Σπιρομέτρηση, ερμηνεία

  Τεχνικές βελτιώσεις στα σύγχρονα -ηλεκτρονικά- σπιρόμετρα, κατέστησαν τη σπιρομέτρηση ευχερή και διαγνωστικά ικανή δοκιμασία, με την καταβολή ελάχιστου χρόνου. Τα σύγχρονα σπιρόμετα (θερμαινόμενοι πνευμοταχογράφοι τύπου Lilly, Fleish, τουρμπίνας κλπ) με ενσωματοωμένη μέθοδο προστασίας του εξεταζόμενου από τις επιμολύνσεις, και προστατευμένα επαρκώς από την διαχρονική απώλεια της ακρίβειάς τους (προβλήματα των παλαιότερων σπιρομέτρου όγκου, ροής) έχουν καταστεί εύχρηστα  στη σπιρομέτρηση γραφείου, καθώς, έχουν την ικανότητα επιλογής της καταλληλότερης δοκιμασίας, ελέγχου της επαναληπτικότητας της προσπάθειες και, με εσωματωμένη βιβλιοθήκη προβλεπόμενων τιμών, έχουν την ικανότητα αυτόματης ερμηνείας και διευκολύνουν τη λήψη αποφάσεως (, ).

Γενικά, με τη σπιρομέτρηση, μετά τον έλεγχο ποιότητας,  επαναληπτικότητας και την επιλογή των καλύτερων εκτελέσεων της δοκιμασίας FVC, διακρίνουμε () αποφρακτικού, περιοριστικού ή μικτού τύπου διαταραχές της ικανότητας αερισμού των πνευμόνων, συγκρίνοντας τις τιμές παραμέτρων αναπνοής που παραλαμβάνουμε με αντιστοιχισμένες ως προς το φύλο, το ύψος και την ηλικία (και τη φυλή) του εξεταζόμενου προβλεπόμενες τιμές. Έχει διαπιστωθεί ότι η σπιρομέτρηση είναι εξαιρετική μέθοδος για τη διάγνωση αποφρακτικού τύπου μειώσεως του αερισμού, αλλά υστερεί, σημαντικά, στη διάγνωση των περιοριστικών συνδρόμων. Η διάγνωση περιοριστικών συνδρόμων, στο έδαφος μειώσεως της FVC επιβαρύνεται από σωρεία σφαλμάτων. Σύμφωνα με τις οδηγίες που εκδόθηκαν το 2005 από την American Thoracic Society/European Respiratory Society (ATS/ERS), το πρότυπο περιορισμού στη σπιρομέτρηση αναγνωρίζεται από τη μείωση της VC, και την αύξηση του FEV1/VC (δείκτης Tifenau) > 85-90%, παρ΄όλο ότι, -κατά τη γνώμη μου και γνώμη πολλών άλλων ()- το όριο αυτό δεν έχει επικυρωθεί.

Με τη βοήθεια κι άλλων διαγνωστικών μέσων, περαιτέρω, μπορούμε να διεισδύσουμε σε επακριβέστερες διαγνώσεις. Επί αποφρακτικών συνδρόμων, π.χ., ο έλεγχος ικανότητας διαχύσεως θα διακρίνει το πνευμονικό εμφύσημα από το άσθμα/βρογχίτιδα και ο έλεγχος βρογχικής αντιδραστικότητας, το άσθμα από τη βρογχίτιδα.

 Κατά κοινή πρακτική, για τη συγκριτική εκτίμηση των καμπυλών μεγίστης εκπνευστικής ρο­ής-όγκου, λαμβάνονται υπ΄όψη επί μέρους στιγμιαίες τιμές των μεγίστων ροών, οι ο­ποί­ες σημειώνονται σε ορισμένα κλάσματα του εκπνεόμενου όγκου (πχ., FEV1, MEFmax,  MEF75, MEF50, και MEF25, στο 1ο δευτερόλεπτο ή στα .90, .75, .50 και .25 της FVC, α­ντί­στοιχα), αν και οι ροές αυτές δεν παράγονται από ισομεγέθεις απόλυτους όγκους, μεταξύ των εξε­τα­ζομένων και δεν αντιστοιχούν σε συγκρίσιμες τιμές πιέσεως ελαστικής επαναφοράς[i]. Κατά τη γνώμη μου και κατά τη γνώμη άλλων, υπάρχουν σοβαρές επιφυλάξεις κατά πόσον  η μέθοδος με αναφορά στην τιμή FEV1 και FEV1/FVC, για τη διάγνωση των αποφρακτικού τύπου διαταραχών αερισμού είναι ασφλαής. Έχει διχεθί ότι η χρήση σταθερού ορίου και σταθερής αναλογίας οδηγεί σε δυσταξινομήσεις (). Με αναφορά στα προκαθορισμένα όρια FEV1, ανάλογα με το στάδιο και FEV1/FVC <70 %προβ. (βλεπε:σπιρομέτρηση διαγνωστική συνεισφορά),  η εκτίμηση του αερισμού των πνευμόνων γίνεται κατά τρόπο αποσπασματικό, ενώ εί­ναι γνωστό ότι ακόμη και η απλή επισκόπηση της καμπύλης ροής-όγκου, ως συνόλου, μπο­ρεί να έχει ταξινομητική, διαγνωστική ικανότητα, παρ΄ όλο βέβαια, ότι από την απλή ε­πι­σκόπηση της καμπύλης διαπιστώνονται μόνο ποιοτικές διαφορές, όπως εξ άλλου συμ­βαίνει με την παρατήρηση του γραφήματος οποιουδήποτε φαινομένου.

Οι τιμές που καταγράφει το σπιρόμετρο κατά την εξέταση του ασθενούς, συγ­κρίνονται με προβλεπόμενες τιμές (►, ►, , ) οι οποίες έχουν παραληφθεί σε ουδέτερο χρόνο, εξετάζοντας με­γάλο αριθμό υγιών ατόμων, αντιστοιχισμένων ως προς το φύλο, την ηλικία, το ύψος και άλλα σωματοτυπικά, φυλετικά, γεωγραφικά ή άλλα χαρακτηριστικά, σε ταυ­τοχρο­νι­κές μελέτες, κατ΄εφαρμογή των υποδείξεων του εισηγητού της μεθόδου.

Κατ΄αρχάς, η μορφολογική μελέτη της καμπύλης ροής-όγκου μπορεί να δώσει κλινικά αξιοποιήσιμα συμπεράσματα. Αναγνωρίζονται μορφολογικά χαρακτηριστικά, που μπορεί να έχουν παθογνωμονική ισχύ, όπως δείξαμε παραπάνω. Ακολουθεί η περιγραφή πρότυπων καμπυλών ροής όγκου για μεγάλες διαγνωστικές κατηγορίες.

 

 

 

[i] Μαθιουδάκης Γ.: Κλινική Φυσιολογία αναπνοής. Εκδόσεις MediPlus, Αθήνα 2002

[iv] Μαθιουδάκης Γ.: Η επίδραση της ηλικίας στην αναπνευστική λειτουργία. Εκδόσεις MediPlus, Αθήνα 2004