Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

Η από μακρού χρονολογουμένη πνευμονική υπέρταση – οποιασδήποτε αιτιολογίας – προκαλεί την εγκατάσταση δεξιάς υπερτροφίας και, ενδεχομένως, δεξιάς καρδιακής ανεπάρκειας. Η πνευμονική υπέρταση είναι απότοκος πληθώρας παθολογικών καταστάσεων, μεταξύ των οποίων η αριστερή καρδιακή ανεπάρκεια και οι χρόνιες αποφρακτικές πνευμονοπάθειες.

              πίνακας 9-3. αίτια δεξιάς καρδιακής ανεπάρκειας

 i. χρόνια πνευμονική καρδιά ( cor pylmonale)

Η χρόνια πνευμονική καρδιά περιγράφει δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια, οφειλομένη σε ενδοπνευμονικές παθολογικές καταστάσεις και χαρακτηρίζεται από διάταση της δεξιάς κοιλίας ( δηλαδή αύξηση του όγκου της λόγω τάσεως των μυοκαρδιακών ινών) ή υπερτροφία (δηλαδή πάχυνση του τοιχώματος του μυοκάρδιου) ή συνδυασμό τους. Συχνότερα διαπιστώνεται σε ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (χρόνια βρογχίτιδα-πνευμονικό εμφύσημα) ή άλλα νοσήματα που επιφέρουν μόνιμες διαταραχές του αερισμού, κυψελιδικό υποαερισμό, υπερκαπνία, υποξία, επίμονη αντανακλαστική πνευμονική αγγειοσυστολή και αύξηση των πνευμονικών αγγειακών αντιστάσεων. Η υποξία, ιδιαίτερα, ασκεί δυσμενή επίδραση στο μυοκάρδιο, ενώ προκαλεί σταδιακή αύξηση της καρδιακής εξωθήσεως, η οποία επιφέρει αύξηση της πιέσεως στις πνευμονικές αρτηρίες. Οι αυξημένες αντιστάσεις συνεπάγονται αύξηση της μάζας του μυοκαρδίου της δεξιάς κοιλίας και επιμήκυνση των μυοκάρδιων ινών. Η αύξηση του μεγέθους της δεξιάς κοιλίας αναγνωρίζεται στην ακτινογραφία θώρακος και αποτυπώνεται στο ΗΚΓ [13.1.3.F]. Αργότερα, η εξώθηση της δεξιάς κοιλίας μειώνεται, εφόσον το μυοκάρδιο καμφθεί, αναπτύσσεται συμφόρηση και αύξηση της υδροστατικής πιέσεως στη συστηματική φλεβική κυκλοφορία και λίμναση αίματος στις φλέβες των κάτω άκρων (οίδημα σφυρών) και των σπλάγχνων (ασκίτης), ιδίως του ήπατος (ηπατομεγαλία). Διαπιστώνεται διάταση των σφαγιτίδων, ιδίως στην κατάκλιση και αύξηση της περιφερικής φλεβικής πιέσεως. Εάν δε συνυπάρχει συμμετοχή της αριστερής κοιλίας, δεν αναγνωρίζονται ευρήματα αγγειακής διαταραχής στους πνεύμονες. Στα κλινικά ευρήματα επί δεξιάς καρδιακής ανεπάρκειας συγκαταλέγονται η αύξηση της πιέσεως στις σφαγίτιδες, το περιφερικό οίδημα, η ηπατική συμφόρηση, ο ισχυρός δεύτερος καρδιακός τόνος (επί πνευμονικής υπερτάσεως), η ανεπάρκεια της τριγλώχινος και ευρήματα από την υποκείμενη πνευμονοπάθεια [13.1].

[α] συμπτώματα δεξιάς καρδιακής ανεπάρκειας

Η όπισθεν της δεξιάς καρδίας συμφόρηση αίματος απολήγει σε διάταση των συστηματικών τριχοειδών, που συντελεί στην κατακράτηση υγρών στον οργανισμό, Αποτέλεσμα είναι η ανάπτυξη

• περιφερικού και ανασάρκα οιδήματος

που συνήθως εμφανίζεται στις από την βαρύτητα εξαρτημένες μοίρες του σώματος (οίδημα σφυρών), επί ορθίων ατόμων, ή ανασάρκα, επί κατακεκλιμμένων.

• νυκτουρία

οφείλεται στην επανακυκλοφορία του αίματος με την κατάκλιση

• ασκίτης και ηπατομεγαλία

σε εξελιγμένες καταστάσεις. Σοβαρή ηπατομεγαλίαμ μπορεί να απολήξει σε επωδυνο γλισσώνειο και ηπατική ανεπάρκεια. Η ηπατική δυσλειτουργία προκαλεί ίκτερο και διαταραχές πήξεως.

[β] σημεία δεξιάς καρδιακής ανεπάρκειας

Μπορεί να εντοπισθούν ευρήματα

• περιφερικού οιδήματος, ηπαταομεγαλίας (επώδυνη ψηλάφηση του ήπατος), ασκίτης,

Η πίεση στις σφαγίτιδς αποτελεί δείκτη κατακρατήσεως υγρών, που μπορεί να εκσημανθιεί ως ηπατοσφαγιτιδική παλινδρόμηση.

• επικρουστική αμβλύτητα

επί αναπτύξεως πλευριτικής συλλογής. Η πλευριτική συλλογή μπορεί να είναι απότοκη δεξιάς ή αριστερής ΚΑ, αλλά συχνότερα αποτελεί σημείο μικτής διαταραχής, επειδή τα υπεζωκοτικά τριοχειδή εκβάλλουν τόσο στη συστηματική, όσο και στην πνευμονική κυκλοφορία. Η πλευριτική συλλογή, συχνότερα, εμφανίζεται στο δεξιό ημιθωράκιο, μάλλον, λόγω της μεγαλύτερης επιφάνειας του δεξιού πνεύμονος. Εάν η πνευμονική, λεμφική κυκλοφορία έχει ανατραπεί, λόγω προηγουμένων φλεγμονωδών καταστάσεων, πχ.χ, φυματιώσεως, η πλευριτική συλλογή επί δεξιάς ΚΑ μπορεί να εντοπισθεί στο αριστερό ημιθωράκιο.

• υποξαιμία

οφείλεται, κυρίως, στην πρωτοπαθή νόσο.

χόνια πνευμονική καρδία

δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια, συστολική