Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

|χημειοθεραπεία|πεμετρεξέδη (pemetrexed) Alimta ®(►) αντινεοπλασματικά φάρμακα κεφάλαιο 8 ΕΟΦ (►)|μηχανισμός δράσεως αντινεοπλασματικών φαρμάκων|Bevacizumab|πρωτόκολλα χορηγήσεως αντινεοπλασματικών φαρμάκων|στοχευμένη θεραπεία|πνευμονική κάκωση|συμπληρωματική χημμειοθεραπεία|νεο-συμπληρωματιική χημειοθεραπεία|.

               ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ. Ο καρκίνος του πνεύμονος είναι συχνό και θανατηφόρο νεόπλασμα, υπεύθυνο για την πλειονότητα των θανάτων από καρκίνο, ανά την υφήλιο. Καλά ελεγχόμενες κλινικές μελέτες απέδειξαν ότι η χημειοθεραπεία εξασφαλίζει θεραπευτικό αποτέλεσμα σε όλα τα στάδια, όλων των τύπων ΠΚ, ακόμη και σε εκείνους με ΜΜΚΠ, όπως το αδενοκαρκίνωμα, το εκ πλακωδών επιθηλίων και το μεγαλοκυτταρικό καρκίνωμα ή, και κυρίως, εκείνους με ΜΚΠ. Η έκβαση από την χημειοθεραπεία ποικίλλει ευρεώς κι εξαρτάται από το στάδιο και την καθόλη κατάσταση του ασθενούς. Επί ΜΜΚΠ που αφορά το 85% όλων των μορφών ΠΚ η συμπληρωματική χημειοθεραπεία προσφέρει σημαντικά αποτελέσματα αυξάνοντας το δείκτη θεραπείας κατά 10-15%. Σε περιπτώσεις με τοπική επέκταση του όγκου, η χημειοθεραπεία έχει, επίσης, επιδείξει αναμφισβήτητη ωφέλεια στη βελτίωση της επιβιώσεως όταν συνδυάζεται είτε με ακτινοθεραεπία ή με χειρουργική εξαίρεση. Σε ασθενείς με μεταστάσεις έχουν επιδειχθεί σαφή ωφελήματα, αναφορικά με την ποιότητα και την επιμήκθνση της ζωής, τόσο με μορφή αρικής θεραπείας, όσο και με μορφή θεραπείας διασώσεως. Εν τούτοις, η διάσωση των ασθενών αυτών είναι, συνήιθως, σύντομη και αναγκαιούν περισσότερες προσπάθειες τόσο στον τομέα της εισαγωγής νέων σκευασμάτων, όσο και στο ζήτημα της καλύτερης αξιοποιήσεως των υπαρχόντων.
Ο ΜΚΠ έχει, ιστορικά, αναγνωριστεί ως πλέον χημοευαίσθητος όγκος, και οι περισσότεροι των ασθενών εμφανίζουν περιορισμό της παθήσεως, καθώς στις περιορισμένες μορφές του, η χορήγηση συνδυασμού χημειο-ακτινοθεραπείας μπορεί να απολήξει στην ίαση σε ποσοστό 25%. Στις εκτεταμένες μορφές, η πλειονότητα των ασθενών βιώνοουν συρρίκνωση της ποαθήσεως και συχνά με ουσιώδη βελτίωση των συμπτωμάτων. Ατυχώς, τα αποτελέσματα αυτά είναι, συχνά, προσωρινά με υποτροπή μετά από σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Οι πρόοδοι, τις τελευταίε δεκαετίες, έχουν απομακρύνει από την προηγούμενη μηδενιστική πεποίθηση στην χημειοθεραπεία, του ΠΚ, και έχουν ενθαρρύνει την αναβίωση της Ιατρικής έρευνας στον ΠΚ. Στα πλαίσια αυτά, έχουν προταθεί διάφοροι νέοι φαρμακολογικοί παράγοντες, δυπθε οποίου περιλαμβάνονται τροποποίησεις υπαρχόντων χημειοθεραπευτικών παραγόντων, όπως και ανάπτυξη νέων φαρμακολογικών παραγόντων που σοχεύουν σημεία της μοριακής παθογένειας που είναι κρίσμα για την επιβίωση και τον πολλαπλασιασμό των κακοήθων κυττάρων.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Κατά μια εκτίμηση, το 2004, στις ΗΠΑ απεβίωσαν από ΠΚ 160440 άτομα, αριοθμός που, προοπτικά, είναι μεγαλύτερος από το άθροισμα των θανάτων που αναμενόταν από 4 άλλους, τους συχνότερους τύπους καρκίνου, του παχέος εντέρου, των πνευμόνων, του μαστού και του παγκρέατος. Η διαχρονική πορεία της θνητότητας του ΠΚ βαίνει αυξανόμενη, μετά το 1930, με σταθεροποίηση και ελαφρά κάμψη, που παρατηρήθηκε στο μέσο διάστημα της τελευταίας δεκαετίας. Η μείωση αυτή αποδίδεται στα αποτελέσματα σε μείωση της επιπτώσεως, που αποδίδεται στις βελτιώσεις των προσπαθειών της παιδείας στην ενημέρωση του κοινού για τους προδιαθεσικούς παράγοντες και τα αιτιολογικά χρακτηριστικά της παθήσεως, γιοα τη μείωση των καπιστών και την βελτίωση των συγκλεντρώσεων των αστικού ή βιομηχανικού τύπου ρυπάνσεως της ατμόσφαιρας. Οι τελευταίες 2 δκαετίες ήταν οι πλέον παραγωγικές από πλευράς Ιατρικής έρευνας στην μοριακή βιολογία του ΠΚ και την επακόλουθη εισαγωγή νέων θεραπευτικών παραγόντων, και την εφαρμογή τους σε 'νέα' πρωτόκολλα, όπως η συμπληρωματική χημειοθεραπεία στους εξαιρεθένες όγκους, και στο συνδυασμό με άκτινοθεραπεία ή χειρουργική θεραπεία, για τοπικώς εξελιγμένους όγκους.
