Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

διάκριση πνευμονοπαθειών . Γενικά, υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους επιχειρείται να ομαδοποιηθούν οι διάφορες πνευμονοπάθειες, για εκπαιδευτικούς ιδίως λόγους, παρ΄όλο που η ομαδοποίηση αυτή μπορεί .... ⇒συνέχεια..

πρόληψη   Γενικά, υπάρχουν δύο τρόποι προλήψεως: η πρωτογενής που μπορεί να ελεγχθεί μόνο .... ⇒συνέχεια..

======================================

Αναπνοή

Παντού στον κόσμο, ζούνε νέοι και ηλιωμένοι με αναπνευστικά προβλήματα και πεθαίνουν εξ αιτίας τους. Μπορεί να τα έχουν κληρονομήσει ή να τα απέκτησαν στη διαδρομή της ζωής τους, εκτεθειμένοι σε επιβλαβές για την αναπνοή περιβάλλον, κοινωνικό (όπως το κάπνισμα και τα αοσπασματικά μέτρα δημόσιας υγείας)  ή φυσικό (όπως η ρύπανση της ατμόσφαιρας, του επαγγελματικού, εξωοικιακού και ενδοοικιακού χώρου). Διαπιστώνουν ότι τα διαθέσιμα φάρμακα που τους χορηγούνται αίρουν τα συμπτώματά τους για μεγαλύτερο ή μικρότερο διάστημα, αλλά μπορεί κα να αποδεικνύονται αναποτελεσματικά.

οικονομικό κόστος πνευμονοπαθειών

Το οικονομικό (άμεσο κι έμμεσο) κόστος των πνευμονοπαθειών, που επιβαρύνει τον πάσχοντα και την Πολιτεία είναι τεράστιο! Από αξιόπιστους διεθενείς Οργανισμούς  (U.S. Environmental Protection Agency) πληροφορούμστε ότι το κόστος για το άσθμα/ασθενή, π.χ., κυνάμθηκε, το 1999, μεταξύ 761-889 δολάρια, ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς. Το Εθνικό Ινστιτούτο National Heart, Lung, and Blood Institute (ΗΠΑ)είχε εκτιμήσει, για το 2009, π.χ., το έτήσιο κόστος για τις πνευμονοπάθειες, εκτός νεοπλασμάτων, ήταν 113 δισ., ενώ το περαιτέρω κόστος σε απώλεια παραγωγικότητας, ως αποτέλεσμα ανικανότητας και πρώιμου θανάτου λόγω πνευμονοπαθειών ήταν, επιπλέον, 67 δισ.   

Το άσθμα έχει βαρύ έμμεσο κόστος, όπως απουσίες από το σχολείο/εργασία, που στην Αμερική έχει εκτιμηθεί ότι υπερβαίνει τις 13 εκατομμύρια ημέρες το χρόνο. Σε βαρύ τίμημα υποχρεώνονται, επίσης, μέλη της οικογένειας του ασθενούς, σημειώνοντας απώλειες ημερών εργασίας, για λόγους περιθάλψεως και οικουρίας. Στις ΗΠΑ το ετήσιο κόστος του άσθματος, π.χ., υπερβαίνει 19 δισ./έτος. Για τη ΧΑΠ, είναι ακόμη υψηλότερο, και κυμαίνεται από 2700-5900 δολ., κατ΄άτομο. 

