτικής, έρχεται σε αντίφαση με την εντελώς περιορισμένη θεωρητική του τεκμηρίωση, αν εξαιρεθούν οι σχετικές συζητήσεις στα πλαίσια της ιατρικής ευθύνης ή αναφορικά με τα δικαιώματα των ασθενών (οπότε συνδέεται με την άσκηση του δικαιώματος αυτοκαθορισμού και τη συνακόλουθη δυνατότητά τους να καθορίσουν τον τόπο, τον τρόπο και το χρόνο του θανάτου τους). Το δοκίμιο αυτό βασίστηκε στην επεξεργασία της ιδέας ότι ευθανασία είναι η "επιδιωγμένη επίσπευση του θανάτου ενός βαριά πάσχοντος και χωρίς ελπίδα αναρρώσεως ασθενούς" και ότι πρόκειται για σύντμηση της επιθανάτιας αγωνίας του, που επιβάλλεται για ανθρωπιστικούς λόγους. Η μελέτη μας οριοθετήθηκε από την πρόθεση εκτιμήσεως του βαθμού, στον οποίο το ευθανασιακό αίτημα έχει ενσωματωθεί στα χαρακτηριστικά της σύγχρονης ζωής, τους τωρινούς τρόπους της σκέψης μας, τη σχηματοποίηση της κυρίαρχης γνώμης και των επιρροών της, έτσι, όπως έχουν διαμορφωθεί ως απόσταγμα της ανθρώπινης εμπειρίας, που αποκτήθηκε κατά την μακρά διαδρομή της ανθρωπότητας και, ιδιαίτερα, από τις νεωτερικές αντιλήψεις της αγοραίας μεταμορφώσεως της κοινωνίας.