Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

Τα κυριότερα οξειδωτικά μόρια είναι το ανιόν υπεροξειδίου (O2-), η ελεύθερη ρίζα υδροξυλίου (OH), το μονοξείδιο του αζώτου (NO) και το υπεροξείδιο του υδρογόνου(Η₂Ο₂). Σε παράλληλη πορεία με τους οξειδωτικούς μηχανισμούς υπάρχει η αντίδραση των αντιοξειδωτικών παραγόντων με κύριο σκοπό την καταστολή της δράσης του οξειδωτικού stress. Οι κύριες μη ενζυματικές μορφές αντιοξειδωτικών περιλαμβάνουν τη γλουταθιόνη (GSH), τις βιταμίνες Ε & C, τη β-καροτίνη και το ουρικό οξύ. Οι ενζυματικές μορφές αφορούν την υπεροξειδική δεσμουτάση (SODs), την καταλάση και τις περοξειδάσες. Σε κυτταρικό επίπεδο υπάρχει μία δεύτερη γραμμή άμυνας που αφορά ειδικές πρωτεΐνες όπως οι θειορεντοξίνες, οι οξυγενάσες της αίμης, οι αναγωγάσες κ.λπ. Τα αντιοξειδωτικά είναι λοιπόν σε επίπεδο in vivo και in situ οι κύριοι μηχανισμοί άμυνας στο οξειδωτικό stress. Ανάλογα με τη έκφραση τους σε κυτταρικό επίπεδο καθώς και με την ισχύ του γονιδιακού τους φορτίου μπορεί να ελέγχουν την ανάπτυξη αλλά και την πορεία διαφόρων χρόνιων πνευμονικών παθήσεων. Γενικά, η αύξηση των συγκεντρώσεων των ελευθέρων ριζών Ο₂ εμπλέκεται σχεδόν σε όλες τις εκφυλιστικές παθήσεις και στους μηχανισμούς πρόωρης γήρανσης των ιστών και οργάνων. Επάγονται παθολογικές καταστάσεις, όπως καρδιαγγειακές παθήσεις, νεοπλασίες, ρευματικές παθήσεις, πρόωρο γήρας, καταρράκτης, άνοια, νόσος Parkinson, αλλεργίες, άσθμα, ΧΑΠ (&, &), ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση. ARDS, παχυσαρκία, ηπατοπάθειες, λοιμώξεις, χρόνιες φλεγμονώδεις καταστάσεις κλπ. Από την άλλη πλευρά εξωκυττάριες πηγές οξειδωτικού stress, όπως η υπεροξία, θεωρούνται υπεύθυνες για παθήσεις όπως η βρογχοπνευμονική δυσπλασία σε πρόωρα νεογνά. Είναι φυσικό ότι σε παθήσεις του πνεύμονα που προκαλούνται από τον καπνό του τσιγάρου η αύξηση του οξειδωτικού stress είναι ιδιαίτερα εκσεσημασμένη. Η αξιολόγηση και μελέτη των οξειδωτικών μορίων στις διάφορες παθήσεις γίνεται με επεμβατικές μεθόδους (βρογχοσκόπηση, BAL) ή/και με τις νεότερες μη επεμβατικές μεθόδους όπως ο εκπνεόμενος αέρας και το συμπύκνωμα αυτού.
Οι συγκεντρώσεις των ελευθέρων ριζών Ο₂, μπορούν να μετρηθούν, με τη δοκιμασία d-ROM (reactive oxygen metabolites), που εκφράζονται σε μονάδες Carrateli (U.Carr). Φυσιολογική τιμή 18-260

Κυτταρική παραγωγή ROS και αντιοξειδωτικό αμυντικό σύστημα
 

Το οξειδωτιικό stress διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην παθογένειοα πολλών χρόνοιων φλεγμονωδών παθήσεων. Η ανάλυση των εκπνεόμενων συμπυκνωμάτων είναι μια μη παρεμβατική μέθοδος για την ανίχνευση βιοδεικτών οξειδωτικού stress, όπως η malondialdehyde, MDA, σε χρόνιες φλεγμονώδσεις παθήσεις, όπως η ΧΑΠ, το άσθμα κλπ., που αποτελούν συνέπειες εισπνοής ερεθιστικών ουσιών στα επιθηλιακά κύτταρα και αποτελούν μηχανισμό που εξελίσσεται μεσω της προσελκύσεως κυττάρων της φλεγμονής στους αεραγωγούς (&, &). Μεταξύ των διαφόρων βιολογικών στόχων του οξειδωτικού stress τα λιπίδια της μεμβράνης έχουν την ισχυρότερη ικανότητα να διεγείρουν την παραγωγή δευερογενών προϊόντων, ικανών να πυροδοτήσουν την οξειδωτική κυτταρική βλάβη (&). Πέρα από τις κυττοτοξικές τους ιδιότητες, τα υπεροξείδια των λιπιδίων αναγνωρίζονται προοδευτικά για τη σημασία τους για μεγάλη ποικιλία φλεγονωδών αντιδράσεων (&).