Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

 ... στο ψηφιακό κόσμο των high tech μεταμοντέρνων εμμονών, ό,τι ήταν καλό, τώρα είναι κακό...... τραγούδι: Jewels: intuition
| Βιοϊατρική|βιοπολιτική της γήρανσης |Βιοπολιτική της υγείας |
Βιοστατιστική θεωρία του Boorse |

Στη μεταβιομηχανική εποχή μας, η επαναστατική μεταστροφή που επέφερε η αγοραία μεταμόρφωση της κοινωνίας, είχαν άμεσο αντίκτυπο και δραματικές συνέπειες όχι μόνο σε πρακτικά ζητήματα, όπως η πρόληψη, η διάγνωση, η θεραπεία, η αποκατάσταση, η υποστήριξη και η παρηγοριά των ανιάτως πασχόντων και η δημόσια υγεία, αλλά και, πριν απ΄ όλα, στην ίδια τη στρατηγική συγκρότηση της ιπποκρατικής τέχνης, που με τη σειρά της επέφερε ισχυρούς κλυδωνισμούς στις παραδοσιακές βιοπροτεραι­ότητες. Η υπό καταιγιστικούς ρυθμούς, ανάπτυξη της βιοτεχνο­λο­γίας, με τη βοήθεια της οποίας ο άνθρωπος επεμβαίνει πλέον αποφασιστικά στους κώδικες της ζωής του ανθρώπου και των άλλων ειδών, προκάλεσε σαρωτικές αλλαγές στον παγιωμένο τρόπο ασκήσεώς της ιατρικής από τους λειτουργούς της, αλλά  και αποδοχής της πρακτικής της από το κοινό.

Τα επιτεύγματα της σύγχρονης βιοτεχνολογίας (της συγχυτικά αποκαλούμενης "βιοϊατρική", όχι για να υπογραμμιστεί η αυτονόητη υποστήριξη της ιατρικής σε ό,τι ζωντανό που πάσχει, αλλά για να διασαφη­νί­­σει ότι η πρέπουσα να χρησιμοποιηθεί μεθοδολογία είναι τεχνολογική), εμψυχώνουν το σύμπλεγμα ‘ιατρική-τεχνολογία’ να διακηρύσσει,  περίπου αλαζονικά, ότι το φυσικό όριο της ζωής (όριο επιβαλλόμενο από τη φυσική εξάντληση των ζωικών εφεδρειών του ανθρωπίνου σώματος)  είναι, προς χάρη της, ευχερώς επεκτάσιμο στο διηνεκές.

Η βασική διαφορά ανάμεσα στην βιοϊατρική επιστήμη, όπως έχει αναπτυχθεί ιστορικά κι έχει καθιερωθεί ως κυρίαρχος ιατρικός λόγος στις κοινωνίες της Δυτικής Ευρώπης και Βόρειας Αμερικής, και στην  Ιπποκρατική Ιατρική είναι ότι στην πρώτη επικρατεί το ατομικό πρότυπο νόσου, ενώ η δεύτερη εστιάζει στην κοινωνική φύση της ασθένειας. Πιο συγκεκριμένα, η κλινική πρακτική στα πλαίσια του βιοϊατρικού μοντέλου στοχεύει στον εντοπισμό της σωματικής ή ψυχικής λειτουργικής ανεπάρκειας ή κάμψεως και την επακόλουθη θεραπευτική παρέμβαση στη διαδικασία της σωματικής ασθένειας, και, ιδίως, αυτό, στην άρση ή ανακούφιση από τα συμπτώματα. Κατά τις σύγχρονες νεωτερικές αντιλήψεις της βιοεξουσίας, το ανθρώπινο σώμα αντιμετω­πίζεται ως μηχανή, όχι μόνο με τη συνεχή εντατικοποίηση των ικανοτήτων του και την υπερεκμετάλλευση των εφεδρειών του, με την υπεραπασχόληση, αλλά και τον εγκλωβισμό του σε οικονομικά και κοινωνικά συστήματα ελέγχου και υπακοής, όπως το εργοτάξιο, το γραφείο, το σχολείο, το σωματείο, οι υπηρεσίες παροχής υπηρεσιών, η φυλακή ακόμη και το νοσοκομείο, αλλά και με τη χειραγώγησή του σε μηχανισμούς βιοπολιτικής που διαχειρίζονται τη δημόσια υγεία και τις εκπτώσεις της, τη γεννητικότητα, τη σεξουαλικό­τη­τα, ενδεχομένως, ακόμη και το θάνατο, δηλαδή, τις περισσότερες κατά το δυνατόν εκφορές της κοινωνικής ζωής. Έτσι, το βιολογικό συνιστά, ολοένα περισσότερο, πεδίο γνώσης κι επέμβασης της εξουσίας.

