Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

Η βλεννοκροσσωτή κάθαρση ανήκει στο σύμφυτο αμυντικό σύστημα. Προστατεύει το αναπνευστικό σύστημα, από τις δυσμενείς συνέπειες της εισπνοής ξενοβιοτικών σωματιδίων, βιολογικής, χημικής ή φυσικής φύσεως, που αποτελούν δυνητικά βλαπτικούς παράγοντες, του τραχειοβρογχικού βλεννογόνου, του πνευμονικού παρεγχύματος ή του οργανισμού. Τα κροσσωτά κύτταρα που επαλείφουν την επιθηλιακή επιφάνεια των αεραγωγών, παρέχουν το μηχανισμό, μέσω του οποίου επιτελείται η βλεννοκροσσωτή κάθαρση, με τη συγχρονική κίνηση των βλεφαρίδων τους. Αυτά τα υψηλώς εξειδικευμένα κύτταρα  είναι, επομένως, κριτικής σημασίας για τη διατήρηση της ακεραιότητας και τη λειτουργική απόδοση του αναπνευστικού συστήματος. Φέρουν βλεφαρίδες, που κινούνται ρυθμικά, εμβαπτισμένες στο υδαρές στρώμα της βλέννης που επαλείφει την εσωτερική επιφάνεια των αεραγωγών. Υπερκείμενο του υδαρούς στρώματος εξαπλώνεται ένα παχύρρευστο στρώμα αποτελούμενο από βλενοπολυσακχαρίτες, που εμπλέκεται στο σύμφυτο και προσαρμοσμένο αμυντικό σύστημα του πνεύμονος. Τα ελεύθερα άκρα των βλεφαρίδων, ωθούν το παχύρρευστο στρώμα προς το φάρυγγα, από όπου αποχρέμπτεται ή καταπίνεται. Η ρυθμική κίνηση των βλεφαρίδων συνίσταται σε μια περιστροφική κίνηση, η οποία αναλύεται σε μια διαδοχική κεφαλική κίνηση των βλεφαρίδων ευρισκομένων σε ανάταση, που ακολουθείται από μια ανάδρομη κίνηση σε κάμψη. Τη στροφή αυτή επιτελούν οι βλεφαρίδες των διαδοχικών κυττάρων, (μετάχρονη κίνηση), έτσι, που κάθε βλεφαρίδα συνεργεί στην κεφαλική προώθηση των εκκρίσεων.

Βλεννοκροσσωτή κάθαρση είναι η διαδικασία μέσω της οποίας το αναπνευστικό σύστημα αποκαθαίρεται των εισπνεόμενων σωματιδίων. Αυτό επιτυγχάνεται με τη συνεχή κίνηση των κροσσών, με την οποία προωθείται η βλέννη και οποιαδήποτε εγκλωβισμένη ξένη ύλη προς το φάρυγγα, από όπου ακολούθως αποβάλλεται με κατάποση ή απόχρεμψη. Αυτό το καλά ρυθμισμένο σύστημα αποτελείται από: (α) βλεννώδη και ορώδη κύτταρα στους υποβλεννογόνιους αδένες και εκκριτικά καλυκοειδή κύτταρα στο επιθήλιο των αεραγωγών, που εκκρίνουν νερό, βλέννη, και άλλες πρωτεΐνες προς παραγωγή ενός στρώματος υγρού επί της επιφάνειας των αεραγωγών· (β) κροσσωτά κύτταρα που προωθούν τις εκκρίσεις προς το φάρυγγα και το στόμα. Το στρώμα υγρού συντίθεται από μια χαμηλής γλοιότητας υδαρή (sol) φάση, επί της επιφανείας των κυττάρων και ένα  περισσότερο ιξώδες υγρό (gel φάση), στην επιφάνεια του στρώματος, πλησίον των άκρων των κροσσών.  Εάν τα δύο στρώματα διακρίνονται τελείως μεταξύ τους ή εάν υπάρχει μια κλίση ιξώδους, κατά μήκος του πάχους του στρώματος δεν έχει διευκρινισθεί. Η απόδοση του συστήματος βλεννοκροσσωτής κάθαρσης (à649, 651) στη μεταγωγή εκκρίσεων των αεραγωγών και των ουσιών που προσκολλώνται στην επιφάνειά τους, εξαρτάται από 3 κύριους παράγοντες: α. τη συχνότητα και το συντονισμό των κινήσεων των κροσσών (μετάχρονη κίνηση),  β. την ποσότητα και τις ρεολογικές ιδιότητες των εκκρίσεων, από τα καλυκοειδή και τα ορώδη ή βλεννώδη κύτταρα των τραχειοβρογχικών αδένων και, γ. το περικροσσωτό υγρό και το βάθος του, που κανονίζεται μέσω μηχανισμών μεταγωγής ιόντων από το επιθήλιο των αεραγωγών. Σε υγιείς, το σύστημα είναι εξαιρετικά αποδοτικό στην κάθαρση από εκκρίσεις, και εισρεύσαντα μικρόβια και τοξίνες. Αλλά σε ποικιλία παθήσεων των αεραγωγών, όπως η χρόνια βρογχίτιδα, το άσθμα, η κυστική ίνωση και η ΧΑΠ, το σύστημα διαταράσσεται επάγοντας την πρόκληση παροξύνσεων της χρόνιας φλεγμονής των αεραγωγών και απόφραξη. Οι ασθενείς με πρωτοπαθή δυσκινησία κροσσών, μια γενετική ανωμαλία που χαρακτηρίζεται από ανώμαλη υπερδομή των κροσσών, που ευθύνεται για τη δυσλειτουργία τους, εμφανίζουν διαταραχές στη βλεννοκροσσωτή συσκευή που συνεπάγεται χρόνιες λοιμώξεις των πνευμόνων, των κόλπων προσώπου και μέσου ωτός.

βλέπε: βλεφαρίδα, προστασία του αναπνευστικού συτήματος, προστατευτικά αντανακλαστικά, αμυντικά αντανακλαστικά, βλεννοκροσσωτή κάθαρση, βήχας, μηχανική κάθαρση, αμυντικοί μηχανισμοί, γλωττίς. βλεννοκροσσωτή συσκευή.