καρκινικοί δείκτες

  Οι καρκινικοί δείκτες είναι  βιολογικά δραστικές ενώσεις, γονίδια, αντιγονικά βιομόρια, ακόμη και φυσιολογικές ουσίες των ιστών, που λόγω της νεοπλασίας παράγονται σε εξαιρετικά αυξημένες ποσότητες, ώστε να διοχετεύονται στο αίμα και να καθίστανται ανιχεύσιμες. Οι βιοδείκτες του καρκίνου του πνεύμονα είναι μετρήσιμες ουσίες ή χαρακτηριστικά που υποδεικνύουν την παρουσία καρκίνου του πνεύμονα ή παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την εξέλιξη ή την ανταπόκρισή του στη θεραπεία. Με τα βιομόρια αυτά μπορεί να εντοπισθεί μια νεοπλασματική κινητικότητα, εισφέρουν στη διάγνωση νεοπλασιών και στην εκτίμηση της εκβάσεως της θεραπείας και στην έγκαιρη ανίχνευση των υποτροπών. Με τους καρκινικούς δείκτες μπορεί να επιχειρηθεί έλεγχος των μεταστάσεων, σε υποκλινικό στάδιο. Οι βιοδείκτες μπορούν να βρεθούν σε διάφορα σωματικά υγρά, όπως αίμα, πτύελα ή ούρα ή σε δείγματα ιστού πνεύμονα.

   Γενικά, είναι ουσίες που παράγονται κι εκκρίνονται στο αίμα ή σε άλλα βιολογικά υλικά του αθενούς και μπορεί να εισφέρουν στη διάγνωση, σε προσυμπτωματικό στάδιο |βιοδείκτες|.

 Κατά την Κλινική Χημεία, καρκινικός δείκτης είναι κάθε ουσία που βρίσκεται στα καρκινικά κύτταρα ή παράγεται από αυτά και εκκρίνεται στα βιολογικά υγρά, ή που παράγεται από τον υγιή οργανισμό ως απάντηση στην παρουσία του όγκου και της οποίας η ύπαρξη ή η αύξηση της συγκέντρωσής της πάνω από τα φυσιολογικά όρια σχετίζεται με την παρουσία, την ανάπτυξη, τη διάγνωση ή και την πρόγνωση ενός κακοήθους όγκου.  

  Οι κατάλληλοι και κλινικά αξιποποίησιμοι καρκινικοί δέικτες ικανοποιούν κριτήρια, όπως [α] η ικανοποιητική ευαισθησία (ποσοστό ασθενών με αυξημένη τιμή του δείκτη, στο σύνολο των ασθενών με νεόπλασμα). Επομένως, ο καλύτερος δείκτης είναι εκείνος που έχει ευαισθησία 100%. [β] ειδικότητα (δηλαδή, το ποσοστό των μη πασχόντων που έχουν χαμηλη ή μηδενική την τιμή του κρινόμενου δείκτη, στο σύνολο τωνν μη πασχόντων που εξετάσαμε). σημειώνεται, εδώ, εν τούτοις, ότι καρκινικοί δείκτες με ευαισιθησία και ειδικότητα 100% δεν υπάρχουν. Πάλι, επομένως, ο δείκτης με την καλύτερη ειδικότητα είναι εκείνος που έχει ειδικότητα 100% για τα όργανα, την προσβολή των οποίων προβλέπει, να έχουν μια καρτεσιανή σχέση με την μάζα ή το στάδιο του όγκου (δηλαδή υψηλότερη τιμή για πλέον εκτεταμένο όγκο) να παρέχουν προγνωστικές πληροφορίες, και, τέλος, να έχουν προγνωστική αξιοπιστία, αλλά, ααφαλώς, κατευθύνουν τη διαγνωστική σκέψη και ενισχύουν την κλινική υποψία. Στο παρακείμενο διάγραμμα ROC σχεδιάζεται θέτοντας στον άξονα των τεταγμένων (y) την ευαισθησία του εξεταζομένου δείκτη και στον άξονα των τετμημένων (x) την ποσότητα 1- ειδικότητα. Καλύτερος δείκτης θα είναι αυτός που κάτω από την παραπάνω καμπύλη υπάρχει το μεγαλύτερο εμβαδόν ή αυτός που η καμπύλη ROC είναι πιο ψηλά.

Οι πιο κάτω κυριότεροι καρκινικοί δείκτες έχουν αποδειχθεί ότι σχετίζονται με την παρουσία καρκίνου στα αντίστοιχα όργανα.

Πηγή: medlabnews.gr iatrikanea https://medlabgr.blogspot.com/2013/02/blog-post_6.html#ixzz89KoaXEW5

καρκινοεμβρυϊκό αντιγόνο, CEA

καρκινικό αντιγόνο 72-1

καρκινικός δείκτης CA 125

           CA 15-3 ***** ειδικό για ca μαστού

CA 19-9, παγκρέατος, στομάχου, παχέος εντέρου

           CA 27.9

NSE, ειδική νευρωνική ενολάση

πολυπεπτιδικό αντιγόνο ιστών, ΤΡΑ

CYFRA (θραύσμα κυτοκερατίνης) 21-1

CGA-chromogranin A

κυκλοφορούντα καρκινικά κύτταρα

           ΜSA, mammary serum abtigen

          TATI (Tumor Associated Trypsin Inhibitor)

         πολυ (Α) πολυμεράση

        TP5 ** ειδικό για παρακολούθηση μεταστατικού καρκινώματος

                 μαστού

   Στο επόμενο πίνακα συνοψίζονται οι σημαντικότεροι καρκινικοί δέικτες και οι εντοπίσεις τους.

Η ειδικότητα των βιοδεικτών του καρκίνου του πνεύμονα είναι γνωστή σε διάφορους βαθμούς. Η ειδικότητα αναφέρεται στην ικανότητα ενός βιοδείκτη να εντοπίζει με ακρίβεια άτομα χωρίς τη νόσο (αληθινά αρνητικά). Οι βιοδείκτες με υψηλή εξειδίκευση έχουν χαμηλό ποσοστό ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων, που σημαίνει ότι είναι απίθανο να υποδεικνύουν την παρουσία καρκίνου του πνεύμονα όταν στην πραγματικότητα δεν υπάρχει. Η ειδικότηα των  βιοδεικτών του καρκίνου ου πνεύμονα μπορεί να εξαρτάται από διάφορους παράγοντες συμπεριλαμβανομένου του τύπου και του σταδίου του πνεύμονος, ου τύπου του βιοδείκτη και τη μεθόδου ανάλυσηγς που χρησιμοποιείται.