Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

kliimport_contacts© Γ.Α.Μ.: Ιατρική δεοντολογία και Κρίση

Βεβαίως εγώ φρονώ ότι ο ιατρός πρέπει συνεχώς να πληροφορεί το κοινό για της ιατρικής τέχνης τη γνώσηγιατί αυτός [ο επιστήμονας] δεν θάπρεπε να αναζητάει ούτε και να συζητάει για άλλα πράγματα παρά μόνο για τα παθήματα των ανθρώπων, που τους αρρωσταίνουν και τους κάνουν να υποφέρουν. Το κοινό, όντας απλοί άνθρωποι, δεν είναι εύκολο να μάθει από μόνο του, επακριβώς, για το πως προκαλούνται και πως παύονται οι αρρώστιες του ούτε για τους παράγοντες, που τις επιδεινώνουν ή τους ανακουφίζουν. Άμα όμως κάποιος άλλος, που τάχει σπουδάσει, τους τα πει, τότε όλα γίνονται αντιληπτά και κατανοούνται. Έτσι ο καθένας που τάκουσε, δεν γίνεται παρά να θυμάται  και να καταλαβαίνει αυτά που του συμβαίνουν. Κι άμα ο γιατρός περιφρονήσει τη γνώμη των απλών ανθρώπων και δεν διαφωτίσει τους ακροατές του με αυτόν τον τρόπο έχει χάσει την ουσία της τέχνης του. Για όλα αυτά τα παραπάνω δεν χωράει καμιά νέα υπόθεση.
Αυτά έγραφε ο Ιπποκράτης στο μικρό σε όγκο αλλά σπουδαίο και απροσπέραστο σε σημασία έργο του, "περί αρχαίης ιατρικής", ένα έργο που, ασφαλώς, ανήκει στο διαρκές παρόν.

||η φιλοσοφία της ιατρικής||||||| Η ιατρική ως επιστήμη και κλινική τέχνη (πρόληψη, διάγνωση, θεραπεία, αποκατάσταση, ψυχοϋποστήριξη, παρηγορία) ασκείται αποκλειστικά μέσα στα διακανονισμένα πλαίσια του προκείμενου κοινωνικού γίγνεσθαι, διερευνώντας όλα εκείνα ... "υφ ών γίγνεται τε και φθείρεται, πανθ΄όσα γένεσιν και φθοράν επιδέχεται.." (Γαληνός, περί φυσικών δυνάμεων). Εξελισσόμενη, όχι μόνο στη βάση εισακτέων επιτευγμάτων των υποστηρικτικών της επιστημών, όπως η βιολογία, η βιοχημεία και η φαρμακολογία, αλλά και στη βάση των ροπών των κοινωνικών μεταμορφώσεων. Όπως ο ίδιος ο Ιπποκράτης στο περίφημο περί "αέρων, υδάτων και τόπων " κείμενό του το είχε με απαράμιλλη οξυδέρκεια επισημάνει, τα αίτια που προκαλούν κι επιδεινώνουν τις παθολογικές εκτροπές της υγείας των ανθρωπίνων όντων συναρτώνται με τις συγκεκριμένες χωροβιονομικές συνθήκες, που επικρατούν σε κάθε τόπο, όπου διαβούν και εργάζονται άνθρωποι. Όπως είναι αναμενόμενο, οι αντιλήψεις περί την άσκησή της προσαρμόζονται στις μεταβολές των κοινωνικών αντιλήψεων, ώστε η σύγχρονη, καθημερινή ιατρική πρακτική διαμορφώνεται πάνω στη μηχανιστική/οικονομική ιδεολογία με την οποία αποτιμώνται τα κοινωνικά ζητήματα και εκπονούνται σχέδια δράσεως.
