Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

Η σημασία του περιβάλλοντος της εργασίας ως αίτιο πνευμονοπαθειών έχει επισημανθεί από τον Ιπποκράτη (460-377 πΧ), ο οποίος παρέδωσε τη σκοπιμότητα του ελέγχου του εργασιακού περιβάλλοντος, για λόγους διατηρήσεως της υγείας. Ο Rmazzini πρότεινε στους μαθητές του να ερωτούν για το επαγγελματικό ιστορικό των ασθενών τους και, όταν το έκρινε αναγκαίο, επισκεπτόταν ο ίδιος τον εργοτάξιο όπου εργάζοντο. Το 1713 δημοσίευσε μια μονογραφία επί των επαγγελματικών πνευμονοπαθειών, με τίτλο: ( De Morbis Artificium) στην οποία περιελάμβανε περιγραφές του άσθματος των αρτοποιών, και της παθήσεως που σήμερα είναι γνωστή ως εξωγενής αλλεργική κυψελιδίτις.   Οι επαγγελματικές πνευμονοπάθειες είναι απότοκες εισπνοής κόνεων, αερίων, καπνού, ή νεφελοποιημάτων που απελευεθερώνονται στον επαγγελματικό χώρο. Οι δυσμενείς επιδράσεις του επαγγελαμτικού περιβάλλοντος μεταβάλλονται συνεχώς, με την εισαγωγή νεών μεθόδων επαγγελαμτικής δράσεως και νέων υλικών που χρησιμοποιούντια ή παράγονται. Οι επιδράσεις των ειπσνεόμενων παραγόντων εξαρτώνται από πολυάριθμους παράγοντες, το μέγεθος των σωματιδίων, τα φυσικά χαρακτηριστικά τους, πχ., τη διαλυτότητά τους, την τοξικότητα, και το χρόνο εκθέσεως, καθώς επίσης βέβαια και την επιρρέπεια του ατόμου Ως γενικός κανόνας ισχύει ότι σωματίδια Ø>10 μm απωθούνται από τους μυκτήρες της ρινικής κοιλότητας κι εκπνέονται και σωμαστίδια Ø1μm εισδύουν στις κυψελίδες. Η εισπνεόμενη επιμερισμένη ύλη μπορεί να σκήσουν τις δυσμενείς επιδράσεις με διάφορους τρόπους και, σε πολλλές περιπτώσεις, οι ακριβείς μηχανισμοί δεν έχουν πλήρως κατανοηθεί. Μερικές εισπνεόμενες ουσίες ασκούν μη ειδική ερεθιστική δράση (πχ., σε ένα γενικά σκονισμένο περιβάλλον) ή είναι τοξικά για τους αεραγωγούς (αμμωνία, χλωρίνη), οπότε όλοι οι εκτιθέμενοι εργαζόμενοι εμφανίζουν παρόμοια προσβολή. Άλλες ουσίες, ειπσνεόμενες, προκαλούν υπερευαισθησία ή αλλεργικές αντιδράσεις σε επιρρεπή άτομα, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη επαγγελματικού άσθματος ή εξωγενή αλλεργική κυψελιδίτιδα. Μερικά εισπνεόμενα σωματίδια επάγουν την ανάπτυξη πνευμονικής ινώσεως στο πνευμονικό παρέγχυμα (πυριτίο, αμίαντος, κόνις άνθρακος) και μερικά, τέλος, είναι καρκινογόνα (αμίαντος καπνός τσιγάρων) Ευκαιριακές λοιμώξεις μπορεί, επίσης να αναγνωρίζονται στο εργασιακό περιβάλλον από ειπσνεόμενα παθογόνα, όπως το μυκοβακτηρίδιο της φυματιώσεως σε νοσηλευτικό προσωπικό κια η ψιττάκωση στους αντίστοιχους εκτροφείς,

 Οι επαγγελματικές πνευμονοπάθειες είναι μια ευρεία ομάδα πνευμονοπαθειών, που οφείλονται στην εισπνοή ποικίλης φύσεως διαμερισμένης ύλης. Ιστορικά, παριστούν μείζονα αιτιολογία νοσηρότητας, πριν εφαρμοστούν μέτρα ασφάλειας στα εργοτάξια και τους τόπους δουλειάς. Τα μέτρα αυτά, προοδευτικά, βελτιώνονται και καθίστανται περισσότερο αποδοτικά, με τη βελτίωση της κατανοήσεως της παθογένειας των νοσημάτων και την πρόοδο της τεχνολογίας. Παρ΄όλο ότι κάθε μια από τις επαγγελματικές παθήσεις εμφανίζουν ελαφρά ενιαίες εκδηλώσεις, καταλήγουν, όλες, σε προοδευτική επιδείνωση της πνευμονικής λειτουργίας, που μπορεί να προκαλέσει σοβαρή ανικανότητα, εάν δεν ληφθούν έγκαιρα κατάλληλα μέτρα.
(εικόνα 1) Στην ακτινογραφία παραπλεύρως εμφανίζεται μια περίπτωση ασβεστώσεως (αμιαντώσεως)που δείχνει εκτεταμένες αμιαντωσικές πλάκες και διάμεση ίνωση.
Οι επαγγελματικές πνευμονοπάθειες διακρίνονται σε δύο ευρείες κατηγορίες:  Στην κατηγορία Ι, εντάσσεται η πνευμονία εξ υπερευαισθησίας, που ονομάζεται και εξωγενής αλλεργική κυψελιδίτιδα και αναφέρεται σε πνευμονικές παθήσεις που οφείλονται στην εισπνοή οργανικών ενώσεων, Η κατηγορία ΙΙ περιλαμβάνει παθήσεις που οφείλονται σε εισπνοή σκόνεων ορυχείων. Στον  πίνακα 1 καταχωρούνται οι σχετικές ομαδοποιήσεις.
Εικόνα 1. αμιάντωση
Στο εργοτάξιο μπορεί να παρατηρηθούν οξείες προσβολές με την εισπνοή σωματιδίων και ατμών, ακόμη, όμως κια στο σπίτι και στο κιοινωνικό περιβάλλον, ως αποτέλεσμα, πχ., πυρκαγιών και εκρήξεων. ηφαιστειάκών εκρήξεων, βιομηχανικών ατυχημάτων,  και ατυχήματα σε τραίνα και οχήματα που μεταφέρουν πτητικά και χημικά. Ατυχήματα του είδους μπορεί να αποβούν καταστροφικά όπωβς συνλέβη με την απελευθέρωση μεθυλοϊσοκυανιούχων στην Βομβάη το 1984. Μαζικές απώλειες ζωής/υγείας μετά από εισπνοή βλαπτικών παραγόντων από χημικούς πολέμους ή συμβατικούς πολέμους ή τρομοκρατικές ενέργειες, όπως πυρκαγιές, εκρήξεις και καταστροφές κτιρίων. 

.

Η κλινική εικόνα των βλαβών στο αναπνευστικό από εισπνοή βλαπτικών παραγόντων εκτείνεται σ΄ένα φάσμα εκτροπών, από τον αυτοϊώμενο άναπνευστικό πυρετό', μέχρι την απειλητική για τη ζωή χημική πνευμονίτιδα, με πνευμονικό οίδημα και πρόκληση ARDS και πολυοργανικής ανεπάρκειας. Μετά από μια βλαπτική επίδραση εισπνεόμενης παθογόνου επιμερισμένης ύλης, οι βλάβες μπορεί να επουλωθούν πλήρως ή να παραμείνουν δομικές ή λειτουργικές διαταραχές.