Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

Ιατρική ηθική

☛ΗΘΙΚΗ   Η ηθική είναι κλάδος της φιλοσοφίας, που, ως άγραφος νόμος, ελέγχει τον κώδικα Ιατρικής δεοντολογίας, ως γραπτό κείμενο, που αποσκοπεί στην οριοθέτηση των σχέσεων Ιατρού - ασθενούς. |Βία στον ιατρικό χώρο|| σχέση Ιατρού-Ασθενούς Α' | σχέση Ιατρού Ασθενούς Β΄|βιοπολιτική της υγείας||σχέση Ιατρού-Ασθενούς Α' | σχέση Ιατρού Ασθενούς Β΄|. Σε γενικές γραμμές, ο ορισμός της ηθικής είναι αρκετά πολύπλοκος, καθώς εξαρτάται από τις προσλαμβάνουσες και τις γνωστικές εφεδρείες κάθε ερευνητή.

Η λέξη ' ηθική' είναι ελληνική λέξη, που επέστρεψε ως ethics από την Αμερική και περιγράφει το αριστοτελικό φρόνημα της 'αρετής', δηλαδή της προσεκτικά καλλιεργημένης σύμφυτης ιδιότητας του ανθρώπου να επιλέγει το καλό και να απορρίπτει το κακό. Δεν έχει σχέση με την λατινική λέξη morale (που επίσης προέρχεται από την ομηρική ρίζα 'μορ-' που σημαίνει θάνατος. Ενώ, επομένως, η ηθική  αφορά την τέχνη της ζωής (: της ειρηνικής, επ΄ωφελεία  συνυπάρξεως), η λέξη moral περικλείει νοήματα συνεχόμενα με τη φθορά, ως "πορεία προς τον θάνατο'. Γι αυτό, εξάλλου, η λέξη moralιty χρησιμοποιείται συχνότερα με την αρνητική της σημασία (a-morality, im-moral-ity).   Είναι λοιπόν, αντίθετες λέξεις, μάλλον, παρά συνώνυμες. Παραστατικότερα τόγραψε ο Λεονάρντο ντα Βίτσι: "ενώ  προσπάθησα να μάθω την τέχνη της ζωής, στο τέλος έμαθα την τέχνη να πώς να πεθάνω".
 Την επιβολή μέτρων καλής συμπεριφοράς, οι Δυτικοί την είπαν 'πολιτισμό'· και οι Έλληνες 'παιδεία'. Η διαφορά τους είναι ότι ο μεν πολιτισμός υποχρεώνει σε πράξεις ή παραλείψεις που εξαρτώνται, κάθε φορά, από τις 'βλέψεις' της επικρατούσας κοινωνικής ομάδας· ενώ η 'παιδεία' διαμορφώνει ελεύθερα επιλεγμένες συμπεριφορές, που δεν ορίζονται ως επιτρεπόμενες ή ανεπίτρεπτες, ανάλογα με τα συμφέροντα της στιγμής 