Η ιατρική έχει διατρέξει μια εκπληκτική διαδρομή, με αστρικές ταχύτητες, στο διάστημα των τελευταίων 150 ετών. Καθυπόταξε τις λοιμώξεις και πολλές εκρίζωσε, απαλλάσσοντας την ανθρωπότητα από μάστιγες, όπως η φυματίωση, η πανώλης, η πολιομυελίτιδα, η ελονοσία, ο τυφοειδής πυρετός, ο επιλόχειος πυρετός και η περιγεννητική νοσηρότητα και θνησιμότητα, για να αναφέρουμε μόνο ψήγματα από την εκπληκτική πρόοδο που σημείωσε. Παράλληλα με την επιτυχή έκβαση του αγώνα κατά των λοιμωδών νοσημάτων που αποδεκάτιζαν ολόκληρο τον γνωστό κόσμο, μεγάλες πρόοδοι σημειώθηκαν στην διακρίβωση της αιτιοπαθογένειας και στο σχεδιασμό θεραπευτικών προγραμμάτων των παθήσεων φθοράς, όπως ο καρκίνος, με την εισαγωγή των κυτταρολογικών εξετάσεων από τον Γ, Παπανικολάου. Η εποχή της βιοχημείας, της  χυμοβιολογίας και της γενετικής είχε ανατείλει πλέον οριστικά με τα επαναστατικά έργα των Beatle και Tatum[1] επί των γονιδίων, που είχε μερικά χρόνια πριν ανακαλύψει ο Τ. Morgan.
Αργότερα, οι Chargaff Watson και Crick από κοινού με τον Wilkins και την R. Franklin ολοκλήρωσαν την εικόνα του DNA, αναγνωρίζοντας τη διπλή έλικα, από δύο αντιπαράλληλες πολυνουκλεο­τι­δι­κές αλυσίδες με ταυτόσημη δομή. Η εποχή των ετερομοσχευμάτων είχε ανατείλει με τον Α Carrel, που έμελλε να πραγματοποιήσει θεραπευτικά θαύματα με τη βοήθεια της ανοσοβιολογίας, τις ανακαλύψεις στο πεδίο της κυτταρικής ανοσίας και της ιστοσυμβατότητας και τις καταιγιστικές ανακαλύψεις στο τομέα των μηχανισμών απορρίψεως μοσχευμάτων (Dausset) και των μονοκλωνικών αντισωμάτων (Milstein). Στην έξοδο του 19ου αιώνα συνωστίζονται καταιγιστικές ανακαλύψεις, που εκτόξευσαν την ιατρική από τον εμπειρισμό στην περιοχή της αμιγούς επιστήμης, με την ανακάλυψη των ακτίνων Χ, της ακτινοβολίας, την αναβάθμιση της μικροβιολογίας και της ορολογικής διάγνωσης, της κατανοήσεως της φύσεως της φλεγμονής από τον Metchnicoff (1845-1916)[2], την περιγραφή των αντιτοξινών, την περιγραφή της σύμφυτης και προσαρμοσμένης ανοσίας και την εισαγωγή της οροθεραπείας. Γίγαντες της ερευνητικής ιατρικής, όπως ο Pasteur, ο Golgi, ο Pfeifer, ο Ehrlich, ο  Bordet, ο Widal, ο Wright, ο McLeod, ο Laveran, ο Richet, ο Loffler, ο Reed επέφεραν ρηξικέλευθες μεταβολές και κατέστησαν την ιατρική επιστήμη.  Δεν πρέπει να παραλειφθεί ο Freud, ο μεγάλος "βιολόγος της ψυχής" –όπως του άρεσε να αυτοαποκαλείται, που εισάγοντας τη μέθοδο των ελεύθερων συνειρμών επικοινωνίας, δηλαδή την ψυχανάλυση, έδωσε, μαζύ με τους μεταγενέστερους Jung και Adler μια ισχυρή ώθηση στην παγκόσμια ψυχιατρική. Στον τομέα της θεραπευτικής έγιναν επίσης άλματα και παρουσιάσθηκαν εκκωφαντικές δημοσιεύσεις, όπως η ανακάλυψη των σουλφοναμιδών, της πενικιλλίνης, των χημειοθεραπευτικών και αντιβιοτικών φαρμάκων.
Ώσπου φτάσαμε στο 1961, χρονιά κατά την οποία ολοκληρώθηκε η αποκρυπτογράφηση του γενετικού κώδικα, από τους Niremberg και Methai, που καθορίζει την αντιστοιχία –τον κλειδάριθμο- της αλληλουχίας των βάσεων του κωδικεύοντος DNA προς την αλληλουχία των αμινοξέων στην πεπτιδική αλυσίδα της πρωτεΐνης που συντίθεται.
