| H αιτιολογία της ΙΠΙ δεν είναι γνωστή. Βάσει των απρατηρήσεων ότι η πάθηση περιορίζεται στους πνεύμονες, και ότι τα κυψελιδικά επιθηλιακά κύτταρα φαίνονται 'πάσχοντα' υπό το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, έχουν αναζητηθεί πιθανοί αιτιολογικοί παράγοντες που βλάπτουν τα κύτταρα αυτά. Σ΄αυτούς συγκαταλέγονται αναπνεύσιμοι περιβαλλοντικοί παράγοντες κι επαγγελματικές εκθέσεις σε ανόργανες/οργανικές σκόνες, αν και δεν έχουν οριστικά ενοχοποιηθεί ως εμπλεκόμενοι στο παθογενετικό μηχανισμό της ΙΠΙ. Μελέτες επί περιπτώσεων σιωπηρών, κλινικών λοιμώξεων ιδίως από τον ιό, Epstwein-Barr και τον κυτταρομεγαλοϊό, ως παράγοντες κινδύνου για ΙΠΙ, δεν έχουν καταλήξει σε οριστικά αποτελέσματα. Το κάπνισμα έχει αναζητηθεί ως ανεξάρτητος προκλητικός παράγοντας για την ΙΠΙ, αν και η πρόγνωση φαίνεται ότι παραδόξως βελτιώνεται μεταξύ των ενεργών καπνιστών. Η οικιογνής ΙΠΙ καλύτπιοτει μόλις το 3% των συνολικών περιπτώσεωναν και πρ΄σοφατες μελέτες συνγκλείνουν ότι μερικές οικογένεις φιλοξενούν μεταλλάξεις του γονιδίου της πρωτεΐνης προεπιφανειοδραστικής ουσίας, (proSP-C), που εκφράζεται στα επιθηλιακά κυψελιδικά κύτταρα, Γονιδιακοί πολυμορφισμοί μπορεί να εμπλέκονται, όπως ο μετασχηματιστικός, αυξητικός παράγοντας, TGF-b1, του ογκονεκρωτικού παράγοντα TNF-a, οι ανταγωνιστές των υποδοχέων IL-1, η IL-6, και τόποι του συστήματος MHC, μεταξύ άλλων, έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο ή εξέλιξη της ΙΠΙ. |
Στα αίτια της διάμεσης πνευμονικής ινώσεως, ΙΠΙ, περιλαμβάνονται: περιβαλλοντικά (&), ιατρογενή, γενετικά, κακώσεις, παράγοντες που προκαλούν οξεία πνευμονική βλάβη (acute lung injury), που οδηγούν στην εκδήλωση ενός οξέος, ινοπαραγωγικού συνδρόμου αναπνευστικής δυσχέρειας. Εναλλάκτικά παράγεται ως αποτέλεσμα ιδιοπαθών μηχανισμών (&).
Η παθογένεια κάθε μορφής ΙΠΙ παραμένει σκοτεινή, αλλά, σε γενικές γραμμές, προάγεται σε προοδευτική λειτουργική έκπτωση του οργάνου με βαθμιαία επίταση της δύσπνοιας και, στις περισσότερες περιπτώσεις, καταλήγει στο θάνατο (&).
Η διάγνωση της ΙΠΙ προϋποθέτει αποκλεισμό κάθε άλλης αιτίας διάμεσης πνευμονοπάθειας (&), στις οποίες συμπεριλαμβάνονται διάμεσες πνευμονοπαθειες, απότοκες
i. πνευμονίτιδας εξ υπερευαισθησίας που οφείλεται στην εισπνοή οργανικού (ων) αντιγόνου (ων),
ii. φαρμακευτική τοξικότητα,
ιιι. πνευμονοκονιώσεις, που οφείλονται σε εισπνοές ορυκτών παραγόντων πυρίτιο, αμίαντος,
iii. πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής καρκίνος,
iv. τραυματικό ή αιμοδυναμικό πνευμονικό οίδημα.
Μη αναγνώριση αιτιολογικού παράγοντος, πλαίσια ρυεματοπάθειας, όπως η ρευματοειδής αρθρίτις, το σύνδρομο Sjögrenκαι η συστηματική σκλήρυνση, η σαρκοείδωση, οι καλά αφοριζόμενες διηθητικές παθήσεις, όπως η λεμφαγγειολυομυομάτωση, η κοκκιωμάτωση Langerhans ή η ιδιοπαθής χρόνια ηωσινοφιλική πνευμονία, ή οποιαδήποτε καλά αφοριζόμενη διάμεση πνευμονοπάθεια.
Μη αναγνώριση αιτιολογικού παράγοντος, πλαίσια ρυεματοπάθειας, όπως η ρευματοειδής αρθρίτις, το σύνδρομο Sjögrenκαι η συστηματική σκλήρυνση, η σαρκοείδωση, οι καλά αφοριζόμενες διηθητικές παθήσεις, όπως η λεμφαγγειολυομυομάτωση, η κοκκιωμάτωση Langerhans ή η ιδιοπαθής χρόνια ηωσινοφιλική πνευμονία, ή οποιαδήποτε καλά αφοριζόμενη διάμεση πνευμονοπάθεια.
Δεδομένου ότι η παθολογοανατομική διατραχή περιορίζεται αποκλειστικά στο πνευμονικό παρέγχυμα, οι βλαπτικοί παράγοντες, που εισπνεόμενοι έχουν την ικανότητα να εισδύουν στην περιοχή των κυψελιδικών επιθηλιακών κυττάρων, μπορούν να ενοχοποιούν ως πιθανοί αιτιολογικοί παράγοντες. Από τους μικροβιακούς, ο ιός Epstein-Barr και κυτταρομεγαλοϊός, που είναι υπεύθυνοι για λανθάνουσες λοιμώξεις, έχουν ενοχοποιηθεί, αλλά η σχετικές ερευνητικές προσπάθειες δεν έχουν αποδώσει σημαντικά αποτελέσματα. Το κάπνισμα των τσιγάρων, επίσης, έχει ενοχοποιηθεί ως ανεξάρτητος αιτιολογικός παράγοντας, για την πρόκληση ΙΠΙ, παρ΄όλο ότι η πρόγνωση της ΙΠΙ εμφανίζεται, παραδόξως, ότι βελτιώνεται επί ενεργών καπνιστών. Η "οικογενής" ΙΠΙ ευθύνεται για ποσοστό λιγότερο του 3% των ασθενών με ΙΠΙ. Έχει δειχθεί ότι μερικές οικογένειες διατηρούν μεταλλάξεις του γονιδίου της προεπιφανειοδραστικής πρωτεΐνης C (proSP-C) που εκφράζεται στα επιθηλιακά κύτταρα και επιφέρει μεταβολές πρωτεϊνών που απολήγουν στην κυτταρική βλάβη. Απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την διευκρίνιση εάν οι προαναφερόμενες μεταλλάξεις αυτών ή άλλων πρωτεϊνών μπορεί να ευθύνονται για τη 'βλάβη' στα κυψελιδικά επιθηλιακά κύτταρα. Στον επισημαινόμενο γονιδιακό πολυμορφισμό συγκαταλέγονται, μεταξύ άλλων, ο μετατρεπτικός αυξητικός παράγων, (TGF-b1), ο ογκονεκρωτικός παράγων -α, ο ανταγωνιστής του υποδοχέα της IL1, η IL6 και το MHC. Οι παράγοντες αυτοί εισφέρουν στην πολύπλοκη παθογένεια της ΙΠΙ.