σχολείο άσθματος: 1η ανακoίνωση

Βήχας, ένα σωτήριο αντανακλαστικό, ένα βασανιστικό σύμπτωμα

1. Βήχας, ένα σωτηρίο αντανακλαστικό, ένα βασανιστικό σύμπτωμα

 Ο βήχας είναι το συχνότερο σύμπτωμα για το οποίο αναζητείται ιατρική συμβολή. Πρόκειται για αντανακλαστικό μηχανισμό, ταυτόχρονα προστατευτικό (προκειμένου να ανακόψει την προώθηση βλαπτικής ουσίας προς τους πνεύμονες) και αμυντικό (προκειμένου να αποκαταστήσει τη βατότητα των αεροφόρων οδών, που απειλείται από συσσώρευση παχύρευστων εκκρίσεων, λόγω φλεγμονωδών εξελίξεων στους πνεύμονες). Ιδιαίτερα, οι ηλικιωμένοι, τα νεογέννητα , οι μεταμοσχευθέντες και ασθενείς με παθήσεις του νευρομυϊκού συστήματος έχουν αδύνατο αντανακλαστικό του βήχα, καθιστάμενοι, έτσι, επιρρεπείς, στις πνευμονικές λοιμώξεις και την εξ εισροφήσεως πνευμονία.

Ο οξύς βήχας είναι, συνήθως, το επικρατούν σύμπτωμα σε περιπτώσεις κοινού κρυολογήματος, που αποτελεί τη συχνότερη απώλεια υγείας στην ανθρώπινη κοινωνία, με ετήσιο κόστος μεγαλύτερο των 40 δις δολάρια/έτος στις ΗΠΑ. Έχει διάρκεια μικρότερη των δύο μηνών. Σχεδόν όλα τα παθογόνα μικρόβια και οι ιογενείς λοιμώξεις εμφανίζονται με βήχα, ως αποτέλεσμα της οξείας φλεγμονής που προκαλούν στους πνεύμονες. Οι ειδικοί Ιατροί διαθέτουν μεθόδους να διακρίνουν εάν ο βήχας προέρχεται από πάθηση των βρόγχων ή των κυψελίδων και, μερικοί, μπορούν να διακρίνουν το αίτιο που τον προκαλεί παρατηρώντας προσεκτικά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του. Ειδική θεραπεία για τον οξύ βήχα δεν  υπάρχει, εκτός και εάν οφείλεται σε λοίμωξη από ιό γρίπης, οπότε χορηγείται αναστολέας της νευραμινιδάσης (tamiflu 30-45 mg) που μπορεί να έχει ικανοποιητική απόδοση, αναχαιτίζοντας την ιογενή λοίμωξη. Σε μια παλαιότερη έκδοση του βιβλίου του «lung diseases, ο sir Thomas Grofton σημείωνε ότι το καλύτερο φάρμακο για την ανακούφιση από τον οξύ βήχα, είναι μικρές δόσεις οινοπνεύματος, αλλά προσέθετε ότι είναι κάπως άκομψο να συστήνει ο ιατρός οινοπνευματώδη (!)   

Μερικοί πιστεύουν ότι ο βήχας στις οξείες λοιμώξεις δεν πρέπει να αναχαιτίζεται με αντιβηχικά φάρμακα, ώστε να αφήνεται ανεπηρέαστος να επιτελεί το έργο καθάρσεως των βρόγχων που είναι η αποστολή του (αποβολή φλεγμάτων). Ο βήχας, επί οξέων λοιμώξεων του αναπνευστικού σπάνια είναι επωφελής, χρησιμεύοντας στην αποβολή εκκρίσεων, αν και πάντα είναι βασανιστικός κι όχι σπάνια επικίνδυνος. Πράγματι, ακόμη και στις εκτεταμένες πνευμονίες, η παραγωγή αποχρέμψεως είναι περιορισμένη, ώστε να καταδείχνεται ότι η κάθαρση στους αεραγωγούς/παρέγχυμα επαφίεται στη δράση της φαγοκυταρώσεως. Έτσι, μερικοί πιστεύουν ότι η αντιβηχική θεραπεία επί λοιμώξεων του αναπνευστικού, επί προηγούμενα υγιούς πνεύμονος/τραχειοβρογχικού δένδρου, δεν είναι ανεπιθύμητη, δεδομένου ιδίως, ότι προστατεύει από την μετάδοση της λοιμώξεως.