Η εξέλιξη της ιατρικής υπήρξε ραγδαία κατά τις επόμενες δεκαετίες, καθώς ακολούθησε τις ραγδαίες επιδόσεις του οικονομικού μοντέλου της ελεύθερης οικονομίας με την άκρατη εκβιομηχάνιση, τη συσσώρευση πλούτου και τον εγκλωβισμό της ιατρικής ερευνητικής σκέψης και δυναμικής στα βιομηχανικά πλάνα της εποχής.*/* Η ογκώδης παρουσίαση επιτευγμάτων προκάλεσε την πολυδιάσπαση της ιατρικής περιθάλψεως και έθεσε την ιατρική σε μια ιλλιγγιώδη ταχύτητα, επιβάλλοντας αναμόρφωση των προγραμμάτων των ιατρικών σπουδών και ταχείες μεταβολές της καθημερινής ασκήσεως της κλινικής επιστήμης, υπό την πίεση της αχαλίνωτης εμπορευματοποιήσεως της διαγνωστικής, της χειρουργικής  θεραπευτικής και της φαρμακολογίας. Ήδη έχει αρχίσει να συντελείται η εκτεχνίκευση της ιατρικής, διασπώμενη σε πολλές υποειδικότητες και επικουρούμενη, αλλά και καθοδηγούμενη από την καλπάζουσα τεχνολογία, με την οποία είναι πλέον δυνατή η αντικατάσταση παθολογικών λειτουργιών με τεχνολογικές απομιμήσεις της ζωής. Από τα μέσα του 20^ου αιώνα, η ιατρική διέθετε έναν τεράστιο εργαστηριακό εξοπλισμό και, ενισχυμένη από τις εκπληκτικές προόδους της βιοχημείας της βιολογίας, της μηχανοβιολογίας, της ηλεκτρονικής και της πληροφορικής, έφτασε σε ακραία όρια διαγνωστικών και θεραπευτικών δυνατοτήτων, αλλά ταυτόχρονα έγινε πολύ ακριβή, επειδή κάθε νέα ανακάλυψη, έστω και εάν προερχόταν από δημόσια πανεπιστήμια, όπως συχνότερα συνέβαινε, ή από ερευνητικά κέντρα υποστηριζόμενα από κρατικές χρηματοδοτήσεις ή οργανισμούς μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, καθίστατο αμέσως αντικείμενο εκμεταλλεύσεως των ιδιωτικών επιχειρηματικών κύκλων. Με τη  χαρτογράφηση του ανθρώπινου γονιδιώματος, η ιατρική εισήλθε σ΄ένα αχανή κόσμο καινοφανών ενδεχομένων και προσδοκιών, αλλά ταυτόχρονα κατέστη υποτελής των οικονομικών της χορηγών, οι οποίοι διεκδίκησαν και, σε μεγάλο βαθμό, πέτυχαν να οικειοποιηθούν ολόκληρες περιοχές γενετικού υλικού ανθρωπίνων υπάρξεων, ζώων ή φυτών, από τη μελέτη των οποίων ήταν δυνατή η μαζική παραγωγή φαρμάκων, γενετικά τροποποιημένων ζώων και φυτών, αλλά ταυτόχρονα και επικράτηση του ιδιωτικού κεφαλαίου που τα προωθούσε.
  Από τη μια πλευρά, οι τεχνικές διατηρήσεως της ζωής ενός βαρέως πάσχοντος έχουν παρουσιάσει αλματώδη εξέλιξη, η ενδονοσοκομειακή θνησιμότητα έχει μειωθεί δραστικά, και τα συστήματα υγείας μπορούν να υπερηφανεύονται για την αποτελεσματικότητά τους, από την άλλη, καθημερινά αυξάνει ο αριθμός των ασθενών με χρόνιες ανίατες παθήσεις, απειλητικές για τη ζωή και την ποιότητά της.  Κάθε χρόνο πεθαίνουν σε όλο τον κόσμο 52 εκατομμύρια άνθρωποι, ενήλικες, νέοι και παιδιά. Ένας στους δέκα θανάτους οφείλεται σε καρκίνο. Ταυτόχρονα πάνω από 40 εκατομμύρια άνθρωποι, 29 εκατομμύρια από τους οποίους Αφρικανοί, νοσούν από AIDS. Είναι επιτακτική ανάγκη, η ιατρική να εντείνει τις προσπάθειές και να βελτιώσει τις μεθόδους και τεχνικές της στην πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση, τη θεραπεία, την αποκατάσταση, αλλά και την παρηγορητική φροντίδα των συνανθρώπων μας. Είναι επιτακτική η ανάγκη αναλήψεως δραστικών πρωτοβουλιών και αναπτύξεως σχεδίων δράσεως που να υλοποιηθούν απαρέγκλιτα, για την υποστήριξη της προλήψεως, της θεραπείας και της παρηγορητικής φροντίδας.