Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

Στις συνήθεις μετρήσεις των πνευμονικών όγκων περιλαμβάνεται η μέτρηση της ολικής πνευμονικής χωρητικότητας, TLC, της υπολειπομένης χωρητικότητας, FRC, και του υπολειπομένου όγκου, RV. Η μέτρηση της TLC μπορεί να εισφέρει σε περιπτώσχεις στις οποίες η VC είναι μειωμένη. Πχ., επί ΧΑΠ με χαμηλή VC, η μέτρηση της TLC αναδεικνύει συνυπάρχουσα περιοριστική συνδρομή. Η TLC μπορεί να μετρηθεί με 4 μεθόδους: [α] διάχυση He, [β] έκπλυση Ν₂, [γ] πληθυσμογραφία σώματος και [δ] ακτινογραφική εκτίμηση. Οι δύο πρώτες δοκιμασίες διενεργούνται αποκλειστικά σε Νοσοκομειακά Εργαστήρια Λειτουργικού Ελέγχου Αναπνοής· μπορεί να υποεκτιμούν την TLC, σε ασθενείς με ήπια ή σοβαρή ΧΑΠ.|Πνευμονικοί όγκοι, δυναμικοί, forced lung volumes| Μεταβολές των πνευμονικών όγκων επί νευρομυϊκών παθήσεων. Η συνηθέστερη λειτουργική εκτροπή σε παθήσεις με αδυναμία αναπνευστικών μυών είναι η μείωση της VC. Η μείωση οφείλεται όχι μόνο στην παρουσία λειτουργικών διαταραχών των εισπνευστικών μυών, αλλά ακόμη και των εκπνευστικών, επειδή, δεν επιτρέπουν πλήρη εκπνευστική σύμπτυξη των πνευμόνων, απολήγοντας σε αύξηση του RV.  Η VC μειώνεται περαιτέρω λόγω της παθολογικά μειωμένης διατασιμότητας των πνευμόνων και του θώρακος. Πράγματι, σε ασθενείς με σοβαρή μείωση της VC σχετίζεται στενότερα με τη μείωση της διατασιμότητας, παρά με τη μείωση της ασκούμενης δυνάμεως εκπτύξεως. Ο μηχανισμός της μειωμένης διατασιμότητας του πνεύμονος δεν είναι σαφής, αλλά φαίνεται ότι πέραν των διάσπαρτων μικροατελεκτασιών, μπορεί να αντανακλά επίσης διαταραχές της δράσεως της επιφανειοδραστικής ουσίας, ως αποτέλεσμα της αδυναμίας πλήρους εκπτύξεως των πνευμόνων. 
Η διαταραχή της αποδόσεως των εκπνευστικών μυών απολήγει σε αύξηση του RV, αλλά οποιαδήπτοε μείωση στην πνευμονική διατασιμότητα μπορεί να αντιρροπεί οποιαδήποτε ανάλογη διαταραχή, έτσι, ώστε ο RV να κινείται, τελικά, σε φυσιολογικά όρια. Σε ηλικιωμένα υγιή άτομα, ο RV καθορίζεται από προοδευτική στένωση και σύγκλειση των αεραγωγών, μάλλον, παρά από αδυναμία των εκπνευστικών μυών. Εν τούτοις, μετά την εμφάνιση μυϊκής αδυναμίας, ο RV μπορεί να καταστεί περισσότερο εξαρτώμενος από την προσπάθεια, έτσι, ώστε η δυναμική εκπνοή δεν μπορεί, πλέον, να διατηρηθεί σε ικανό μέγεθος, ώστε να καταστεί παράγων περιορισμού. Η σοβαρή εκπνευστική μυϊκή αδυναμία, αναγνωρίζεται στην καμπύλη ροής-όγκου, καθώς απολήγει αιφνιδίως και όχι προοδευτικά, όπως θα αναμενόταν, δίνοντας χαρακτηριστική, όπως φαίνεται στο σχήμα
Εικόνα 4. διάγραμμα μεγίστης καμπύλης ροής-όγκου, επί ασθενούς με μυϊκή αδυναμία (συνεχής γραμμή) συγκριτικά με αντιστοιχισμένο ως προς τα σωματομετρικά χαρακτηριστικά υγιή. Η FVC είναι μειωμένη, λόγω της αδυναμίας του ασθενούς να εισπνεύσει και να εκπνεύσει πλήρως. Η PEFR είναι, επίσης, μειωμένη, και στο τέλος της εκπνοής, η ροή μηδενίζεται απότομα, λόγω της μυϊκής αδυναμίας. 
Η FRC σε ασθενείς με μυϊκή αδυναμία ποικίλει, καθώς αναγνωρίζεται άλλοτε αύξηση και άλλοτε μείωση της τιμής της. Οποιαδήποτε μείωση της πνευμονικής διατασιμότητας, απολήγει σε μείωση της FRC και σε αύξηση της πιέσεως ελαστικής επαναφοράς στο επίπεδο της FRC. Πρακτικά, η P_L στο επίπεδο της FRC συνήθως μειώνεται, προφανώς λόγω της μεταβολής των χαρακτηριστικών πιέσεως-όγκου του θωρακικού τοιχώματος.  Σε μερικούς ασθενείς με μυϊκή αδυναμία η FRC αυξάνεται, πιθανόν λόγω της αυξήσεως του RV, όπως συχνά αναγνωρίζεται στις παθήσεις του κινητικού νευρώνα. Οι ασθενείς της κατηγορίας αυτής είναι συνήθως ηλικιωμένοι, συγκριτικά με ασθενείς άλλων νευρομυϊκών παθήσεων, ώστε η διαφορά μπορεί να συσχετίζεται με την ηλικία. 
Στην επόμενη εικόνα απαπαρίσταντια σχηματικά οι καθοριστές της FRC, στις καμπύλες στατικής πιέσεως-όγκου.
 

εικόνα 5. (α) Στα φυσιολογικά άτομα η FRC (συνεχής γραμμή) καθορίζεται από την ισορροπία της πιέσεως ελαστικής απαναφοράς (P_L) και P_w (κλειστοί κύκλοι). (β) Επί σοβαρής μυϊκής αδυναμίας η διατασιμότητα των πνευμόνων μειώνεται (διακεκομμένη γραμμή) και, εάν δεν υπάρχει μεταβολή στη στατική καμπύλη ΡV του θωρακικού τοιχώματος η ισορροπία των πιέσεων επαναφοράς θα προκαλέσει αύξηση πέραν του φυσιολογικού της τιμής της P_L υπό μικρότερη FRC (ανοικτοί κύκλοι). (γ) Πρακτικά, η P_L στο επίπεδο της FRC είναι μικρότερη της φυσιολογικής επειδή η στατική καμπύλη πιέσεως-όγκου του θωρακικού τοιχώματος μεταβάλλεται, επίσης και η διατασιμότητα του θωρακικού τοιχώματος (η κλίση επί του διαστήματος του αναπνεόμενου όγκου) μειώνεται.