Μερικές φορές, ο βήχας είναι χρόνιος και συνεχίζεται ενώ έχει αρθεί το αίτιο που, αρ­χικά, τον προκάλεσε. Τότε γίνεται ένα βασανιστικό σύμπτωμα που διαρκεί πάνω από 8 εβδομάδες και συχνά προκαλεί μείωση της ποιότητας ζωής και μερικές φορές προαγ­γέλ­λει την ανάπτυξη σοβαρών πνευμο­νο­πα­θειών. Ο χρόνιος βήχας αφορά το 10-38% Πνευμονολογικών επισκέψεων και συνήθως οφείλεται σε χρόνιες πνευμονοπάθειες, όπως η χρονία βρογχίτις, το πνευμονικό εμφύσημα, το άσθμα, η πνευμονική ίνωση και τα διάφορα νεοπλάσματα. Σποραδικότερα, οφείλεται σε χρόνιες λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος,όπως η ρινίτιδα, που μπορεί να είναι και αλλεργικής αιτιολογίας, και η οπισθορινική καταρροή, η  λαρυγγίτις, ή παθήσεις του κατώτερου αναπνευστικού, όπως η φυματίωση και οι μυκητιάσεις. Μπορεί, όμως να είναι και απότοκος εξωπνευμονικών παθήσεων, νευρολογικών διαταραχών ή tic (: νόσος του Ζ.Ζ. de la Touret). Δεν αποκλείεται, τέλος, να αποτελεί παρενέργεια ορισμένων φαρμάκων που λαμβάνονται για άλλες παθήσεις (π.χ., κάποια αντιϋπερτασικά).

Έχει δυνητικά δυσμενείς συνέπειες, όπως η αιφνίδια για δευτερόλεπτα απώλεια συνειδήσεως, η ακράτεια ούρων και η κατάθλιψη. Συχνά, ο χρόνιος βήχας ερμηνεύεται ως σύμπτωμα των καπνι­στών και η σημασία του παρακάμπτεται, αφήνο­ντας να εξελίσσεται μια δυνητικά σοβαρή πάθηση. Από τα συχνό­τε­ρα αίτιά του, το άσθ­μα και η χρόνια απο­φρα­κτική πνευμονο­πά­θει­α, οι ρινίτιδες και παραρρινοκολπίτιδες, αλλά και ο μεταγευμα­τι­κός βήχας και η γαστρο­οι­σο­φaγική παλινδρό­μη­ση, λόγω χαλάσεως του σφιγκτήρος του στομάχου. Η ακριβής εντόπιση της αιτιολογίας του είναι απαραίτητη προϋπό­θε­ση για την εφαρμογή κατάλληλης και αποδοτικής θεραπείας. Μόνο με την ακριβή εντόπιση της αιτιολογίας του μπορεί ο Ιατρός να σχεδιάσει αποτελεσματικό θεραπευτικό πρόγραμμα, ώστε να προστετεύσει τον ασθενή του από τη λήψη περιττών και δυνητικά επιβλαβών θεραπειών, ενώ ενδεχομένως, να στερηθεί χρήσιμα για την περίπτωσή του φάρμακα.