Οριοθετεί τη συμπεριφορά και την κρίση κάθε ατόμου, ενταγμένου στην κοινωνία του, είναι ο νόμος κινήσεως στο κοινωνικό, επαγγελματικό κλπ., περιβάλλον του. Είναι η διάθεση κάθε ατόμου να ενεργεί θετικά ως προς τις ανάγκες και τα δικαιώματα του άλλου. Επικρατεί η άποψη ότι ο πρώτος o οποίος μίλησε για την επίδραση της κοινωνικής δομής και των κοινωνικών προτύπων στην ανάπτυξη της ηθικής ήταν οι Dewey (1892) και Balwin (1899), παραλείποντας ότι υπήρξε κρίσιμης σημασίας ενδιαφέρον στην αρχαία ελληνική γραμματεία και τους έλληνες διανοητές που έθεσαν τον άνθρωπο στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός τους και μπόρεσαν να διακρίνουν ανάμεσα στο ατομικό συμφέρον και το συμφέρον του άλλου. Ο Πρωταγόρας, στην θεωρία τους για την υποκειμενικότητα των πραγμάτων  (μέτρον πάντων χρημάτων ἄνθρωπος, τῶν μὲν ὄντων ὡς ἔστιν, τῶν δὲ οὐκ ὄντων ὡς οὐκ ἔστιν) που επιβάλλει το σεβασμό της προσωπικότητας του άλλου (αἰδώς) και θεμελιώνεται στη δικαιοσύνη (δίκη). Ο Πλάτωνας μορφοποιώνας τις παραδόσεις του Σωκράτη επιχείρησε να ανατρέψει τη φαινομενικότητα των σοφιστών και υποστήριξε την αντίληψη του προϋπάρχοντος κόσμου των ιδεών (η αλήθεια είναι αποτυπωμένη μέσα μας), που είχαν ήδη εισάγει ο Εμπεδοκλής και άλλοι. Στην πλατωνική εὐδαιμονία, ο Αριστοτέλης πρόσθεσε την ἀρετή και η σύλληψη του ἀγαθοῦ, παρουσιάζοντας ένα ιεραρχικό σύστημα και ορίζοντας την προσήκουσα θέση, στην οποία πρέπει να τείνει ο ενάρετος άνθρωπος, τη μεσότητα δηλαδή μεταξύ της υπερβολής και ελλείψεως, όχι ακριβώς του μέσου όρου, που είναι αριθμητική έννοια. Έτσι, ανάμεσα στο ΄θράσος' και τη 'δειλία' στέκει η τόλμη και η φρόνησις προς την οποία πρέπει να κλείνει ο κοινωνικός άνθρωπος, ασκούμενος στο άθλημα του βουλεύεσθαι. Καθώς -θα λέγαμε- όντας τρισυπόστατος (πνεύμα: γεννήτρια συλλογισμών, που να ικανοποιούν το κριτήριο της εσωτερικής τους συγκροτήσεως· ψυχή: γεννήτρια συναισθημάτων· και σώμα: εξωτερική υλική δομή κι ενέργεια), μπορεί να διακρίνει το ήθος, την αρετή, το κάλλος. Αλλά προσθέτει ένα επιστέγασμα, αποκλειστικό διακριτικό του ανθρώπους, ως μόνου λόγον ἔχον, "αυτό που έχει ορισμένο σχέδιο ή κανόνα" και διακρίνει τον άνθρωπο, ανάμεσα απ΄όλα τ΄άλλα έμβια όντα.
Η προσωπικότητα κάθε ανθρώπου αποτελεί συστατικό στοιχείο της όλης φαινοτυπικής του εικόνας, πού, όπως και τα υπόλοιπα χαρκτηριστικά της, είναι εκτεθειμένα σε επιρροές από τις εμπειρίες, την πμνευματική, ψυχική και σωματική άσκηση, το περιβάλλον και την τυχαιότητα.
Ιατρική ηθική, δεοντολογία και κρίση|Ιατρική, αγοραία μεταμόρφωση της, |Ιατρική Ηθική, Δεοντολογία, Κρίση |Ιατρική, σύγχρονη |Ιατρική ηθική, βιοπολιτική |Ιατρική των τεσσάρων P (P4)|

