Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

Γενικά

Επιδημιολογία

Παθογένεια

Παθολογική ανατομία

Παθοφυσιολογία

Κλινική εικόνα

Διαγνωστική προσέγγιση

Θεραπεία

Η μετακτινική πνευμονίτιδα αποτελεί επιπλοκή της ακτινοθεραπείας που χορηγείται για την αντιμετώπιση νεοπλασιών εντοπισμένων στο θώρακα. Διακρίνεται σε δύο στάδια εξελίξεως: [α] Η μετακτινική πνευμονίτις περιγράφει την οξεία βλάβη του παρεγχύματος από την ακτινοβολία, που χαρακτηρίζεται από δύσπνοια, εμφάνιση διηθήσεων επικεντρωμένων στην περιοχή της ακτινοβολίας και ιστολογικά ευρήματα, συμβατά με βλάβη του κυψελιδικού επιθηλίου και τριχοειδικού ενδοθηλίου και, [β] την επαγόμενη από την ακτινοβολία ίνωση ("μετακτινική ίνωση"), που ακολουθεί την ακτινική πνευμονίτιδα και επιμένει για αόριστο χρονικό διάστημα¹.

Εικόνα 1 2. Πνευμονίτις

Choi YW, Munden RF, Erasmus JJ, et al. Effects of radiation therapy on the lung:
radiologic appearances and differential diagnosis. Radiographics. 2004; 24: 985-97

Η ακτινογραφία θώρακος, πριν την έναρξη της θεραπείας (πάνω αριστερά), 2 μήνες μετά την ολοκλήρωση της  ακτινοθεραείας (πάνω δεξιά) που χαρακτηρίζεται από θολερότητα, που αντιδστοιχεί στο ακτινοβοληθέν πεδίο και 8 μήνς αργότερα (κάτω αριστερά. Εικόνα μετακτινικής ίνωσης, που χαρακτηρίζεται από απώλια όγκου και πύκνωση.

Εικόνα 4. ΟΠ ακτινογραφία θώρακος: Πνευμονίτις δεξιού άνω πνευμονικού πεδίου.

Ο βαθμός στον οποίο προκαλείται βλάβη στο πνευμονικό παρέγχυμα που εκτίθεται σε ακτινοβολία εξαρτάται από τον τύπο της ακτινοβολίας, το μέγεθος και το σχήμα του πεδίου, τη δόση τις συνεδρίες, καθώς επίσης και από τη διακύμανση της ιστικής αντιδράσεως. Η μπλεομυκίνη και η κυκλοφωσφαμίδη μπορεί, επιπλέον, να προκαλέσουν ενίσχυση των μετακτινικών επιπλοκών από το αναπνευστικό σύστημα. Συνήθως σοβαρές μετακτινικές αντιδράσεις αντιμετωπίζονται επί τυατόχρονης χορηγήσεως ακτινοβολίας και αδριαμυκίνης ή ακτινομυκίνης D, φάρμακα που δεν προκαλούν πνευμονικές επιπλοκές απουσία ακτινοβολίας. Οξεία ακτινική πνευμονίτιδα, μπορεί να παρατηρηθεί 1-16 εβδομάδες μετά την ολοκλήρωση της ακτινοβολίας, με μέσο διαρρέον διάστημα, ενός μηνός. Από την ακτινογραφία θώρακος αναγνωρίζεται πύκνωση με απώλεια ακτινολογικού όγκου και αεροβρογχόγραμμα, ευρήματα που περιορίζονται στην περιοχή που είχε ακτινοβολήθεί. Στα συμπτώματα συγκαταλέγεται μη παραγωγικός  βήχας, που μπορεί να υφεθεί με χορήγηση κορτικοειδών².  Τα ακτινολογικά ευρήματα συμβατά με πνευμονίτιδα είναι σπάνια, με ολική δόση λιγότερη των 3000 rads επί θεραπείας που κατατμήθηκε σε 200 rad την ημέρα, επί πέντε ημέρες την εβδομάδα, αλλά αναγνωρίζονται στο σύνολο των ασθενών που έλαβαν 4000 rads ή περισσότερα. Από ιστολογικής απόψεως, η πρωιΜότερη βλάβη αφορά σε διάβρωση των ενδοθηλιακών κυττάρων των τριχοειδών. Και παρατηρείται αθρόα αναπαραγωγή με την συγκέντρωση τριχοειδικών εγκλείστων και θρόμβωση. Ακολουθεί ίνωση. Η λύση της πνευμονίτιδας, πάντως, είναι ο κανόνας, μέσα σέ ένα μήνα από την προσβολή, αλλά η λύση των ακτινογραφικών βλαβών καθυστερεί και, αντίθετα, μπορεί να μετεξελιχθούν σε ευρήματα συμβατά με χρόνια μετακτινική πνευμονίτιδα. Η εικόνα χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη σαφώς αφοριζομένων περιοχών ινώσεως με απώλεια ακτινολογικού όγκου και, συχνά, ανάπτυξη βρογχεκτασιών. Οι χρόνιες μετακτινικές αντιδράσεις υποστρέφονται 6-18 μήνες μετά την ολοκλήρωση των δόσεων, και η παράταση των  ακτινολογικών ευρημάτων πρέπει να αποδοθεί σε άλλα αίτια, όπως η υποτροπή του όγκου, που επέβαλε την εφαρμογή ακτινοθεραπείας, λοίμωξη ή άλλη επιπλοκή.

Επιδημιολογία

Παθογένεια

Παθολογική ανατομία

Παθοφυσιολογία

Κλινική εικόνα

Διαγνωστική προσέγγιση

Θεραπεία

-----

1. sujino K, Hirota S, Endo M, et al. Predictive value of dose–volume
histogram parameters for predicting radiation pneumonitis after concurrent chemoradiation for lung cancer. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2003.

2. Kasten-Pisula U, Tastan H, Dikomey E. Huge differences in cellular
radiosensitivity due to only very small variations in double-strand break repair capacity. Int J Radiat Biol. 2005; 81:409–19.