Έτσι, πρώτο μέλημα, για την αντιμετώπιση χρόνιου βήχα πρέπει να είναι η διακοπή φαρμάκων –για άλλη πάθηση- που τον προκαλούν. Εάν ο βήχας δεν σταματήσει με τη διακοπή των υπεύθυνων φαρμάκων, διενεργείται ακτινολογικός έλεγχος και σπιρομέτρηση προ/μετά βρογχοδιαστολή. .  Ο καλύτερος τρόπος διαγνώσεως του χρόνιου βήχα, είναι η τήρηση ενός ημερολογίου, στο οποίο περιλαμβάνεται, επίσης η ημερήσια καταγραφή της PEFR. Με την μέθοδο αυτή μπορεί να διακριθεί ο βήχας ως ασθματικό ισοδύναμο ή ως οισοφαγική παλινδρόμηση. Η νυκτερινή επιδείνωση ευνοεί τη διάγνωση του άσθματος, η ημερήσια εμφάνισή του, μεταγευματικός, εξηγεί τη σχέση του με τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Εάν οι παθολογικές καταστάσεις αυτές αποκλεισθούν, τα ευρήματα από την ακτινογραφία θώρακος καθοδηγούν την περαιτέρω διαχείρισή του: καρδιολογική εκτίμηση, διεξαγωγή υψηλής διακριτικής ικανότητας αξονική τομογραφία, κυτταρολογική πτυέλων, βρογχοσκόπηση, μικροσκοπικές εξετάσεις βιοπτικού υλικού, ξεσμάτων βρογχικού βλεννογόνου, τραχειοβρογχικών εκκρίσεων. Εάν οι εξετάσεις αποβούν αρνητικές, ενώ ο βήχας επιμένει, μπορεί να είναι μεταλοιμώδους αιτιολογίας, απότοκος νευρολογικής διαταραχής, tic ή ψυχογενής.  Σε ασθενείς με ξηρό, μη παραγωγικό βήχα, μπορεί να απαιτηθεί η αντικειμενική εκτίμηση της βρογχικής αντιδραστικότητας. Ο έλεγχος του αντανακλαστικού του βηχός διενεργείται με την εισπνοή 1-500μΜ διαλύματος 90% καπσαϊσίνης, μέσω δοσιμετρικού νεφελοποιητού και μέτρηση του αριθμού των βηχών. Στους ασθενείς στους οποίους παράγεται βήχας μετά εισπνοή ποσότητας καπσαϊσίνης μικρότερης των 10 μΜ θεωρούνται ότι έχουν αυξημένη ευαισθησία του αντανακλαστικού του βηχός. Ανάλογες δοκιμασίες μπορεί να διενεργηθούν με χορήγηση κιτρικού οξέος.

εικόνα 2. Οι φάσεις του βήχα

Ως προς τη συχνότητα του συμπτώματος οι ίδιοι οι ασθενείς ή οι συγγενείς τους συνήθως έχουν καλή εκτίμηση της συχνότητας του βήχα τους, ακόμη και της εντάσεώς του, αν και δεν αποκλείεται να υποτιμούν τόσο τη συχνότητα, όσο και την ένταση. 

Πρόσφατα η European Respiratory Society (Όργανο των Ευρωπαίων Πνευμονολόγων, με διεθνή εμβέλεια και επιρροή, της οποίας και εμείς είμαστε τακτικά μέλη) δημοσίευσε οδηγίες διαχειρίσεως του βήχα.

Εικόνα 1. Όταν βήχουμε πρέπει, με κάποιο τρόπο να εμποδίσουμε τη διασπορά σταγονιδίων από το στόμα μας. Αυτό δεν πρέπει να γίνεται βάζοντας ως ανάχωμα την παλάμη μας, αλλά τον αγκώνα μας. Έτσι, δεν θα μολυνθούμε πάλι λαμβάνοντας τροφή με τα χέρια μας.

Tα καλύτερα αντιβηχικά φάρμακα είναι σκευάσματα που περιέχουν οπιούχα, αλλά, πρέπει να σημειωθεί ότι επιβαρύνονται με πληθώρα παρενεργειών, μεταξύ των οποίων ο έμετος και η καταστολή της αναπνοής. Εν τούτοις, νέα δεδομένα από τις εξελίξεις στην έρευνα  εισφέρουν στην εισαγωγή νέων φαρμάκων. Η κωδεΐνη είναι ένα από τα ακλύτερα αντιβηχικά φάρμακα, και μπορεί να χοηρηγηθεί σε ξηρό επίμονο, μεταλοιμώδη βήχα. Στις υπόλοιπες κατηγορίες συγκαταλέγονται η δεξτρομεθοφάρνη,. Η λεβοδροποπιζίνη, οξαλαμίνη, η πεντοξυβερίνη (tuclass)  και η ζιπεπρόλη.

Σύνδρομο επίκτητης ανοσοανεπάρκειας, AIDS