Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

εισαγωγή στην Ιατρική φιλοσοφία

 Η φιλοσοφία της Ιατρικής είναι ένα ενδιαφέρον επιστημονικό πεδίο, στο οποίο αναζητούνται οι θεμελιώδεις αρχές που διέπουν τη θεωρητικής Ιατρικ επιστήμη, την έρευνα και τη ιατρική τέχνη και να διευκρινίσει μεταφυσικά και επιστημολογικά ζητήματα των ανθρωπιστικών επιστημών. Οι ρίζες της ανάγονται στον αρχαίο κόσμο, στα κείμενα του Ιπποκράτη, του Αριστοτέλη και άλλων, και στις εξαντλητικές συζητήσεις που έλαβαν χώρα, μετά τον 18ο αιώνα, εμπλουτισμένες με συμφωνίες, διαφωνίες, ακόμη και σκιαμαχίες. Μετά από πολλές περιπέτειες και αφότου οργανώθηκαν οι Ιατρικές Επιστημονικές Εταιρείες, η φιλοσοφία της Ιατρικής έχει, πλέον, καθιερωθεί, ιδίως και μετά τις εργασίες του Pe κι εργάζεται προς την κατεύθυνση επιλύσεως επίκαιρων ζητημάτων που συχνά εγείρονται στα πλαίσια της βιοηθικής. 
⛯Η υγεία και η αρρώστια κατανοούνται από τους ασθενείς και τους ιατρούς, όχι μόνο περιγραφικά κι ερμηνευτικά, αλλά και ως έναυσμα για την από κοινού ανάληψη δράσεων· μια συνεργασία που συγκροτεί σχέση· τη σχέση Ιατρού-ασθενούς, που δεν είναι μια συναλλακτική, αλλά δραματική σχέση. 
βιοηθική
 

Είναι αλήθεια ότι οι καταιγιστικές καινοτομίες που καθημερινά εισφέρει η βιοτεχνολογία προκαλεί δέος, θαυμασμό, απορία, αλλά και φόβο. Είναι, πράγματι, εκπληκτική η νεοπαοκτηθείσα ικανότητα του ανθρώπου-επιστήμονα να διαχειρίζεται τη ζωή από τα προγεννητικά ή ακόμη και από το προεμφυτευτικό της στάδιο, και το θάνατο, πέρα από το όριο του teminally ill. Ήδη φαίνεται ότι επαληθεύεται ο αναφερόμενος από τον Μαξ Σέλλερ, παρισινός ειδήμονας που ισχυριζόταν ότι ότι "δεν υπάρχει φυσικό όριο της ζωής, που να μην μπορεί να μεταθέσει ατέρμονα η ιατρική επιστήμη και η τεχνική, συνδυασμένες με τη μαεστρία του επιστήμονα" Είναι πράγματι, ν΄απορείς για την εξέλιξη της σύγχρονης ιατρικής, η οποία έχει, πλέον, τα μέσα, να προβαίνει σε εξωσωματική γονιμοποίηση με σπέρμα ήδη νεκρού ανδρός... και προκαλεί τρόμο η πληροφόρηση ότι η ιατρική-βιοτεχνολογία μπορεί να προβαίνει στη θεραπευτική και ευγονική κλωνοποίηση ή στην παρασκευή επιθυμητών τύπων ανθρώπων. Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια αφότου "η επέμβαση στο γενετικό κώδικα΄ήταν ανέφικτη και από ηθικής απόψεως, ανεπίτρετη."

Η ανάγκη να διευκολυνθεί η διείσδυση των τρομακτικών ανακαλύψεων της βιοτεχνολογίας στην καθημερινή άσκηση της ιατρικής τέχνης, την οποία ο Ιπποκράτης όρισε να οριοθετείται από την φιλοσοφική σκέψη, ώθησε τους φιλοσόφους να αποκλίνουν σημαντικά από τις αρχικές πεποιθήσεις και να αποστούν από την αρχή ότι "ό,τι είναι τεχνικά εφικτό, δε σημαίνει ότι είναι και ηθικά αποδεκτό", σε μια μοντέρνα αντίληψη ωφελιμισμού, σύμφωνα με την οποία "ό,τι είναι τεχνικά εφικτό, πρέπει να διευκολύνεται, ηθικά, να εφαρμόζεται". Με την έννοια αυτή, γενικά, το "καλό" δεν μπορεί πλέον να νοηθεί ανεξάρτητα από την παραδοχή ότι επιτρέπει, επίσης, την εκδοχή του "κακού", ως έκφραση ελευθερίας. Εφεξής ο χαμός άμαχου πληθυσμού σε πολεμικές συρράξεις αποφάσκονται ως "παράπλευρες απώλειες", χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις.  Προκειμένου λοιπόν να καταναλωθεί όλη αυτή η εκπληκτική τεχνολογία, πρέπει να τιθασευθεί η ηθική ως εσωτερικός απραβίαστος νόμος, με τον οποίο, συνοπτικά, φαίνεται να αποστασιοποιείται η μέχρι τώρα απαραβίαστη αρχή, ότι "η ζωή αποτελεί το ύψιστο αγαθό, σ΄αυτόν το κόσμο". Δεν πρέπει να μας διαφεύγει, εν τούτοις, το γεγονός ότι όταν κουρεύονται οι έννοιες της ηθικής και του δικαίου, τότε διαμορφώνονται συνθήκες κοινωνίας ανομίας. Με τις σκόπιμες αυτές επιδιωγμένες τροποποίησεις της ηθικής, αμφισβητείται πλέον η κανονιστική αρχή ότι "κανείς δεν έχει το δικαίωμα να βλάψει τη ζωή άλλου ανθρώπου", ένεκα της οποίας καταδικάστηκαν οι εγκληματίες του β΄παγκόσμιου πολέμου, προς μια περισσότερο ωφελιμιστική εκδοχή της εκτοπίσεως της "ανάξιας να βιωθεί ζωής" των χιτλερικών. Με τη φερτή αυτή αντίληψη, θανατώθηκαν στα κρεματόρια της Γερμανίας εκατομμύρια άνθρωποι, με την πρόφαση του "merci killing", της θανατώσεως από οίκτο.