Oι μέθοδοι παροχής ιατρικών υπηρεσιών, της προλήψεως, της διαγνώσεως, της θεραπείας και της αποκαταστάσεως έχουν σταθμιστεί πάνω στις σύγχρονες αντιλήψεις περί απόλυτου και αδιαπραγμάτευτου δικαιώματος κάθε ανθρώπου να είναι κυρίαρχος του εαυτού του, καθορίζοντας τον τρόπο που θέλει να ζήσει, να διεξέλθει τις ενδεχόμενες απώλειες της υγείας του, ακόμη και να επιλέξει το χρόνο και τον τρόπο που κρίνει καταλληλο να πεθάνει. Καταγράφεται σωρεία αποκλίσεων από τις τάσεις αυτές, άλλες εκ των οποίων εκπορεύονται από διαπροσωπικές, ιδεολογικές παραλλαγές των χρηστών των υπηρεσιών υγείας, άλλες από τις διακυμάνσεις της ασκήσεως της ιατρικής επιστήμης και τέχνης, από τους παρόχους της και άλλες από τις προσαρμοστικά κυμαινόμενες κατανοήσεις του ασφαλιστικού οργανισμού ή του συστήματος υγείας. Ενώ, π.χ., από τη μια, η κοινωνία ανέχεται το δικαίωμα του πολίτη να επιλέγει ελεύθερα και απρόσκοπτα τον τρόπο που θέλει να ζει κι ενώ επικουρικά μόνο εισφέρει στη διαμόρφωση του νόμου κινήσεως του καθενός μας, παρέχοντας άλλοτε άλλης ποιότητας εκπαίδευση, κι ενώ δικαιολογημένα απαγορεύει, π.χ., το κάπνισμα, σε δημόσιους χώρους, προστατεύοντας, ορθά, το δικαίωμα των άλλων στην επιλογή τους να μην καπνίζουν, από την άλλη, επιβάλλει ποινές (χρηματικές, μέσω της άμεσης φορολογίας, στην εποχή μας, βαρύτερες, ακόμη και την ποινή του θανάτου, στο απότερο παρελθόν), για τις ανθυγιεινές τους συνήθειες.

Ιατρικός πατερναλισμός

Ο όρος 'πατερναλισμός ενσωματώνει νοήματα που προκαλούν δημόσια δυσφορία, επειδή κατανοούνται ως κηδεμονία, χειραγώγηση. Η παρείσφρυση πατερναλιστικών τάσεων στη σχέση Ιατρού-ασθενούς απειλεί, εν τέλει, την ίδια τη σχέση, όπως κάθε τι που πλήττει την εσωτερική ισοτιμία μεταξύ των μελών της. Ο ιατρικός πατερναλισμός επιβάλλει τις διαγνωστικές, θεραπευτικές και διαχειριστικές απόψεις του Ιατρού, χωρίς ο τελευταίος να παίρνει υπ΄όψη του τις ιδιαίτερες ανάγκες και ενδιαφέροντα του ασθενούς. Η περιοριστική αυτή αντίληψη του ιατρικού πατερναλισμού έχει απωθηθεί, τελευταία, από την ιδέα της συναινέσεως το ενήμερου ασθενούς. Στην ευρεία της έννοια, ωστόσο, η σχέση Ιατρού-ασθενούς
☞το δικαίωμα της αυτοδιαθέσεως.  Υπό την ευρεία της έννοια, η σχέση μεταξύ του Ιατρού και του ασθενούς είναι, πράγματι, πατερναλιστική, σχέση "επ΄ωφελίη καμνόντων", καθώς οι Ιατροί αναμένεται να πράξουν ό,τι είναι το ιατρικώς καλύτερο για τους ασθενείς τους και δεν μπορούν, στα πλαίσια της Ιπποκρατικής ασκήσεως των καθηκόντων τους, να χορηγήσουν ακατάλληλη θεραπεία, ακόμη και εάν αυτό αποτελεί την επίμονη απαίτηση του ασθενούς τους, όπως για παράδειγμα, η καραία περίπτωση της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας, που τόσο προβάλλεται στις ημέρες μας. Παρά τη σπουδαία σημασία που ενσωματώνουν οι όροι της εμπλοκής του ασθενούς στη λήψη αποφάσεως για τη διαχείριση της αρρώστειας και της συναινέσεως του ενήμερου ασθενούς, δεν πασύουν να αποτελούν ψευδοέννοιες, προκειμένου να εκτρέψουν το ιατρικό καθήκον από τον πάγιο προσανατολισμό του υπέρ του ασθενούς, στην εξυπηρέτηση των προθέσεων της πολιτείας, να εξοικονομεί πόρους για αλλότριες δραστηριότητες και των φφαρμακευτοικών ετειαρειών, να προωθούν τις πωλήσεις τους.  Ακόμη κι αν οι πόροι αυτοί προέρχονται από την ανυπόφορη (εισ)φορολόγηση αυτού του ίδιου εκείνου που τώρα κείτεται ανήμπορος, περιμένοντας τις ανταποδοτικές της υποσχέσεις. 

