Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

εισαγωγή

Όπως έχει ευρέως γνωστεί ούτε το άσθμα ούτε η ΧΑΠ είναι νοσογραφικές οντότητες, αλλά, μάλλον, πολύπλοκες και ετρερογενείς φλεγμονώδεις καταστάσεις, με κοινό παρονομαστή τον περιορισμό της ροής, αναστρέψιμο, μερικώς αναστρέψιμο ή μη αναστρέψιμο, που οφείλεται σε αύξηση των αντιστάσεων στους αεραγωγούς (κεντρικούς, άπω ή και στους δύο). Τα χαρακτηριστικά και οι διακρίσεις μεταξύ  άσθματος και ΧΑΠ έχουν διερευνηθεί, στην περίπτωση των ήπιων διαταραχών, αλλά είναι δυσδιάκριτα, εάν πρόκειται για εξελιγμένες κατάστάσεις ή επί παροξύνσεων, λόγω λοιμώξεως ή άλλων καταστάσεων (εισπνοή ερεθιστικών αερίων, ρύπανση της ατμόσαφαιρας κλπ). Η αναγνώριση των διαφορών στους τύπους της φλεγμονής μεταξύ των δύο συνδρόμων σχετίζεται, κυρίως, με τη λήψη θεραπευτικών αποφάσεων στις σταθεροποιημένες μορφές, όπως και για την αντιμετώπιση των παροξύνσεων.  

Διάγραμμα Venn στο οποίο αναδεικνύεται η μερική επικάλυψη, μεταξύ άσθματος και ΧΑΠ|ΑΣΘΜΑ|.

Παρ΄όλο ότι εξ ορισμού οι δύο παθήσεις διαφέρουν ως προς την διακύμανση της αποφράξεως και την αναστρεψιμότητα, συγκεντρώνεται όγκος βιβλιογραφικών πληροφοριών και κλινικής εμπειρίας, ότι οι δύο κλινικές οντότητες, σε προοδευτικά μεγαλύτερο βαθμό, αλληλεπικαλύπτονται και ότι η αναστρεψιμότητα στον νεαρό ασθματικό μεταβαίνει προοδευτικά, με την πάροδο της ηλικίας, στην μη αναστρεψιμότητα των αποφρακτικών ασθενών με ΧΑΠ. Σύμφωνα με την Ολανδική υπόθεση (Dutch hypothesis) και οι δύο παθολογικές καταστάσεις αποτελούν τα αντίθετα όρια ενός φάσματος διακυμάνσεων της αποφράξεως, από την πλήρως αναστρέψιμη, μέχρι την πλήρως παγιωμένη. Κατά τη γνώμη μου, στο μέλλον, θα είναι ανώφελη η κλινική διάκριση μεταξύ άσθματος και ΧΑΠ, επειδή, παρ΄όλες τις ευδιάκριτες διαφορές τους από την άποψη της μοριακής βιολογίας, και ότι θα καταστεί πλέον αναγκαίος ο σχεδιασμός ενιαίων θερεπευτικών σχημάτων ανάλογα με το πρότυπο της φλεγμονής που επικραστεί, με βάση τους δείκτες της φλεγμονής, και τις δομικές αλλοιώσεις που προκαλούνται  σε κάθε ασθενή.

Το άσθμα μπορεί να διακριθεί σε:

• εξωγενές (καλούμενο, επίσης, αλλεργικό ή ατοπικό),
• ενδογενές (όψιμης εγκαταστάσεως ή μη ατοπικό και, 
• επαγγελματικό.

Καθώς εντοπίζονται μεταβολές, κοινές σε όλες τις μορφές άσθματος, προσώρας, ο παθολογοανατόμος δεν μπορεί να διακρίνει των κλινικά διακριτών αυτών μορφών.

 Η ΧΑΠ συνδέεται με το κάπνισμα, καθώς 95% των πασχόντων είναι ή υπήρξαν καπνιστές, ώστε η συσχέτιση τους είναι ισχυρή, από στατιστικής απόψεως. Αναγνωρίζονται τρεις καταστάσεις, που εμπλέκονται υπό άλλοτε άλλη αναλογία σε κάθε εξατομικευμένη περίπτωση: 

• χρόνια βρογχίτιδα (ή υπερέκκριση, συνήθως παθολογικής συστάσεως βλέννη), κατά την οποία η φλεγμονή ποροσβάλλει τους βρόγχους (αεραγωγοί που φέρουν ίδια υποστήριξη με χόνδρους και γεωδεσικής διαμορφώσεως λείο μυϊκό πλέγμα)
• χρόνια βρογχιολίτις, η νόσος των μικρών αεραγωγών, κατά την οποία πάσχουν οι μικροί, περιφερικοί (μη χονδρογενείς ή μεμβρανώδεις) αεραγωγοί, που στερούνται ίδιας υποστηρίξεως  και,
• πνευμονικό εμφύσημα, κατά το οποίο η φλεγμονή εδράζεται στο τελικό βρογχιόλιο (πανβοτρυδιακό εμφύσημα) ή στο αναπνευστικό βρογχιόλιο (κεντροβοτρυδιακό).
• διατομή πνεύμονος στον οποίο η κατανομή του κεντροβοτρυδιακού εμφυσήματος, που προκλήθηκε από αύξηση πρωτεολυτικών ενζύμων, προσβάλλει, κατά προτίμηση, τις κορυφές κάθε λοβού.

Τόσο στο άσθμα, όσο και στη ΧΑΠ η παρουσία διακριτών κυττάρων της φλεγμονής (ηωσινόφιλα έναντι ουδετεροφίλων) δρομολογούνται από αλλεργιογόνα ή κάπνισμα, αντίστοιχα. Το αρδικά εμλπεκόμενο κύτταρο της φλεγμονής είαι, στη συνέχεια, υπεύθυνο για το είδος της ιστικής αναδιαμορφώσεως που θα οργανωθεί . Τέλος, οι αντεπιδράσεις μεταξύ των εξελίξεων των οξειών και χρόνιων παραλλαγών της φλεγμονής και της γενετικής προδιαθέσεως διαδραματίζουν ουσιώδη ρόλο φυσική ιστορία της εξελίξεως και την έκβαση της αποδόσεως του θεραπευτικού σχήματος.

πάχυνση του τοιχώματος των αεραγωγών

φλεγμονή και αναδιαμόρφωση

βρογχικές εκκρίσεις - κατάληψη των αεραγωγών

Άσθμα - φλεγμονή

ΧΑΠ -φλεγμονή

φλεγμονή των αγγείων

Άσθμα ΧΑΠ: Ομοιότητες

Άσθμα ή ΧΑΠ - ένα δυεσπίλυτο κλινικό πρόβλημα

ο φαινότυπος του συνδρόμου επικαλύψεως  "άσθμα-ΧΑΠ"

θεραπεία της ΧΑΠ φαινότυπου Β (ΧΑΠ+άσθμα)