    Η ανάγκη να διευκολυνθεί η διείσδυση των τρομακτικών ανακαλύψεων της βιοτεχνολογίας στην καθημερινή άσκηση της ιατρικής τέχνης, την οποία ο Ιπποκράτης όρισε να οριοθετείται από την φιλοσοφική σκέψη, ώθησε τους φιλοσόφους να αποκλίνουν σημαντικά από τις αρχικές πεποιθήσεις και να αποστούν από την αρχή ότι "ό,τι είναι τεχνικά εφικτό, δε σημαίνει ότι είναι και ηθικά αποδεκτό", σε μια μοντέρνα αντίληψη ωφελιμισμού, σύμφωνα με την οποία "ό,τι είναι τεχνικά εφικτό, πρέπει να διευκολύνεται, ηθικά, να εφαρμόζεται". Με την έννοια αυτή, γενικά, το "καλό" δεν μπορεί πλέον να νοηθεί ανεξάρτητα από την παραδοχή ότι επιτρέπει, επίσης, την εκδοχή του "κακού", ως έκφραση ελευθερίας. Εφεξής ο χαμός άμαχου πληθυσμού σε πολεμικές συρράξεις αποφάσκονται ως "παράπλευρες απώλειες", χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις.  Προκειμένου λοιπόν να καταναλωθεί όλη αυτή η εκπληκτική τεχνολογία, πρέπει να τιθασευθεί η ηθική ως εσωτερικός απραβίαστος νόμος, με τον οποίο, συνοπτικά, φαίνεται να αποστασιοποιείται η μέχρι τώρα απαραβίαστη αρχή, ότι "η ζωή αποτελεί το ύψιστο αγαθό, σ΄αυτόν το κόσμο". Δεν πρέπει να μας διαφεύγει, εν τούτοις, το γεγονός ότι όταν κουρεύονται οι έννοιες της ηθικής και του δικαίου, τότε διαμορφώνονται συνθήκες κοινωνίας ανομίας. Με τις σκόπιμες αυτές επιδιωγμένες τροποποίησεις της ηθικής, αμφισβητείται πλέον η κανονιστική αρχή ότι "κανείς δεν έχει το δικαίωμα να βλάψει τη ζωή άλλου ανθρώπου", ένεκα της οποίας καταδικάστηκαν οι εγκληματίες του β΄παγκόσμιου πολέμου, προς μια περισσότερο ωφελιμιστική εκδοχή της εκτοπίσεως
.

kliimport_contacts© Γ.Α.Μ.: Ο Πολιτισμός ως χειραγώγηση

[υπό επεξεργασία]