Η σχέση Ιατρού - ασθενούς, ΣΙ-Α

☞ Εισαγωγή. Αν η ιατρική αποβλέπει στην αποκατάσταση της υγείας και την πρόληψη από λογής εκτροπές της, τότε το γονιμότερο υπόστρωμα επί του οποίου μπορεί να ασκηθεί είναι η σχέση ιατρού-ασθενούς, σΙ-Α, που είναι η πρώτη, μετά τις γονικές σχέσεις, που δεν είναι ανταλλακτική, δεν βασίζεται στην ισορροπία των ωφελημάτων, αλλά αποκλειστικά στη συμπάθεια και η ρήξη της δεν επισύρει νομικές κιρρώσεις. Είναι μια σχέση ηθικής τάξεως.  ****** (προς συμπλήρωση)**** σχέση στην ιατρική είναι εκείνη του ιατρού με τον ασθενή, παρ΄όλο ότι διαπιστώνεται το προοδευτικά διαχεόμενο στην κοινότητα φαινόμενο της παρεισφρύσεως παραϊατρικής παροχής ιατρικών υπηρεσιών.
Ο σύγχρονος τρόπος παροχής υπηρεσιών υγείας έχει δραστικά αλλοιώσει τη φύση της σχέσεως ιατρού-ασθενούς, από μια σχέση αγάπης και συμπόνιας, σε σχέση ολοένα αμιγέστερα ανταλλακτική. Αυτή η μεταβολή που προκλήθηκε από την τεχνολογική διείσδυση, δεν είχε προβλεφθεί στην ισχύουσα νομοθεσία, ή οποία, όπως σχεδόν πάντα, κατελήφθη εξ απήνης (&).
Φαινόμενο, το οποίο εξηγείται εν μέρει μεν από την τεχνολογική πολυπλοκότητα της ιατρικής φροντίδας και εν μέρει από τον εν γένει επαγγελματικό πληθωρισμό που υποχρεώνει σε ανάληψη δραστηριοτήτων έξω από τα όρια του γνωστικού αντικειμένου και των αναγνωρισμένων δεξιοτήτων κάθε επαγγελματικής ομάδας. Ιατρικές και παραϊατρικές δράσεις εξακολουθούν να κατανοούνται στα δικαστήρια και τα νομοθετικά σώματα διασταλτικά της θεμελιώδους σχέσεως ιατρού-ασθενούς, παρ΄όλο ότι εγείρονται επιφυλάξεις για το εύρος των παραϊατρικών πρωτοβουλιών που μπορούν να δικαιολογούνται από τη σχέση αυτή. Είναι αμφίβολο κατά πόσον οι νόμοι που διέπουν τη σχέση ιατρού-ασθενούς καλύπτουν αδιάκριτα τις δράσεις των παραγωγών υγείας, εν γένει. 
☞ ποιότητα.  Η ποιότητα της σΙ-Α είναι κρίσιμη για την ορθή άσκηση της ιατρικής (&) και αποτελεί το γονιμότερο μικροκλίμα για την αποκατάσταση της υγείας. Η ποιότητα της σΙ-Α είναι κρίσιμης σημασίας συντελεστής και για τα δύο μέλη της. Η αρραγής σχέση με όρους αμοιβαίου σεβασμού κι εμπιστοσύνης, επιγνώσεως και όσο πλέον εναρμονισμένη αποδεικνύεται η αντίληψή τους για τη ζωή, την αρρώστεια και τη θεραπεία της, τόσο πλέον ευδόκιμη θα αποβεί η συνεργασία τους και καλύτερα τα αποτελέσματά της, όσον αφορά την ακρίβεια της