Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

  Οι καρκινικοί δείκτες είναι  βιολογικά δραστικές ενώσεις, γονίδια, αντιγονικά βιομόρια, ακόμη και φυσιολογικές ουσίρες των ιστών, που λόγω της νεοπλασίας παράγονται σε εξαιρετικά αυξημένες ποσότητες, ώστε να διοχετεύονται στο αίμα και να καθίστανται ανιχεύσιμες. Με τα βιομόρια αυτά μπορεί να εντοπισθεί μια νεοπλασματική κινητικότητα, εισφέρουν στη διάγνωση νεοπλασιών και στην εκτίμηση της εκβάσεως της θεραπείας και στην έγκαιρη ανίχνευση των υποτροπών. Με τους καρκινικούς δείκτες μπορεί να προσεγγιστεί έλεγχος των μεταστάσεων, σε υποκλινικό στάδιο. 

   Γενικά, είναι ουσίες που παράγονται κι εκκρίνονται στο αίμα ή σε άλλα βιολογικά υλικά του αθενούς και μπορεί να εισφέρουν στη διάγνωση, σε προσυμπτωματικό στάδιο |βιοδείκτες|.

 Κατά την Κλινική Χημεία, καρκινικός δείκτης είναι κάθε ουσία που βρίσκεται στα καρκινικά κύτταρα ή παράγεται από αυτά και εκκρίνεται στα βιολογικά υγρά, ή που παράγεται από τον υγιή οργανισμό ως απάντηση στην παρουσία του όγκου και της οποίας η ύπαρξη ή η αύξηση της συγκέντρωσής της πάνω από τα φυσιολογικά όρια σχετίζεται με την παρουσία, την ανάπτυξη, τη διάγνωση ή και την πρόγνωση ενός κακοήθους όγκου.  

  Οι κατάλληλοι και κλινικά αξιποποίησιμοι καρκινικοί δέικτες ικανοποιούν κριτήρια, όπως [α] η ικανοποιητική ευαισθησία ( ποσοστό ασθενών με αυξημένη τιμή του δείκτη, στο σύνολο των ασθενών με νεόπλασμα). Επομένως, ο καλύτερος δείκτης είναι εκείνος που έχει ευαισθησία 100%. [β] ειδικότητα (δηλαδή, το ποσοστό των μη πασχόντων που έχουν χαμηλη ή μηδενική την τιμή του κρινόμενου δείκτη, στο σύνολο τωνν μη πασχόντων που εξετάσαμε). σημειώνεται, εδώ, εν τούτοις, ότι καρκινικοί δείκτες με ευαισιθησία και ειδικότητα 100% δεν υπάρχουν. Πάλι, επομένως, ο δείκτης με την καλύτερη ειδικότητα είναι εκείνος που έχει ειδικότητα 100%. , ειδικότητα για τα όργανα, την προσβολή των οποίων προβλέπει, να έχουν μια καρτεσιανή σχέση με την μάζα ή το στάδιο του όγκου (δηλαδή υψηλότερη τιμή για πλέον εκτεταμένο όγκο) να παρέχουν προγνωστικές πληροφορίες, και, τέλος, να έχουν προγνωστική αξιοπιστία. Επομένως, δεν μπορούν  να χρησιμοποιηθούν ως μόνον διανωστικό εργαλείο, αλλά, ααφαλώς, κατευθύνουν τη διαγνωστική σκέψη και ενισχύουν την κλινική υποψία. Στο παρακείμενο διάγραμμα ROC σχεδιάζεται θέτοντας στον άξονα των τεταγμένων (y) την ευαισθησία του εξεταζομένου δείκτη και στον άξονα των τετμημένων (x) την ποσότητα 1- ειδικότητα. Καλύτερος δείκτης θα είναι αυτός που κάτω από την παραπάνω καμπύλη υπάρχει το μεγαλύτερο εμβαδόν ή αυτός που η καμπύλη του ROC είναι πιο ψηλά.

καρκινοεμβρυϊκό αντιγόνο, CEA

καρκινικό αντιγόνο 72-1

καρκινικός δείκτης CA 125

           CA 15-3 ***** ειδικό για ca μαστού

CA 19-9, παγκρέατος, στομάχου, παχέος εντέρου

           CA 27.9

NSE, ειδική νευρωνική ενολάση

πολυπεπτιδικό αντιγόνο ιστών, ΤΡΑ

CYFRA (θραύσμα κυτοκερατίνης) 21-1

CGA-chromogranin A

κυκλοφορούντα καρκινικά κύτταρα

           ΜSA, mammary serum abtigen

          TATI (Tumor Associated Trypsin Inhibitor)

         πολυ (Α) πολυμεράση

        TP5 ** ειδικό για παρακολούθηση μεταστατικού καρκινώματος

                 μαστού

   Στο επόμενο πίνακα συνοψίζονται οι σημαντικότεροι καρκινικοί δέικτες και οι εντοπίσεις τους.