Η VC είναι η πλέον κοινή λειτουργική εξέταση της αναπνοής. Η ζωτική χωρητικότητα αποτελεί άθροισμα τριών πνευμονικών κύριων όγκων: του αναπνεόμενου όγκου, VT, του εισπνευστικού εφεδρικού όγκου, IRV, και του εκπνευστικού εφεδρικού όγκου, ERV:
VC=IRV+VT+ERV (1)
Το άθροισμα του εισπνευστικού εφεδρικού όγκου και του αναπνεόμενου όγκου, αποτελεί την εισπνευστική χωρητικότητα, IC, που αποτελεί περισσότερο αναπαραγώγιμο μέγεθος, συγκριτικά είτε με τον εισπνευστικό εφεδρικό όγκο, IRV, ή ακόμη και με τον αναπνεόμενο όγκο, VΤ. Έτσι η εξίσωση 613/1 μπορεί να εμφανισθεί ως:
VC=IC+ERV (2)
Ως άθροισμα της εισπνευστικής χωρητικότητας και του εκπνευστικού εφεδρικού όγκου είναι περισσότερο αναπαραγώγιμη, συγκριτικά με τον εισπνευστικό, εφεδρικό όγκο.
Αποτελεί χρήσιμο δείκτη της αναπνευστικής λειτουργίας και των διαταραχών της, ως αποτέλεσμα της επιδράσεως διαφόρων πνευμονικών ή έξωπνευμονικών νοσημάτων, της ηλικίας, της σικαρδιανής διακυμάνσεως κλπ. Στις παθήσεις αυτές συγκαταλέγονται νοσήματα των πνευμόνων, όπως η πνευμονία και η πλευριτική συλλογή, οι πνευμονοπάθειες, όπως η πνευμονική ίνωση. Επηρεάζεται, επίσης, από παθήσεις που καταλαμβάνουν χώρο εντός του θώρακος, όπως η πλευριτική συλλογή, η αγγειακή συμφόρηση, και τα νεοπλάσματα. Με περιοριστικού τύπου μείωση της ικανότητας αερισμού εκδηλώνονται παθολογικές καταστάσεις που προκαλούν μείωση του διατεινόμενου πνευμονικού ιστού, όπως η χειρουργική εξαίρεση και το πνευμονικό εμφύσημα. Μείωση της VC μπορεί να εντοπισθεί και απουσία παθολογικής εκτροπής, όπως επί μυϊκής αδυναμίας, υποδιαφραγματικών ανωμαλιών (ασκίτης κλπ) ή πόνου, που μπορεί να εμποδίζει τον ασθενή να λάβει βαθειά εισπνοή ή μέγιστη εκπνοή.
Συνήθως εκφέρεται σε ml και η φυσιολογική του τιμή για νεογέννητα είναι 140 ml, για νεαρούς ενήλικες άνδρες, 4800ml, καθώς αποτελεί το 80% της TLC. Έχουν εκπονηθεί νορμογράμματα προβλεπόμενων τιμών για άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Στον πίνακα παρατίθενται εξισώσεις προσεγγίσεως της προβλεπόμενης τιμής της FVC. Οι φυσιολογικές τιμές της VC είναι μικρότερες, με τον εξεταζόμενο σε ύπτια θέση, παρότι σε καθιστή (ή όρθια) και κυμαίνεται ανάλογα με το ύψος, και αντιστρόφως ανάλογα με την ηλικία. Παθολογική τιμή θεωρείται, γενικά μια τιμή, μικρότερη του 80% της προβλεπόμενης τιμής της. Άτομα με χαμηλές τιμές VC θεωρούνται, γενικά ότι πάσχουν από παθήσεις που προκαλούν περιοριστικού τύπου μείωση της ικανότητας αερισμού στους πνεύμονες.
βλέπε: