επιφανειοδραστική ουσία

Φωσφολιποπρωτεΐνη, σφιγγομυελίνη, που εκκρίνεται από τα πνευμονοκύτταρα τύπου ΙΙ. Αποτελείται από υδρόφοβη και υδρόφιλη περιοχή, με τις οποίες, και τη δράση της διπαλμυτοϋλοφωσφατιδυλχολίνης, μειώνεται η επιφανειακή τάση και, επομένως, η πνευμονική ενδοτικότητα. Παρουσία επιφανειοδραστικής ουσίας, οι κυψελίδες διατηρούνται ανοικτές, κατά το νόμο Laplace, διατηρούνται οι κυψελίδες στεγνές, μειώνοντας τη διΐδρωση υγρού και το πνευμονικό οίδημα, και διατηρούνται οι κυψελίδες ανοικτές, μειώνοντας το έργο αναπνοής. Έχει αντιμικροβιακές ιδιότητες. Εμπλέκται στην αρχική, μετά τη γέννηση έκπτυξη των πνευμόνων.
Η επιφανειοδραστική ουσία συντίθεται κατά ~90% από λιπίδια και 10% πρωτεΐνες, και ελάχιστα ποσά υδατανθράκων, διαδραμτίζει σημαντικό ρόλο στη μείωση της επιφανειακής τάσεως στη διαμετώπιση του κυψελιδικού τοιχώματος και του αέρα εντός των κυψελίδων, εμποδίζοντας, έτσι, τη σύμπτωση της κυψελίδας, και τη διΐδρωση τριχοειδικού υγρού. Οι πρωτεΐνες της επιφανειοδραστικής ουσίας, οι SP-A, SP-B, SP-Cκαι SP-D εισφέρουν στις επιφανειοδραστικές ιδιότητες της επιφανειοδραστικής ουσίας, και υποστηρίζουν τις αμυντικές λειτορυγίες των κυψελιδικών μακροφάγων. Οι πρωτεΐνες και τα λιπίδια της επιφανειοδραστικής ουσίας συντίθενται και, εν μέρει, καταβολίζονται από τα πνευμονοκύτταρα τύπου ΙΙ, ενώ, επίσης, καταβολίζονται από τα κυψελιδικά μακροφάγα. Τόσο ο αναβολισμός, όσο και η αποδόμηση της επιφανειοδραστικής ουσίας έχει εκτεταμένα μελετηθεί σε περιτώσεις ΠΚΠ, της οποίας το κύριο παθολογοανατομικό χαρακτηριστικό είναι η διαταραχή της καθάρσεως της πλεονάζουσας επιφανειοδραστικής ουσίας και της αέναης σωρεύσεώς της στην κυψελιδική κοιλότητα | κυψελιδική πρωτεΐνωση|. ΠΑρατηρούνται υψηλές συγκεντρώσεις λιπιδίων ειφανειοδραστικής ουσίας στο παεριφερικό αίμα ασθενών με ΠΚΠ, αλλά τα ευρήαμτα αυτά δεν είναι ειδικά, επειδή αναευρίσκονται και σε άλλες ιδιοπαθείς διάμεσεις πνευθμονοπάθειες, αν και, συνήθως, σε χαμηλότερες συγκεντρώσεις.