Τη δύσκολη πορεία προς τον πολιτισμό, ο άνθρωπος δεν τη διέτρεξε απρόσκοπτα, αλλά, αντίθετα, πολλές φορές ανακόπηκε, οπισθοδρόμησε και όχι σπάνια απαιτήθηκε η καταβολή θυσιών, όπως σπαρακτικά περιγράφεται στη θυσία του Προμηθέα, που γiα χάρη της ανθρωπότητας, έκλεψε τη φωτιά από τα εργαστήρια του Δία. Φύσει, κατά τον Αριστοτέλη, ή θέσει, κατά τον Χομπς, ο άνθρωπος είναι "ον πολιτικό" που συνέρχεται στις κοινωνίες του, τρισυπόστατος (: νους, ως γεννήτρια συλλογισμών, πνεύμα, ως γεννήτρια συναισθημάτων και σώμα, ως εκτελεστικό όργανο, των ενορμήσεων και προθέσεών του. Για τον ορισμό του και την εκτίμηση του μεγέθους του συναντήθηκαν σχεδόν ανυπέρβλητες δυσκολίες
  Εντός των ορίων της επιχειρεί συνεργασίες για αμοιβαίο υλικό, πνευματικό και ηθικό όφελος, που θωρακίζει, θεσπίζοντας κανόνες, νόρμες και πλαίσια συμβιώσεως. Εφεξής, ο άνθρωπος με εμμονή στην πρόοδο, έχει αδιάκοπα προσηλωμένο το βλέμμα του προς 'τα πάνω", ιδιότητα στην οποία χρωστάει και την ονομασία του είδους του (: άνθρωπος=άνω θρώσκω, κοιτάω προς τα πάνω). Ουσιαστικά, αφότου στάθηκε στα πόδια του, κατάλαβε ότι η επιβίωσή του εξασφαλίζεται και αποκτά προσδοκίες ευτυχίας κι εξελίξεως μόνο ταυτίζοντάς την με τα ανώτερα προϊόντα του τρόπου ζωής, που έχουν να κάνουν με την  τέχνη, τη φυσική, πνευματική και συναισθηματική ρώμη και, αργότερα, τη φιλοσοφία, τις ανθρωπιστικές και φυσικές επιστήμες, την ιστορία, την κοινωνιολογία και την Ιατρική, δηλαδή με τον πολιτισμό του. Υπόσχεται και ως ένα σημείο εξασφαλίζει τα συγκολλητικά μέσα που απαιτούνται σε παγκόσμια κλίμακα για την επίτευξη της παγκόσμιας ειρήνης κι ευημερίας, όπως οι ηθικές αξίες, η κοινωνική νοημοσύνη και η οικολογική συνείδηση. Η προσπάθεια για ενιαία πνευματική καλλιέργεια της παγκόσμιας κοινότητας μέσα σε δυναμικό συνοχής κοινού συστήματος αξιών έχει την έννοια της "συναντίληψης" προς χάριν, της ίδιας της επιβιώσεως του πολιτισμού, στις δύσκολες καμπές της εξελίξεώς του.
Παρόμοια δείγματα συναντίληψης δεν βρέθηκαν και ούτε μπορούν να στοιχειωθούν χωρίς παιδεία (οὐδεμία τῶν ἠθικῶν ἀρετῶν φύσει ἡμῖν ἐγγίνεται Αριστοτέλους: Ηθικά Νικομάχεια &). ☛Η κοινωνία θέλει το άτομο ηθικό, δηλαδή να κάνει ηθικές πράξεις, αλλά ενώ ο πολιτισμός επιδιώκει τη δημιουργία ηθικών ανθρώπων με την υπακοή και την ευπείθεια, ο Αριστοτέλης κ. ά., την προσδοκούν από την καλή άσκηση της τέχνης της ηθικής, δηλαδή με την καθοδηγούμενη (έτερο- ή αυτο-δίδακτη) παιδεία (&).  
Ο πολιτισμός βασίζεται στο Νομοθέτη· η παιδεία στον δάσκαλο. Η υλοποίηση του θεόπνευστου αυτού σχεδίου, της χωρίς τέλος προόδου στο διηνεκές ολόκληρης της ανθρωπότητας, ούτε απρόσκοπτα εξελίχθηκε  ούτε ολόκληρη την ανθρωπότητα αφορούσε. Προχώρησε με συνεχείς αναταράξεις, παλινωδίες, αποτυχίες, συγκρούσεις, εμπόδια που ξεπεράστηκαν με θυσίες κι επιμονή. Ο πολιτισμός, ως σχέδιο, ανακόπηκε πολλές φορές, παραχαράκτηκε, βεβυλώθηκε και αντί να φέρει τον παράδεισο εδώ κάτω που είμαστε, έφερε την κόλαση από 'κει έξω, που αιώνες πριν είχε, μετά μακροπερίοδη υπερεντατική προσπάθεια διαφύγει ο μονήρης άνθρωπος. Πρόκειται για μια σκοποθηρική αλλοίωση· μια παρερμηνεία, που ξαναφέρνει τη μοναχικότητα, το φόβο, την παρακμή, εντός της κοινωνίας που συμπήχθηκε ακριβώς για την αποτροπή τους.
 local_library Παρ' ότι η επιβίωση εντός των ορίων της κοινωνίας αποδείχτηκε ένα δύσκολο άθλημα, καθώς οι αλλοιώσεις  του εσωτερικού περιβάλλοντος και η διάχυση βλαπτικών ή ανοίκειων συστατικών, οι συγκρούσεις συμφερόντων, ο ωφελιμισμός, η ανισότητα, η εκμετάλευση ανθρώπου από άνθρωπο, μόνο εντός των ορίων μπορούσαν να πραγματωθούν και στα οποία επιδόθηκε μέρος, τουλάχιστον των μελών της, που απαιτούσαν για τον εαυτό τους καλύτερη θέση. Σε συνθήκες ισορροπίας, δεν διακρίνονται τάσεις φυγής, από την κονωνία, που ο ίδιος του επινόησε και οργάνωσε και προς την οποία έχει φυσική συγγένεια, για λόγους αυτοσυντηρήσεως και διαιωνίσεως του είδους του. Μέσα στην κοινωνική ασφάλεια, εν τούτοις, αποδείχτηκε ουτοπία η προσδοκώμενη συστολή του κοινωνικού προεγώ, για να το πούμε με φροϋδικούς όρους, όπως αποδείχτηκαν επηρρεπή στις στρεβλώσεις και τα συστατικά του κοινωνικού υπερεγώ. Το  εγώ συνθλίβεται στις απρόβλεπτες συνθήκες και ωθείται να είναι αυτό που επινοήθηκε να είναι "υποτακτικό και υπόχρεο", προκαλώντας το ξέσπασμα του Φούχτε: "το μεν ζώο είναι αυτό που είναι, αλλά ο άνθρωπος είναι αυτό που οφείλει να είναι". Ο πολιτισμός του ανθρώπου έλαβε μια υποβιβασμένη έννοια, αυτή του Lucien Febvre (1878–1956), ως  η 'βολική' συμμόρφωση με την διακριτικότητα, την ειλικρίνεια και την ευγένεια μέσα στα επινοημένα όρια του ατομικού ζωτικού χώρου. Έτσι ο πολιτισμός δεν φαίνεται να πετυχαίνει κάτι σπουδαιότερο από την επιβολή κανόνων καλής συμπεριφοράς, που επιβάλλονται, χωρίς να εξηγούνται, για λόγους ασφαλούς συμβιώσεως και για την παράβαση των οποίων προβλέπονται κιρρώσεις. Υποτιμώντας την ατομική ικανότητα του ανθρώπου να τελειωθεί ως κοινωνικό ον, που ο Αριστοτέλης εννοούσε ως ειδοποιό του γνώρισμα, ο πολιτισμός εισάγει μερικά από τα δυσμενή στοιχεία, που έκαναν τη ζωή αβίωτη, έξω απ΄αυτόν. Kαι μπορεί να αναπαρασταθεί, όπως η ζωή σ΄ένα σύγχρονο ζωολογικό κήπο, που εξασφαλίζει για τους ενοίκους του ασφάλεια, τροφή, υγεία, ελεγχόμενη αναπαραγωγή, με αντάλλαγμα μέρος της αυτονομίας τους. Μέσα σ΄έναν τέτοιο περιβάλλον δεν μπόρεσε και δεν γινόταν να μπορέσει να ανατείλει η κοινωνική ελευθερία, η αυτοσυγκράτηση, η αμοιβαία εμπιστοσύνη, η συνεργασία. Γι αυτό και στη ελληνική γραμματεία δεν υπάρχει ο όρος πολιτισμός (με την έννοια της καλής συμπεριφοράς σε αστικό περιβάλλον), δηλαδή, συνδεδεμένα υποσύνολα με τις δικές τους αυθαιρεσίες και λειτουργικούς κανόνες, που εμφανίζει ταυτοχρονικές διαφορές που διέπουν τη διαδικασία παραγωγής και καταναλώσεως, για χάρη των οποίων οι άνθρωποι έγιναν αστοί, εγκλωβίστηκαν σε πόλεις, για να απογφύγουν το φόβο, τον κίνδυνο, την αβεβαιότητα της ευρέσεως τροφής, να προστατέψει το Εγώ του, από αισθήματα της επαχθούς δυσαρέσκειας και να σχηματίσει ένα άλλο περιβάλλον, γενεσιουργό όσο το δυνατόν περισσοτέρων και εντονώτερων αισθμημάτων ευαρέσκειας, στο οποίο αντιπαρατίθεται ένα ξένο, απειλητικό 'έξω', στο οποίο κατ΄ουδένα τρόπο θέλει να επανέλθει. Αλλά και διαχρονικές μεταμορφώσεις, ανάλογα με την παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας που χρειάζεται για την διατήρησή του πολιτισμού τους.  

⧉Δυσκολίες δεν συναντήθηκαν μόνο για τον ορισμό του, αλλ΄επίσης και για την εξακρίβωση των διαστάσεων, της εσωτερικής του δομής  και των πηγών τροφοδοτήσεώς του. Έχουν καταβληθεί πολλές προσπάθειες κι έχουν δοκιμαστεί πολλές θεωρίες, αναφορικά με τα αίτιο-μορφολογικά και δομικά χαρακτηριστικά του πολιτισμού. Ποιό στάδιο εκπολιτισμού διατρέχει σήμερα η κοινωνία μας δεν είνα εύκολο να εντοπιστεί, παρ΄όλο ότι, αν το αντιστοιχίσουμε με τις κάθε φορά διαθέσιμες ενεργειακές πηγές, σύμφωνα με την κλίμακα Ν. Καρντάσεφ, θα μπορούσαμε να καταλήξουμε στη μελαγχολική διαπίστωση ότι ο πολιτισμός μας είναι ανάλογος του τρόπου καταστροφής του

η παιδεία ως απελευθέρωση

☛Η Τα εμπλεκόμενα ζητήματα ηθικής, παιδείας και πολιτισμού, συγχωνεύονται στο κεφάλαιο της Ιατρικής φιλοσοφίας με τον τίτλο βιοηθική -που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως νεολεξία, ενόσω κατανείται ότι δεν μπορεί να υπάρξει ηθική εκτός βίου.
Η ηθική περιγράφει τον ενάρετο τρόπο ζωής, αλλά η αρετή, τόσο η διανοητική, όσο και η ηθική δεν υπάρχει εκ φύσεως μέσα μας και δεν γίνεται να αποκτηθεί με τη συνήθεια. Ο άνθρωπος, όμως, έχει από τη φύση του την  ικανότητα να τις δεχτεί και να τελειοποιηθεί σ΄αυτές με τον εθισμό και την επανάληψη. Όμως τις ηθικές μας αρετές τις αποκτούμε, αφού πρώτα πραγματώσουμε τις αντίστοιχες δυνατότητες, όπως, ακριβώς, συμβαίνει και με τις τέχνες, όπου η εξάσκηση είναι αναγκαία, για την εκμάθησή τους. Η ηθική, λοιπόν, πρέπει να ασκείται ως καλές πράξεις, για να κατακτηθεί ως ως τρόπος ζωής. Ο Αριστοτέληξς πιστεύει ότι ο άνθρωπος είναι δυνάμει ηθικός, αλλά για να πάρει την μορφή του ηθικού πρέπει να ασκηθεί επίμονα και προσεκτικά, όπως το μάρμαρο είναι δυνάμει 'άγαλμα', αλλά για να γίνει άγαλμα απαιτούνται πολλές ώρες προσεκτικής εργασίας. Περαιτέρω, η κάθε αρετή και γεννιέται και φθείρεται, μάλιστα για τους ίδιους λόγους και με τα ίδια μέσα.    
Πολλές καίριες ιδέες, συνθήκες, εμπειρίες και συγκρούσεις που προσδιόρισαν τη φυσιογνωμία και την εξέλιξη της σύγχρονης εποχής περιγράφονται με τον όρο "παιδεία", με την έννοια που της αποδίδει ο Δ. Λιαντίνης στο έργο του "homo educandus - η φιλοσοφία της αγωγής". Κατά τη γνώμη μου ο 'πολιτισμός' βασίζεται στην απαγόρευση του ανεπίτρεπου, προάγεται με ασφαλιστικά μέτρα και απαιτεί υπακοή απ΄όλους (ή σχεδόν όλους), σε 'νόρμες΄και νόμους, συνταγμένους εν κενώ και με την απειλή κιρρώσεων· η παιδεία στην αυθόρμητη επιλογή του επιτρεπτού, στη συμμόρφωση σε επιταγές που ελέγχονται από την εγρήγορη και 'εκπαιδευμένη' συνείδηση, τη λογική άσκηση, την αισθητική και την αρμονία (Διπλούν ορώσιν οι μαθόντες γράμματα, παρέδωσε ο Πυθαγόρας).
Έτσι, ανάμεσα στον πολιτισμό και την παιδεία κινείται ο κοινωνικός άνθρωπος, με άλλοτε άλλους βαθμούς ελευθερίας, όσους του επιτρέπει ο πολιτισμός του ή μπόρεσε ο ίδιος να αποκτήσει, ανταλλάσσοντας μόρια (credits) συνεχούς εξασκήσεως. Μπορούμε, ήδη, να πούμε ότι ο πολιτισμός αντιτίθεται στη διαφορετικότητα, που αναδεικνύει η παιδεία, ενδιαφερόμενος για την εσωτερική συνοχή της κοινωνίας, παρά για την ατομική ανέλιξη κάθε μέλους της. Προσβλέπει στη συγκρότηση μιας κοινωνίας υπάκουων πολιτών, σε νόμους και κανόνες που επιβάλλει η κυρίαρχη τάξη, διαμορφώνοντσς ένα status quo, την απόκλιση από το οποίο απαγορεύει με ποινές δυσανάλογες της αποκλίσεως. Και, όπως έγραφε ο Πλούταρχος, "Το μυαλό είναι φωτιά που πρέπει να ανάψεις, κι όχι δοχείο που πρέπει να γεμίσεις". Αυτή, είναι η είναι η καλύτερη παραβολή για την παιδεία και τον πολιτισμό.
book συμπερασματικά, ο κάθε άνθρωπος έχει την εγγενή ιδιότητα του ηθικού ατόμου, αλλά δεν είναι ηθικός, εάν προηγουμένως δεν υποστεί την κατάλληλη αγω γή, με διαδαχή και επίμονη επανάληψη. ώστε η επιλογή του ηθικού να του γίνει ἦθος , όπως κάθε κομμάτι μαρμάρου έχει την ικανότητα να γίνει άγαλμα, αλλά δεν γεννιέται ως άγαλμα, εάν προηγουμένως δεν υποστεί συστηματική κατεργασία από έμπειρους τεχνίτες. Έτσι, ο πολιτισμός, μεν, ως ευμετάβλητη, μάλιστα, πλειάδα κανόνων υπακοής και πειθαναγκασμού, δεν μπορεί να παράξει κάτι πέραν των καλών τρόπων, ενώ η παιδεία ανταποκρίνεται στο σκοπό που της ανατέθηκε, να εφοδιάζει τον άνθρωπο με το επικτητο  χαρακτηριστικό της ηθικότητας. Βλέπουμε, σχεδόν εμβρόντητοι  τους θεωρητικούς του πολιτισμού να περιπλανώνται στους πολυδαίδαλους δρόμους της σκέψης, χωρίς, ακόμη, να έχουν μπορέσει να συντάξουν έναν πανθομολογούμενο ορισμό κι ένα κοινώς αποδεκτό μέτρο του πολιτισμού, συγχυτικού όρου που οι έλληνες φιλόσοφοι ευφυώς παρέκαμψαν.  