Οι αντιλήψεις περί την άσκησή της παρακολουθούν τις μεταβολές των κοινωνικών αντιλήψεων και η καθημερινή της πρακτική διαμορφώνεται πάνω στις τεχνο-οικο­νο­μικές αντιλήψεις, με τις οποίες ερμηνεύονται τα κοινωνικά ζητήματα και οριοθετούνται θεσμικά πλαίσια δράσεως. Η σύγχρονη ιατρική έχει συγκροτήσει την καθημερινή πρακτική της όπως περίπου η τεχνική κατασκευάζει ή επιδιορθώνει ένα μηχάνημα. Η αντίληψη ότι η ιατρική επιστήμη και η ιπποκρατική τέχνη μπορεί να οργανωθεί έτσι, όπως οι managers ξέρουν να κάνουν με τη μαζική παραγωγή ενός εργοστασίου, κατισχύεται ήδη, ως μια από τις κορυφαίες αλήθειες της εποχής μας. Στο μέτρο που η σύγχρονη ιατρική εναρμονίζεται με τις τρέχουσες κοινωνικές τάσεις, σύμφωνα με τις οποίες η κοινωνία βλέπει ως υπάρχοντα μέσα στον κόσμο μόνο εκείνα επί των οποίων μπορεί να έχει μια διαχειριστική επέμβαση, αποτρέπει το κοινό από το να ασχολείται με τις πραγματικές αιτίες της νοσηρότητάς του, που είναι κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές· αιτίες, δηλαδή, που έχουν να κάνουν με την αντίρρηση του ανθρώπου να υποτάσσεται στο υποβαθμισμένο και κάθε φορά αναπροσαρ­μοζόμενο, προς χάριν αγοραίων σκοπιμοτήτων, χωροβιονομικό του περιβάλλον. Το κοινό πιέζεται να συμπεριφέρεται, ως εάν η υγεία είναι ένα αγοραίο αγαθό που μπορεί να αυξομειωθεί –όπως, π.χ., η περιουσία- σαν αποτέλεσμα επενδυτικών πρωτοβουλιών. Με την κατανάλωση εξειδικευμένων φροντίδων και φαρμάκων, κάθε όργανο του ανθρώπινου οργανισμού, κάθε πάθηση και η ίδια η αγωνία, το άγχος, η απόγνωση θα μπορούσαν να έχουν έναν ειδικό τεχνικό ή επιστήμονα επαναποκαταστάσεως. Η σαρωτική αναθεώρηση κάθε παραδοσιακής αντίληψης, ακόμη και του πλέον προφανούς, όπως, λ.χ., είναι η αμάχητη βεβαιότητα του θανάτου, ο εκ θεμελίων ανασχεδιασμός και αναθεώρηση της συγκροτήσεως, αλλά και της πορείας της ανθρώπινης κοινω­νίας, ο μετασχηματισμός του ανθρώπου σε "εφαρμοσμέ­νο" μέλος της, δηλαδή καθηλωμένο σε απόλυτα προβλέψιμα όρια, επέφεραν ανάλογη μεταμόρφωση στην ουσία της ιατρικής επιστήμης και της κλινικής τέχνης.