Η επιφανειοδρατική ουσία. Στην ελεύθερη επιφάνεια ενός υγρού, οι ενδομοριακές δυνάμεις αναπτύσσουν επιφανειακή τάση. Η επιφανειακή τάση της διαμετωπίσεως αέρος-υγρού που επαλείφει την εσωτερική επιφάνεια των κυψελίδων εισφερει σημαντικό μέρος στις ελαστικές ιδιότητες του πνεύμονος, όπως απεικονίζονται στις καμπύλες πιέσεως-όγκου [βλ.: μηχανική κυψελιδικής επιφάνειας]. Αποτέλεσμα εικόνας για surface tension diagram Εάν ο πνεύμονες πληρωθεί με νερό, η επιφανειακή τάση χάνεται, και η καμπύλη πιέσeως-όγκου (εικόνα παραπλεύρως) αντανακλλά μόνο τις ιδιότητες του ιστού. Η καμπύλη πιέσεως-όγκου εκτρέπεται προς τα αριστερά, δείχνοντας ότι ο πνεύμονας μπορεί να διαταθεί με πολύμικρότερη δύναμη. Ο πληρούμενος με αέρα πνεύμονας, περαν από το γεγονός ότι χρειάζεται μεγαλύτερη πίεση εμφανίζει, επίσης, σημαντική υστέρηση δηλαδή η καμπύλη πιέσεως όγκου είναι διαφορετική στην έκπτυξη (εισπνοή), παρ΄ότι στην σύμπτυξη (εκπνοή).Η καμπύλη εκπτύξεως του πλήρους αέρος πνεύμονος ευρίσκεται κπλησιέστερα πρςοι την καμπύλη πιέσως όγκου του πληρωθέντος με υγρό πνεύμονος, δείχνοντας ότι η επιφανειακή τάση είναιμικρότερη στους μεγάλους όγκους. Με την παραδοχή ότι δεν αναμειγνύονται άλλοι παράγοντες, η πίεση από την επιφανειακή τάση αυξάνεται, με την σμίκρυνησ τοω κυψελίδων. Ο νόμος του Laplace συσχετίζει την πίεση σε μια σφαίρα με την επιφαενειακή τάση , Τ, και την ακτίνα, r, ⇒ P=2T/r, όπου για έναν κύλινδρο P=T/r. Εάν η επιφανειακή τάση παραμένει σταθερή καθώς η r μικραίνει (μικρότεροι αεραγωγοί ή κυψελίδες) η πίεση από την επιφανειακή τάση πρέπει να αυξάνεται. Η κατάσταση αυτή αποφεύγεται στους πνεύμονες με την παρουσία της επιφανειοδραστικής ουσίας, η οποία, όχι μόνο μειώνει την επιφανειακή τάση, αλλά το πετυχαίνει κατά ένα ογκοεξαρτώμενο τρόπο. Καθώς ο πνευμονικός όγκος και η επιφάνεια των κυψελίδων μειώνεται, η στιβάδα υγρού που επλείφει τις κυψελίδες συμπιέζεται μέχρις ότου χεδόν εξαφανίζεται στο επίπεδο του RV. Η ιδιόττηα αυτή έχει κρίσιμες συνέπειες στον πνεύμονα, που συγκεφαλκαιώνονται, ως εξής: [α] το έργο που χρειάζεται για την έκπτυξη των πνευμόνων μειώνεται σε μεγάλο βαθμό. [β] διατηρείται η βατότητα και η σταθερότητα των κυψελίδων και των τελικών βρογχιολίων. Εάν η πίεση αυξανόταν μέσσα σε μια κυψελίδα, καθώς αυτή μικραίνει, με την εκπνοή, η κυψελίδα θα είχε την τάση να εγχυθεί εντός της συγκοινωνούσης παραπλήσιας, μεγαλύτερης κυψελίδας, που ως εκ τούτου έχει μικρότερη πίεση. [γ] Προς τα έσω κατευθυνόμενη επιφανειακή τάση στις'γωνίες ' της κυψελίδας, δρουν εκθλίβοντας υγρό από τα τριχοειδή και το διάμεσο χώρο, κι έτσι, μειώνοντας την επιφανειακή τάση, κι έτσι, εισφέρει στην προστασία από την ανάπτυξη πνευμονικού οιδήματος. παράγεται από τα πνευμονοκύτταρα τύπου ΙΙ, με τη μορφή 'πεταλοειδών σωματίων' και επαλείφει την εσωτερική επιφάνεια των αεροχώρων, ως σωληνοειδής μυελίνη, όπου ακολούθως, διαχέεται ως απλή επάλειψη κια διαχωρίζει την διαμετώπιση αέρος υγρού, επί της εσωτερικής τους επιφάνειας. Το μείζων συστατικό της, και το συστατικό που, κυρίως, είναι υπεύθυνο για τη μείωση της επιφανειακής τάσεως είναι η διπαλμυτοϋλική φωσφατυδολοχολίνη (dipalmitoyl phosphatidylcholine, DPPC), η οποία έχει ένα μη πολούμενο πέρας, από δύο αλυσίδες κορεσμένων λιπαρών οξέων, κι ένα πολούμενο άκρο που τείνει να είναι θετικά φορτισμένο. Στη διαμετώπιση 'αέρος-υγρού' τα μόρια της επιφανειοδραστικής ουσίας προσανατολίζονται με το υδρόφιλο πόλο τους στο υγρό και την αλυσίδα εκ κορεσμένων λίπαρών οξέων, προβάλουσα στην αέριο φάση. Και τα δύο άκρα έχουν ίση εγκάρσια διατομή που τους επιτρέπουν να συνοστίζονται μεταξύ τους. Τα μόρια μπορεί να απορροφώνται από τα επιθηλιακά κύτταρα που τείνουν να έχουν αρνητική φόρτιση σε περιοχές όπου η υγρή υπόφαση απουσιάζει. Αποτέλεσμα εικόνας για surfactant