η επιστήμη, η τέχνη

Οι καταιγιστικοί ρυθμοί, υπό τους οποίους παρέχεται η επιστημονική γνώση, θέτουν ερωτήματα σχετικά με την προσληψιμότητα της ανθρώπινης διανόησης, του ρυθμού απορροφήσεώς τους και της δυνατότητας, να αξιοποιούνται στη στοχαστική λύση προβλημάτων ή την επινόηση εφαρμογών. Ακόμη περισσότερο, η προσαρμογή του ανθρώπινου νου να αξιολογεί και "ανασύρει" την αντίστοιχη γνώση, που θα απαιτηθεί για τη διαχείριση του συγκεκριμένου προβλήματος, στη λύση του οποίου η επίκληση αντίστοιχης γνώσης μπορεί να βοηθήσει.  Ο Σωκράτης μας παραδίδει ένα περιεκτικό ορισμό της γνώσης (ως  βιωματικό κεκτημένο) και τις ουσιώδεις διαφορές του από την πληροφορία (ως απλή ενημέρωση της υπάρξεως του θέματος). Παραθέτει, μάλιστα, τον όρο της αλληλεγγύης, για να διακρίνει την διαφορά, μεταξύ της αληθούς γνώσης, από την πληροφορία της υπάρξεως σχετικής κοινωνικής συμπεριφοράς. Η διάκριση αυτή επιτρέπει την επέκταση σε άλλα γενικά χαρακτηριστικά της γνώσης, όπως ο ορισμός της, τα θεμέλιά της (εμπειρισμός, ορθολογισμός), οι δυνατότητές της (σκεπτικισμός), οι διακρίσεις της (επιστημονική γνώση, δηλαδή η περιγραφή του εξωτερικού κόσμου, που αποτελεί και κύρια αντικείμενο της επιστημονικής έρευνας), το βαθμό εναρμονήσεώς της με την εμπειρική πραγματικότητα και την πειραματική δοκιμασία.

Οι θεωρίες, τα αίτια και οι ερμηνείες τους στην Ιατρική

Η επιστήμη/φιλοσοφία δεν αρκέστηκε μόνο στην ταυτοποίηση, μέσω του πειράματος, της γνώσης με τα προϊόντα της επιστημονικής έρευνας, αλλά αναζητά το ανθρώπινο όφελος, που μπορεί αυτή η ταύτιση να εξαφαλίσει.  Η μεθοδολογία του πειράματος για την επιβεβαίωση του σημαίνοντος και την αναγωγή  του σε αληθή γνώση, που αποτελεί την επιστημονική προσέγγιση της κατακτήσεως της γνώσης, ενέχει αδυναμίες, κυρίως, λόγω της αποκλίσεως και των σφαλμάτων στα οποία εκτίθενται τα ανθρώπινα ενεργήματα. Η παρείσφρυση αυτών καθορίζει ποιοτικές διαβαθμίσεις στη γνώση και κατά συνέπειεα το όφελος από την εκμετάλευσή της. Το ότι, π.χ., η φυσιολογική αρτηριακή πίεση κυμαίνεται μεταξύ 120-80 mmHg, είναι γνώση, η απόκτιση της οποίας βασίστηκε στον πειραματικό έλεγχο μεγάλου αριθμού υγιών ατόμων. Κατά πόσον τα άτομα ήταν υγιή, ο αριθμός των παρατηρήσεων επαρκής και ο εξεταζόμενος μπορεί να ανήκει στο σύνολο εκείνων, από τους οποίους παραλήφθηκε με την παρατήρηση η γνώση ότι η πίεση κυμαίνεται στα προαναφερόμενα όρια, καθορίζει τη συχνότητα των εσφαλμένων θεραπειών με αντιϋπερτασικά φάρμακα.  H φιλοσοφία της επιστήμης εξετάζει το ποσοστό, στο οποίο η γνώση της τιμής της φυσιολογικής πιέσεως επαληθεύεται.
☛ ορισμοί. Ένα από τα θεμελιώδη ερωτήματα, που στάθηκαν, μάλιστα, αφορμή για παρατεταμένες σκιαμαχίες, στο χώρο της Ιατρικής φιλοσοφίας είναι οι βασικιές κατανοήσεις της υγείας και της εκτροπής της, που διεσδύουν στους χώρους της κοινωνιολογίας, της νομικής και της πολιτικής, καθώς επίσης απασχολούν τη φιλοσοφία και την βιοηθική, που επεξεργάζεται θεωρίες επί της ευημερίας του ατόμου. Η απώλεια υγείας μπορεί να διακριθεί ως νόσος, απότοκη βιολογικής διαταραχής ή κάκωση, που αναγνωριζεται περισσότερο ως "επεισόδιο".
☛ Η πλάνη της άστοχης ορθότητας. Η μελέτη του Parson, ενός μετριοπαθούς κεντροαριστερού καθηγητού Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Harvard, επί της σχέσεως της κοινωνιολογίας με την οικονομία, στη βάση ευρείας συσχετίσεως της θεωρίας με τις ενδείξεις, που αποτελούσε απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση της κοινωνίας. Άσκησε κριτική στην επικρατούσα άποψη της παρακάμψεως της θεωρίας προς όφελος ενός συνδυασμού επικεντρώσεως και γνωστοποιήσεως φαινομένων κοινωνικής απαξίας, ως αιτίου εκπτώσεως της υγείας. Η θέση αυτή είναι γνωστή ως θετικισμός, που χρησιμοποιήθηκε ευρέως εκείνη την εποχή, προκειμένου να δικαιολογηθούν "κοινωνικές ατασθαλίες". Ο σκοπός της μελέτης του Parson ήταν η απόρριψη των ακαδημαϊκών οικονομικών, παρουσιάζοντας την "πλάνη της άστοχης ορθότητας", δυσνόητος όρος, που μπορεί να κατανοηθεί ως ασυμβατότητα μεταξύ του θεωρητικού μοντέλου και του πρακτικού αποτελέσματος.Υποστήριξε ότι η οικονομική θεωρία δεν μπορεί να επιλύσει προβλήματα ηθικής τάξεως και δεν αντιλαμβάνεται κανονιστικά στοιχεία. Ο Parsons ανέπτυξε τις ιδέες του σε μια εποχή όπου η διεπιστημονική μελέτη των συστημάτων και η κυβερνητική προκαλούσαν δονήσεις στις ως τότε κοινωνικές και συμπεριφορικές πεποιθήσεις. Η θετική ανάπτυξη και προσαρμογή ενός συστήματος εξαρτάται από την κατάλληλη προσαρμογή του στο συγκεκριμένο περιβάλλον και η αποστολή τους είναι η επίτευξη ενός συγκεκριμένου αποτελέσματος. Η θεωρία των συστημάτων υπέστη κριτική ως ψευδοεπιστήμη και υποστηρίζεται ότι δεν είναι παρά μέθοδοι, να οραθούν τα πράγματα μ' ένα ολιστικό τρόπο. Ο τελικός σκοπός είναι, νομίζω, η μεταποίηση των κοινωνικών δομών σε αναγνωρίσιμες από την οικονομική θεωρία παραμέτρους, έτσι, που να είναι δυνατή η συμπερίληψή τους στα οικονομικά μοντέλα. Αν τελικά, κατισχύουν τα οικονομικά μοντέλα ή οι κοινωνικές δομές δεν έχει διευκρινιστεί, αλλά και με αναφορά στη σύγρονη πραγματικότητα, δεν επιβεβαιώνεται η ανθεκτικότητα των οικονομικών μοντέλων και κάθε παραποίηση  δομικού ή λειτουργικού στοιχείου,  που αποβλεπει στην εναρμόνιση των κοινωνικών δομώ σε οικονομικά πρότυπα απολήγει σε σοβαρές μεταλλάξεις και στα δύο, γεγονός που μπορεί να ερμηνευτεί τόσο από την κατάρρευση των οικονομικών θεωριών, αλλά και από τις διάχυτες μορφές κοινωνικών κρίσεων. Φαίνεται ότι οικονομίσα κια κοινωνία είναι αντιτιθέμενες έννοιες, έτσι, ώστε η ομογενοποίησή τους απολήγει σ΄ένα μίγμα επικίνδυνα εκρηκτικό. Το ότι η οικονομί ακι η κοινωνία είναι έννοιες αντιθετικές, κατάδεικνύεται από το γεγονός ότι η οικονομία μεν αποβλέπει στην εργαλειακή χρήση της κοινωνίοας για την παραγωγή πλούτου, ενώ η κοινωνία κατανοεί την αποστολή της οικονομίας στην υπηρεσία τηςευημερίας και προόδου της. 