Ο σχεδιασμός της θεραπείας του ΠΚ βασίζεται σε τρεις άξονες: i. τον ιστολογικό τύπο, ii. το στάδιο της παθήσεως και iii. την κλινική κατάσταση του ασθενούς. Αναγνωρίζονται δύο κύριοι ιστολογικοί τύποι, ο ΜΚΠ και ο ΜΜΚΠ και, παρ΄όλο ότι υπάρχουν περισσότεροι υπότυποι, η διάκριση αυτή είναι σημαντική από θεραπευτικής απόψεως. Η σταδιοποίηση είναι κρίσιμης σημασίας, αναφορικά με την πρόγνωση και τον καθορισμό του θεραπευτικού προγράμματος. Στο ΜΜΚΠ, η σταδιοποίηση βασίζεται στο μέγεθος και την εντόπιση -ιδίως την επινέμηση κρίσιμων για την επιβίωση οργάνων- του πρωτοπαθούς όγκου, την παρουσία, απουσία κι επινέμηση περιοχικών λεμφαδένων και την παρουσία ή απουσία μεταστάσεων (σύστημα ΤΝΜ). Η 'φυσιολογική κλινική κατάσταση' περικλείει τις συνοσηρότητες, όπως οι προϋπάρχουσες πνευμονοπάθειες, καθώς και η νοσηρόττηα που επιβάλλει ο ίδιος ο όγκος και οι, ενδεχόμενες, μεταστάσεις του, όπως απώλεια βάρους και και μείωση της φυσικής δραστηριόττηας. Αναγνωρίζεται ότι οι ασθενείς με σημαντική απώλεια βάρους και μείωση της φυσικής δραστηριότητα έχουν χειρότερη έκβαση, σε οποιοδήποτε στάδιο της παθήσεως. [βλέπε: γραμμές θεραπείας]. Αλκυλιούντες παράγοντες / κυτταροτοξικά αντιβιοτικά / αλκαλοειδή της vinca/ παράγωγα ποδογυλοτοξίνης / άλλα αντινεοπλασματικά / ορμονικά και συναφή /   φάρμακα με ανοσολογική ανταπόκριση / φάρμακα επικουρικά της χημειοθεραπείας / 
ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΑΝΤΙΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΘΕΡΑΕΠΕΙΕΣ. Μια από τις εντυποσιακότερες ανακαλύψεις της βιολογίας και της θεραπευτικής είνια τα νέα κυτταροστατικά φάρμακα. H παρατήρηση της παθολογικής εκφράσεως EGFR από τα κύτταρα του ΜΜΚΠ έχουν οδηγήσει στην αναζήτηση ότι φαρμακολογικοί παράγοντες εναντίον του υποδοχέως μπορεί να προσδώσουν ένα θεραπευτικό πλεονέκτημα. Το ενδιαφέρον έχει επικεντρωθεί, πρόσφατα στους παράγοντες γεφιτινίβη (Iressa)|νεότεροι χημειοθεραπευτικοί παράγοντες| και  ερλοτινίβη (tarceva) που είναι αναστολείς της κινάσης της τυροσίνης του EGFR. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι δρουτν το ΜΜΚΠ με την σταθεροποίηση της παθήσεως να είναι η καλύτερη δυνατή έκβαση.  Οι γυναίκες, μη καπνίστριες και οι πάσχοντες από αδενοκαρκίνωμα ή βρογχοκυψελιδικό καρκίνωμα φαίνεται ότι απαντούν καλύτερα, σε ποσοστό > 30, αλλά η απόδοση είναι ακόμη μεγαλύτερη, >80%, σε ασθενείς με μετάλλαξη στον EGFR.