διαγνώσεως, την κατανόηση της πραγματικής καταστάσεως και τη διευκόλυνση των καταλληλότερων θεραπευτικών χειρισμών. Σε περιπτώσεις, όπου η σΙ-Α είναι χαμηλής ποιότητας κι εμφανίζει ρήγματα, το αποτέλεσμά της αναμένεται κατώτερο του δυνατού και ο βαθμός ικανοποιήσεως χαμηλός (M. Ballint, 1957). Η προσφορά του Bailint είναι χρήσιμη,, από τον τρόπο με τον οποίο διαφωτίζει τη σΙ-Α, που εξακολουθεί να βρίσκει εφαρμογή, ιδίως μάλιστα στις ημέρες μας, με τις καταιγιστικές ανατροπές της ατομικής ψυχοκοινωνικής ισορροπίας (&, &).      
✷ Στη ΣΙ-Α, παραδοσιακά, η κάθε πλευρά διαδραματίζοντας το διακριτό της ρόλο, συμμετέχει  με τις δικές της προσδοκίες και διαμορφώνεται από την προσωπικότητα, τις αντιλήψεις και τη κοσμοθεωρία αμφοτέρων. Είναι μια ετεροβαρής σχέση, καθόσον η προσφορά και η απολαβή από κάθε μέλος της είναι διαφορετική, εφ΄όσον, ο μεν ιατρός κατέχει την πληροφορία και, άρα, είναι σε θέση υπεροχής, ο δε ασθενής προσδοκά την ανακούφιση απ΄ό,τι τον κάνει, υποφέροντας, να έχει μια κατώτερη ποιότητα ζωής, αλλά ανάληψη αυτόνομων πρωτοβουλιών εμποδίζεται από την έλλειψη γνώσεων για τα αίτια που προκάλεσαν την πάθηση και τους τρόπους θεραπείας· περιορίζεται, έτσι, σε θέση υπακοής. Ούτε η πλεονεκτική θέση του ιατρού ούτε η μειονεκτική του ασθενούς μπορούν, ωστόσο, να περνάνε στην περιοχή του φαιού· η σΙ-Α πρέπει να παραμείνει απρόσβλητη από κάθε ιδιοτέλεια, θεμελιώνεται πάνω στην εκατέρωθεν συμπάθεια και συντίθεται από την καλή προαίρεση, την κατανόηση, τη μακρoθυμία. H καλλιέργεια στενής σΙ-Α δεν πρέπει να εκλαμβάνεται  ως έκδοχο του φαρμακευτικού σκευάσματος, που θα χορηγηθεί, άλλα ένα από τα δραστικά συστατικά του. Ο ιατρός πρέπει να διαθέτει χρόνο να συζητά με τους ασθενείς του, να ενδιαφέρεται για τη γνώμη τους και μέσα από τους διαλόγους τους να εξετάζει την ειλικρίνεια τους, την τάση τους να χρησιμοποιούν την αρρώστεια τους ως ορμητήριο διεκδικήσεων ή ως πρόφαση αποφυγής να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του. Η συνομιλία με τον άρρωστο δεν μπορεί να είναι βαρετή και άδεια. Είναι, αντίθετα,ενδιαφέρουσα και χρήσιμη. Η θεραπεία δεν είναι αποκλειστικό αποτέλεσμα τηρήσεων των κατευθυντηρίων οδηγιών, μόνο, αλλά είναι η σΙ-Α που επουλώνει τα ψυχικά τραύματα που καθυστερούν την ίαση, γιατί όπως σημειώνει ο Freud, ο πόνος θρυμαστίζει το εξωτερικό περίβλημα του 'εγώ', ώστε, κάθε σωματικά ασθενής είναι,  γι αυτόν και μόνο το λόγο, ψυχικά άρρωστος και ο Ivin Yalom στο βιβλίο του "looking at the Sun" σημειώνει: 'η ιδέα ότι η υφή της σΙ-Α, είναι κρίσιμης σημασίας για τη θεραπεία των αρρώστων δεν είναι μια καινούργια ιδέα'.  ☛ Πράγματι, την ιαματική ικανότητα της σΙ-Α είχε επισημάνει ο Ιπποκράτης, που τη θεωρούσε ως το αποτελεσματικότερο θεραπευτικό εργαλείο.  
✷✷Η σύγχρονη σκέψη συγκλείνει στην άποψη ότι η ΣΙ-Α είναι σχέση κατώτερης ποιότητας  επειδή: ➀ στην ουσία της είναι σχέση ανταγωνιστική, καθώς τα συμφέροντα του ιατρού δεν συμπίπτουν μ΄εκείνα του ασθενούς, μιας κι ο πρώτος αποβλέπει στη βελτίωση των εσόδων του, τα οποία αυξάνονται, ενόσω η αποθεραπεία καθυστερεί κι επιβάλλει τη χρήση πρόσθετων διαγνωστικών μέσων και λήψη επιπλέον θεραπευτικών μέτρων, ενώ ο δεύτερος επείγεται για την ίαση ή, έστω, τον περιορισμό και την αποκατάσταση των απωλειών της υγείας του, καθώς ο μ΄πιδιος και οι συγγενείς του, επιβαρύνονται με πρόσθετο συναισθηματικό, κοινωνικό και οικονομικό κόστος, για όσο διάστημα η ίαση καθυστερεί. Αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο οι Κινέζοι πολίτες αποζημίωναν τον οικογενειακό τους Ιατρό, μόνο, για όσο διάστημα διατηρούσαν αλωβητη την υγεία τους και διέκοπταν τη μοσθοδοσία, για ολόκληρη την περίοδο της ασθένειάς τους. Έτσι οι ιατροί επεδείκνυαν επιμέλεια στην πρόληψη και διατήρηση της υγείας τους και σπουδή  στην αποκατάστασή της. ➁ διαταράσσεται από τοξικές παρεισφρύσεις, προερχόμενες τόσο από την πλευρά των ασθενών, όπως τις παρατηρούν οι ιατροί  (μη συμμόρφωση των ασθενών με τις θεραπευτικές υποδείξεις τους, παρεμβολές ξένων με την ιατρική επιστήμη θεραπειών και υποδείξεις αναρμοδίων, οικονομική δυσπραγία των ασθενών, καχυποψία στο πρόσωπο του ιατρού), όσο κι από την πλευρά των ιατρών, όπως τις παρατηρούν οι ασθενείς (μεγάλος χρόνος αναμονής για εξέταση, η απόμακρη ή δεσποτική στάση του ιατρού ως αυθεντία, το περιορισμένο ενδιαφέρον του για τις εκτιμήσεις του ίδιου του αρρώστου, αναφορικά με τη σοβαρότητα της παθήσεως και τα αίτια που την προκάλεσαν, οι συνθήκες υπό τις οποίες διενεργούνται οι κλινικές εξετάσεις, η ανταγωνιστική στάση των ιατρών, έναντι των συναδέλφων του, και, τέλος,, το ύψος της χρηματικής αμοιβής του)