Η προσπάθειά του δεν ήταν η απόρριψη του προσανατολισμού θεωρητικού οικονομικού μοντέλου, αλλά η επέκταση του ορίζοντά του, ώστε να συμπεριλάβει εξωοικονομικά ζητήματα, με τα οποία η κοινωνιολογία μπορούε να συνυπάρξει αρμονικά. Η λύση που πρότεινε απέβλεπε  i. στη διεύρυνση του μοντέλου της αιτιολογημένης δράσεως των Θεσμών, πρός τη θεωρία της δράσεως, στην οποία διατηρείται μεν η κεντρική θέση της επιλογής σε περιοριστικές συνθήκες, αλλά διευρύνεται, ώστε να εναρμονιστεί με κανονιστικά και ηθικά ζητήματα· και, ii. στο να καταδειχθεί ότι η χρηστικότητα του μοντέλου της αιτιολογικής δράσεως δεν μπορεί να επιλύσει το πρόβλημα ταξινομήσεως στην κοινωνία, επειδή στερείται αρχών που να επιτρέπουν στα άτομα να μοιράζονται αξίες και προσδοκίες αποδοτικής και αρμονικής συνεργασίας που θα στήριζαν την ύπαρξη των κοινωνιών.
Ο Parsons αποκάλεσε την εναλλακτική του πρόταση "εθελοντισμό" σε αντίθεση με την "χρηστικότητα" των αμιγώς θεωρητικών οικονομικών μοντέλων. Η θεωρία του Parson έρχεται σε οξεία αντίθεση με την καταστολή του ατομικού ορθολογισμού στα συστήματα θεσμών και στην αναγωγική αντίληψη της επιλογής στη σύγχρονη  συμπεριφορική ψυχολογία. Η κοινωνιολογία στρέφει την προσοχή σε μερικές κοινωνικές παραμέτρους, που η οικονομική θεωρία  απλώς τις θεωρεί δεδομένες, όπως, π.χ., η προσφορά εργασίας, ερείδεται στις προσωπικές προτιμήσεις για τα εισοδήματα, έναντι της επιλογής του ελεύθερου χρόνου.
 Ποια είναι η προέλευση αυτών των απαιτήσεων. Ο Parsons δεν παρέβλεψε τις μελέτες του οικονομολόγου Α. Marshall στους προβλήματισμούς του για την  εναρμόνηση της σχέσεως μεταξύ των ανθρωπιστικών αξιών και της αγοράς, προκειμένου να δείξει ότι η οικονομική θεωρία είναι συμβατή με τις κοινωνικές νόρμες και την προσωπική ηθική, αλλά εστράφη στον Weber για τη συστηματική θεραπεία του πολιτισμού και της οικονομικής θεωρίας, μετά την ανάλυση του Weber για το ρόλο του προτεσταντισμού στην ανάπτυξη του καπιταλισμού.
 Η επανάσταση της θεωρίας των παιγνίων που εισήχθη τη δεκαετία του 1980  στην οικονομία και τη βιολογία απέβη περισσότερο γόνιμη για τις ιδέες του Parsons, οι οποίες είχαν, ωστόσο, περιέλθει σε ανυποληψία, μαζί με τη θεωρία του .... Πιστεύεται ότι η θεωρία των παιγνίων παρέχει επαρκείς αποδείξεις ότι η θεωρία του της γενικής προσεγγίσεως του Parsons ήταν ορθή, καθώς έχει δειχθεί ότι η θεωρία των ατομικών επιλογών δεν είναι παράλογη και ούτε αμιγώς εγωκεντρική. Τα άτομα ενσωματώνουν ηθικές αξίες στις προτιμήσεις τους και αποκλίνουν από τους δύσφορους κανονιστιστικούς και αυτοαναφορικούς στόχους. Επιπλέον, έχουμε διαπιστώσει ότι κάτω από συνθήκες ατελούς σύμβασης, αρετές του χαρακτήρα, όπως η εντιμότητα και η ακεραιότητα, καθώς και άλλα, σχετικά με τις προτιμήσεις που αφορούν στους άλλους, οδηγούν τα άτομα να απολαμβάνουν πολύ περισσότερο τη συνεργασία, καθώς και υψηλότερες αποδόσεις, σε συνθήκες παραγματικού χρόνου, οι οποίες είναι δυνατό με τη χρήση τυποποιημένων θεμελιωδών μοντέλων (&). 
Η κατανόηση της δομής του μοντέλου της κοινωνικής δράσεως. Η δομή της κοινωνικής δράσεως που συντάχθηκε σε μια ταραγμένη εποχή, του 2ου παγκόσμιου πολέμου, προκάλεσε απορίες πως είναι δυνατόν ένα καθεστός τρόμου, θα μπορούσε να πλαισιώσει μια θεωρία, 'οπως εκείνη του Parsons 'περί της δομής της κοινωνικής δράσεως, στην οποία επιχειρείται να διακριθεί η πολιτική από την κοινωνιολογία, χωρίς αυτό να σημαίνει την αποστασιοποίηση της πολιτικής από τις αξίες και τις επιδιώξεις της.  

Βιβλιογραφία
1. Jaeger W. 1943–45.Paideia: The Ideals of Greek Culture. Oxford: Oxford University Press 2.