Home

Κύτταρα επιθηλιακά

Τα επιθηλιακά κύτταρα του αναπνευστικού συστήματος προέρχονται από αντεπιδράσεις μεταξύ των επιθηλιακών κυττάρων του αρχεγόνου εντέρου και του περιβάλλοντος μεσεγχύματος, που, πολλαπλασιαζόμενα, σχηματίζουν δεσμίδες, οι οποίες προοδευτικά μεγενθύνονται και υφίστανται αλληλοδιάδοχες διχοτομήσεις. Το κεντρικό τμήμα παραμένει συνδεδεμένο με το αρχέγονο έντερο και σχηματίζει την τραχεία· ενώ τα περιφερικά τμήματα, όπου ο πολλαπλασιασμός των κυττάρων είναι πολύ εντατικός, συνεχίζουν να διακλαδίζονται, σχηματίζοντας τους αμιγείς αεραγωγούς. Τα βρογχικά αγγεία αναπτύσσονται ταυτόχρονα με την ανάπτυξη του συστήματος των αεραγωγών. Το τελικό στάδιο της αναπτύξεως, δηλαδή ο σχηματισμός των κυψελίδων λαμβάνει χώρα μόνο μετά την πλήρη ανάπτυξη του τραχειοβρογχικού δένδρου και συνεχίζεται μετά τη γέννηση. Λόγω της κοινής τους καταγωγής, τα επιθηλιακά κύτταρα των διαφόρων μοιρών του αναπνευστικού συστήματος παρουσιάζουν μεγάλες ομοιότητες, παρά τις έκδηλες φαινοτυπικές τους διαφορές. Έτσι, ενώ οι κεντρικοί αγωγοί καλύπτονται από ψευδοπολύστοιβο, κυλινδρικό επιθήλιο εκ κροσσωτών επιθηλιακών κυττάρων, βασικά κύτταρα και μικρότερο αριθμό καλυκοειδών κυττάρων, το επιθήλιο στους περιφερικούς αεραγωγούς μεταπίπτει προοδευτικά σε μονόστιβο και χάνουν το κυλινδρικό τους σχήμα, μετατρεπόμενα σε πλακώδη κύτταρα. Στους περιφερικούς αεραγωγούς, τα βασικά κύτταρα σπανίζουν, τα κροσσωτά και καλυκοειδή κύτταρα παίρνουν κυβοειδές σχήμα και τα κύτταρα Clara εμφανίζονται με αυξανόμενη συχνότητα. Τα κύτταρα αυτά συνδέονται περιφερικότερα με τα πνευμονοκύτταρα τύπου Ι και ΙΙ, τα οποία σχηματίζουν την επιφάνεια των αναπνευστικών βρογχιολίων και των κυψε­λί­δων. Τα επιθηλιακά κύτταρα συνδέονται στερρά μεταξύ τους με διακυτταρικές συν­δέ­σεις και δεσμοσώμια[i]. Tα δεσμοσώμια συγκρατούν τα κύτταρα μεταξύ τους και συντηρούν τη μηχανική ακεραιότητα της επιθηλιακής επικαλύψεως. Τα βασικά κύτταρα, επιπλέον, φέρουν ημιδεσμοσώμια που διατάσσονται στη βασική τους επι­φά­νεια, αντεπιδρούν με τους γειτονικούς κυβοειδείς σχηματισμούς και χρησι­μεύ­ουν για τη στήριξη των κυττάρων στη βασική τους μεμβράνη[ii]. Συνδέονται στερρά, αλλά διακρίνονται διακυτταρικά χάσματα. Η επιθηλιακή στιβάδα μπορεί να διασπασθεί από μεγάλη ποικιλία επιβουλών, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται τα εισπνεόμενα διαμερισμένα σωματίδια και οι τοξίνες[iii].|Κύτταρα επιθηλιακά, περιγραφή|Κύτταρα καλυκοειδή, goblet cells|Κύτταρα καλυκοειδή, goblet cells|Κύτταρα κροσσωτά|Κύτταρα κύψελιδικά|

επιθηλιακά κύτταρα: η εμπλοκή τους στο άσθμα
Κατά παράδοση, τα βρογχικά, επιθηλιακά κύτταρα θεωρούνται ως προστατευτικό τείχος, εμπλέκονται στην βλεννοκροσσωτή κάθαρση, και στην απόσυρση τοξικών παραγόντων. Επιπλέον, όμως τα επιθηλιακά κύτταρα συμμετέχουν και στις διεργασίες της φλεγμονής απελευθερώνοντας εικοσανοειδή, πεπτιδάσες, πρωτεΐνες δικτύου, κυτοκίνες, και ΝΟ. Τα επιθηλιακά κύτταρα μπορεί να ενεργοποιούνται από εξαρτωμένους από την IgE μηχανισμούς, ιούς, ρύπους, ή την ισταμίνη. Επί άσθματος, ιδίωγς επί θανατηφόρου άσθματος, παρατηρείται εκτεταμένη επιθηλιακή καταστροφή. Η επακόλουθη συνέπεια είναι η ενίσχυση της βρογχικής υπεραντιδραστικότητας, η μεταβολή της διαπερατότητας του βλεννογόνου των αεραγωγών, η ανεπάρκεια των χαλαρωτικών παραγόντων που παράφγονται από τα επιθηλιακά κύτταρα και η απώλεια των ενζύμων που είναι υποεύθυνα για την αποδόμηση των προφλεγμονωδών νευροπεπτιδίων. Η ακεραιότητα των επιθηλιακών κυττάρων μπορεί, επίση,ς να επηρεάζει την ευαισθησία των αεραγωγών στα διάφορα ερεθίσματα. Τέλος, τα επιθηλιακά κύτταρα μπορεί να εμπλέκονται στην ιστική αναδιαμόρφωση των των αεραγωγών και την ανάπτυξη της ινώσεως.      

[i] Proper, CG., Marriassay, AT., Wilson, DW.: Comparisons of noncilliated tracheal epithlial cells in six mammalian species. Ultrastructure, and population densities. Exp. Lung Res. 1983· 5:281-294

[ii] Carvin, P., Franke, WW., Grand, C.: The desmosomes-intermediate fillaments complex. In: Edelman, Thiery, Eds.: The Cells in Contact. New York, John Willey and son, 1985· 427-460

[iii] Cross, TJ., Cobb, SM., Peterson, MW., Asbestos exposure increases paracellular transport of fibrin degradation across human airway epithelium. Am. J. Physiol. 1994· 266:L287-L296