   Ηθικό δίλημμα: Η επιλογή του Ιατρού ή του ασθενούς;

Οι μέθοδοι παροχής ιατρικών υπηρεσιών έχουν σταθμιστεί πάνω στις σύγχρονες αντιλήψεις περί του δικαίωματος της αυτοδιαθέσεως που υποχρεώνει την Πολιτεία να λάβει θετικά μέτρα προστασίας του και να αποφύγει αρνητικά μέτρα αποδυναμώσεώς του. Ήδη από το 2ο ήμισυ του 20ου αιώνα, ο ανέκαθεν αδιαμφισβήτητος ιατρικός πατερναλισμός, κατά τον οποίο ο ιατρός, αγνοώντας την γνώμη του ασθενούς, υπαγόρευε το θεραπευτικό σχήμα στο οποίο έπρεπε να συμμορφωθεί ο ασθενής. H  εμφάνιση, επιπλέον, οργανώσεων προστασίας του και η προοδευτικά ενισχυόμενη εμπλοκή του στον καθορισμό των στόχων της ιατρικής, αλλά και των μέσων που αυτοί προσεγγίζονται, έχει προκαλέσει θεμελιώδη μετασχηματισμό στην ιατρική κουλτούρα. Επιχειρείται, στην ουσία, μια συγκόλληση του θρυματισμένου από την αρρώστεια κελύφους του "εγώ" του ασθενούς, παραχωρώνας του εξουσία συνδιαχειρίσεως έτσι, που αντι να θλίβεται για τον κλονισμό της υγείας του, χαίρεται που κατέστη απελεύθερος και για μια, έστω, φορά, θα καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ανεξάρτητα εάν τα αποτελέσματά τους αφορούν μόνο τον ίδιο, που θα κληθεί να εφαρμόσει. Η αρρώστεια περιορίζει ή καταργεί τη δυνατότητα  αυτοδιαθέσως, αλλά η αρχή της ελεύθερης επιλογής θεραπείαςτο επαναφέρει στην  φανατασιακή του εκδοχή. Μπορεί ο ασθενής να συναποφασίσει τα μέσα διαγνώσεως, τους στόχους και τα μέτρα που θα ληφθούν για τη θεραπεία του; Δεν μπορεί! Γιατί τα δεδομένα του είναι αποσπασματικά, ασύμμετρα και καθόλου εγγυημένα. Ακόμη και ένα τύχει να είναι ο ίδιος του Ιατρός. Γιατί το υποκειμενικό στοιχείο, το ένστιγκτο αυτοσυντήρήσεως, μηχανισμοί υπεραναπληρώσεως και το φαντασιακό, που εισέρχεται στο προσκήνιο, καθιστούν τη λήψη αποφάσεως επισφαλή ή αδύνατη.  Ο πανικός, για τις ξαφνικές και βίαιες αναπροσαρμογές που επιβάλλει η αρρώστεια, η θλίψη, για την υποχρεωτική απομάκρυνση των κοινωνικών του ενασχολήσεων, η οργή έναντι της τυχαιότητας που θέλησε τον κλονισμό της υγείας του, προκαλούν -σε άλλοτε άλλο βαθμό- κατάρρευση της νοητικής συγκροτήσεώς του, εκμηδενίζουν την πιθανότητα λήψεως ορθής αποφάσεως, ακόμη και οποιασδήποτε αποφάσεως. Εκτός αυτών, εάν αναλογιστεί κανείς πόσο δύσκολη έχει αποδειχθεί η επιλογή των πρεπόντων διαγνωστικών και θεραπευτικών μέσων, ακόμη κι από το ίδιο το προσωπικό υγείας, γεγονός που απετέλεσε την συγκρότηση επιστημονικών οργανώσεων με σκοπό την εκπόνηση κατευθυντηρίων οδηγιών, της βασιοσμένης σε ενδείξεις άσκηση της θεραπευτικής τέχνης. Ποιοί είναι αυτοί, επομένως, που προωθούν το αίτημα της ελεύθερης επιλογής ιατρικών μέσων από την πλευρά του ασθενούς; Είναι εκείνοι που ευαγγελίζονται την παγκόσμια ισότητα, προκειμένου να περισώσουν την προσωπική υπεροχή τους.
☞      .    

κεφάλαιο 3

παράγραφος

παράγραφος

Βιβλιογραφία

1. Μπ. Κουσνέρ: Η δικτατορία των γιατρών. Εκδόσεις Εξάντας/πολιτικές υγείας, Αθήνα 2000.
2. Μ. Bailint: The doctor, his parient and the ilness (1957)
3. Gordon GH, Rost K. In: The Medical Interview: Clinical Care, Education, and Research. Lipkin M Jr., Putnam SM, Lazare A, editors. New York, NY: Springer-Verlag; 1995. pp. 248–53. Evaluating a faculty development course on medical interviewing
4. Dye NE, DiMatteo MR. In: The Medical Interview: Clinical Care, Education, and Research. Lipkin M Jr., Putnam SM, Lazare A, editors. New York, NY: Springer-Verlag; 1995. pp. 134–44. Enhancing cooperation with the medical regimen.
5. Kaplan S. Patient activation. Washington, DC: 1997. Presented at Royal College of Medicine symposium on Doctor Patient Communication.