Επιμένοντας σε μια "επισκευαστική" αντίληψη των θεραπειών της, η βιοϊατρική αδυνατεί να επεκτείνει την δράση της στην εντόπιση των πραγματικών προβλημάτων και, εμμένοντας στη συμπτωματική αγωγή, παραμένει αμήχανη μπροστά στις αλλεπάλληλες αποτυχίες της, δικαιώνοντας την τελευταία ρήση του Σωκράτη, πριν από την ανεκδιήγητη εκείνη καταδίκη του, για την οποία, η ανθρωπότητα, δεν έχει ακόμη απολογηθεί: "Ω! Κρείτων χρωστάω έναν κόκορα στον Ασκληπιό". Γιατί ουσιωδώς οι θεραπείες της πολυδάπανης ιατρικής εξακολουθούν να αφορούν σε μεγάλο ποσοστό τις, έτσι κι αλλιώς, αυτο-ιάσιμες νόσους. Οι άλλες, έτσι κι αλλιώς, καταλήγουν. Γι αυτούς και άλλους λόγους, η ιατρική αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη από τους πολίτες, που πιστεύουν ότι οι ιατροί είτε δεν γνωρίζουν είτε είναι απρόθυμοι ή εμποδίζονται από την  ασφυκτική οικονομική εποπτεία να εφαρμόσουν τις καλύτερες και πιο αποδοτικές από τις διαθέσιμες θεραπευτικές μεθόδους, σε όλους αδιάκριτα τους ασθενείς τους. Η επιφυλακτικότητα, με την οποία αντιμετωπίζουν την ιατρική και τους ιατρούς, ιδιαίτερα του δημόσιου συστήματος υγείας, τους θέτει σε κατάσταση υπαγωγής, από την οποία επιχειρούν να διαφύγουν είτε ιδίοις εξόδοις, προκαλώντας μια τεράστια διόγκωση της ιατρικής παραοικονομίας και την προοδευτικά επιτεινούμενη αύξηση του ιδιωτικού ιατρικού τομέα, που τείνει πλέον να καλύψει το δημόσιο, είτε καταφεύγοντας στην τεχνολογική άποψη της ιατρικής, εκτιμώντας ότι οι "χωρίς ιδιοτέλεια μηχανές" θα καταγράψουν αμερόληπτα τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος και θα προβάλουν τον καλύτερο τρόπο ιάσεως.  "θέλω να πεθάνω" έλεγε ο ασθενικής κράσης και ραχιτικός Ιμάνουελ Καντ, "αλλά όχι με τη βοήθεια της ιατρικής".

Ο θάνατος έχει απολέσει τη φυσικότητα, που είχε κάποτε ως αναπόδραστο συμβάν, έχει γίνει αντικείμενο διαχείρισης από την ιατρική, τη φαρμακευτική και το νοσοκομειακό θεσμό και οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε ως καταστροφικό κάθε επελθόντα θάνατο. Το γεγονός του θανάτου είναι, πλέον, ένα ευχερώς αναχαιτιζόμενο γεγονός, έτσι που η έλευσή του έχει χαρακτήρες αιφνίδιας και απρόβλεπτης "παράπλευρης απώλειας", τυχαίου σφάλματος ή αστοχίας της μεθόδου. Με τη μεθοδευμένα καλλιεργημένη αυτή νοοτροπία ταυτόχρονα με τις παρατηρούμενες μεταβολές στα λεξιλόγια, η ιατρική πρακτική διευκολύνεται να ενσωματώσει καινοφανείς απόψεις και πρακτικές που αλλιώτικα θα φάνταζαν ξένα σώματα. Αποτυγχάνοντας να αναστείλει οριστικά το θάνατο, του οποίου η προφάνεια –εν τούτοις- εξακο­λου­θεί να μην αμφισβητείται, είτε επιχειρεί με μανία την επιβράδυνση της ελεύσεώς του, εφαρμόζοντας θαυμαστά επιστημονικοτεχνικά μέσα χημικής-μηχανικής παρατάσεως της ζωής, προεκτείνοντάς την πέρα από οποιοδήποτε όριο ανακάμψεως, είτε διερευνά μεθόδους επισπεύσεώς του, αναζητώντας ηθικοεπιστημονικά ερείσματα για την ανάκληση μέσων τεχνητής παρατάσεως της ζωής, που η ίδια επινόησε και εφάρμοσε. Και ακριβώς αυτές οι ανέλπιδες καταστάσεις είναι που χρειάζονται περισσότερο την ιατρική περίθαλψη και συμπάθεια, επειδή οι άλλες περιπτώσεις ασθενών μπορούν να αναρρώσουν και χωρίς την συστηματική ιατρική φροντίδα. Η ευθανασία αφαιρεί τον λειτουργηματικό ρόλο του ιατρού και του προσδίδει δεσποτικού χαρακτήρα προνόμια, να αποφασίζει αυθαίρετα ή, έστω, με βάση επινοημένα κριτήρια, ποιος θα σωθεί και ποιος θα καταλήξει. Έτσι, το νοσηλευτικό κρεβάτι καθίσταται ανυπόφορα προκρούστειο.