Home

Σχέση κυψελιδικού αερισμού, V̇A και CO2

7.3. σχέση κυψελιδικού αερισμού και αναπνευστικών αερίων

Είναι προφανές ότι η μείωση του κατά λεπτό πνευμονικού αερισμού ή η αύξηση του αερισμού του νεκρού χώρου συνεπάγεται μείωση της επαρκούς ανανεώσεως του κυψελιδικού αέρα, προς τον οποίο διαχέεται η παραχθείσα σους περιφερικούς ιστούς ποσότητα CO2. H PACO2, έτσι αυξάνεται, με συνέπεια την αύξηση της PαCO2 . Αυτό συμβαίνει, επειδή σύμφωνα με το νόμο δράσεως των μαζών, ισχύει:

 

 

και

 

 

 {7.4}

                 εξίσωση κυψελιδικού αερισμού

 

Ο συντελεστής k ( = 0.863 ), συγκεκριμένα μετατρέπει τη μερική συγκέντρωση σε μερική πίεση και διορθώνει τον αερισμό σε συνθήκες BTPS.

 

Εικόνα ‎0‑1 Οι μεταβολές της PaCO2 και

της PaO2 σε σχέση με τις μεταβολές του

κυψελιδικού αερισμού, με σταθερή παραγωγή CO2 = 180 ml / min

 

Όπως φαίνεται από την εξίσωση του κυψελιδικού αερισμού ( και το σχήμα 7-1), η PaCO2 είναι ανάλογη του ιστικού μεταβολισμού, δηλαδή της παραγωγής CO2 και αντιστρόφως ανάλογη του κυψελιδικού αερισμού [2.2.2]. Έτσι, με σταθερή παραγωγή CO2, εάν διπλασιασθεί ο κυψελιδικός αερισμός η PaCO2 υποδιπλασιάζεται και αντίστροφα. Όσο αυξάνεται ο κυψελιδικός αερισμός (VA) τo PACO2 μειώνεται (εξίσωση 7.4) κι επομένως, το PAO2 αυξάνεται, και ανίστροφα. Έτσι, εάν ο VA διπλασιασθεί, η PACO2 υποτετραπλασιάζεται με συνέπεια ανάλογη αύξηση της PAO2. Η υπερβολική σχέση μεταξύ της PaCO2 και του VA αποτυπώνεται στον πίνακα 

                         πίν. 7-2. Σχέση VE,VA, PaCO2 και PaO2

VE (I)

VA (I)

PaCO2

(mmHg)

PaO2 με

DA-aO2=10

PaO2 με

DA-aO2=20

3

6

12

24

2

4

8

16

80

40

30

20

59

99

109

119

49

89

99

109

 

 Πρέπει, πάντως, να υπογραμμισθεί ότι, αν και η PaCO2 αντανακλά την τιμή της PACO2, αποτελεί αξιόπιστο δείκτη ποιοτικής μόνο αξιολογήσεως του VA και δεν αναπαριστά το πραγματικό μέτρο του κυψελιδικού αερισμού. Πάντως, εάν ο VA είναι φυσιολογικός και μεταβάλλεται ανάλογα με τη μεταβολή του VΕ, η παραγωγή CO2 είναι φυσιολογική και η PaCO2 δεν αποκλείνει σε μεγάλο βαθμό από τη φυσιολογική τιμή, τότε ο κυψελιδικός αερισμός εκτιμάται επαρκώς από τον ολικό αερισμό και η σχέση PaCO2 - VΕ μπορεί να αναγνωρισθεί ως σχέση PaCO2 – VΑ (σχήμα 7-1). Έτσι η απόκλιση της σχέσεως VΕ - PaCO2 είναι δηλωτική, σε ποιοτικό μόνο επίπεδο, εγκαταστάσεως οξείας παθολογικής εκτροπής, συνεπαγομένης αύξηση του νεκρού χώρου.  Ειδικότερα, παθολογικές καταστάσεις στις οποίες διαπιστώνεται σημαντική

αύξηση του κατά λεπτό αερισμού (VΕ), αλλά και της PaCO2, σε σχέση με την προβλεπόμενη τιμή της (δες πίν. 2-2 και 7-2) οφείλονται είτε –κυρίως- σε αναλογικά μεγαλύτερη αύξηση του νεκρού χώρου ή –σπανιότερα- σε αύξηση της παραγωγής CO2 . Έτσι, σ’ ένα ασθενή με ασθηματική κρίση, ο διπλασιασμός της VΕ με PaCO2 μεγαλύτερη των 35 mmHg, συνιστά δυσμενή εξέλιξη και ο ασθενής πρέπει να αντιμετωπίζεται ως δυνητικός υποψήφιος δια διασωλήνωση και εφαρμογή μηχαχνικού αερισμού. Χωρίς ιστορικό άσθματος, η κατάσταση θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως πρόσφατη πνευμονική εμβολή5.

 

7.4. κλινικό παράδειγμα

Ασθενής ηλικίας 20 ετών προσήλθε στο ΤΕΠ με δύσπνοια, χαμηλό πυρετό και αιμόφυρτη απόχρεμψη. Από τον κλινικοεργαστηριακό έλεγχο διαπιστώθηκε μικρή παράταση της αναπνοής, ετερόπλευροι συρρίττοντες ήχοι, επώδυνη διόγκωση πλαγιοτραχηλικών αδένων, δεξιά, συλλογή μικρής ποσότητας πλευρτικού υγρού δεξιά. Η ΑΑΑΑ έδωσε τα επόμενα αποτελέσματα:

 

 

 

pH

 

ΑΠ (mmHg)

110

PaCO2

42 mmHg

 σφύξεις/min

100

PaO2

71 mmHg

αναπνοές/min

35

HCO3-

 

VTml

470

BE

 

MV I

12.6

 

Ο μεγάλος αερισμός θα έπρεπε να συνεπάγεται ικανή υποκαπνία. Η διατήρηση υψηλής PaCO2, παρά το διπλασιασμό του VΕ, θέτει την υποψία οξείας διαμορφώσεως υψηλού νεκρού χώρου, δηλωτικός πρόσφατης πνευμονικής εμβολής.

Το σπινθηρογράφημα αερισμού/αιματώσεως, η αξονική τομογραφία μεσοθωρακίου και η ψηφιακή αγγειογραφία επιβεβαίωσαν εμβολή σε κλάδο της πνευμονικής αρτηρίας του κάτω λοβού δεξιά.

 

 

βιβλιογραφία

 

1. Nunn, I., F.: The role of oxygen in the cell. In: Nunn, I., F.: Applied Respiratory Physiology. Butterworth, London,1987.
2. Wood, LDH.: The respiratory system. In: Hall, JB., Schmidt, GA.,Wood, LD(eds.).: Principles of Critical Care. McGraw-Hill, Inc. N.York, 1992
3. Wood, LDH.: The cardiovascular system. In: Hall, JB., Schmidt, GA., Wood, LD(eds.).: Principles of Critical Care. McGraw-Hill, Inc. N.York, 1992
4. Temmeling, BJ., Quanjer, H.: Contour of breathing 1. C.H. Boehringer 1978
5. Fisher, S., R., Durancesu, A., Floyd, R., D.: Comperative changes in ventilatory deas space following micron and massive pulmonary emboli. J., Surg. Res. 1976∙ 20:195-201.