Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

Η σπιρομέτρηση είναι μια πολύ διαδεδομένη  δοκιμασία της αναπνοής, που διενεργείται τόσο σε υψηλής τεχνολογίας, Εργαστήρια λειτουργικού Ελέγχου Αναπνοής, όσο και σε διατάξεις πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, για την ανίχνευση τη αποτίμηση της βαρύτητας, του ρυθμού εξελίξεως και της απαντήσεως στη θεραπεία, ποικιλίας παθήσεων του αναπνευστικού ή εξωπνευμονικών παθήσεων, με επινέμηση των οργάνων του αναπνευστικού συστήαμτος. Επιπλέον, η εκτίμηση του περιορισμού ροής και των χαρακτήρων της, π.χ., αναστρεψιμότητα, εντόπιση της αποφράξεως στη διαδρομή του τραχειοβρογχικού δένδρου, διαχρονικός ρυθμός εξελίξεως, κλπ., καθώς και η ευχερής διάθεση των, χαμηλού κόστους, ηλεκτρονικών οργάνων, μέσω των οποίων επιτελείται, κατέστησαν τη σπιρομέτρηση απαραίτητο ιατρικο "εργαλείο" δίπλα στο στηθοσκόπιο, τον ΗΚΓράφο, το μανόμετρο (Μαθιουδάκης Γ.Α.: Η συμβολή στης σπιρομετρήσεως στην (ανα) διοργάνωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Εκδόσεις Τεχνογραμμα, Αθήνα 2010). 
Με βάση δεδομένα από τη σπιρομέτρηση, κάθε πνευμονοπάθεια, οξεία ή χρονία, μπορεί να διακριθεί σε [α] αποφρακτικού, [β] περιοριστικού ή [γ] μικτού τύπου μείωση της ικανότητας αερισμού.
Οι αποφρακτικού τύπου διαταραχές αναγνωρίζονται, σπιρομετρικά, πολλά χρόνια πριν από την κλινική τους εκδήλωση, σε περίοδο, δηλαδή, κατά την οποία, εάν ληφθούν τα αναγκαία προφυλακτικά μέτρα, μπορεί η εξέλιξη της παθήσεως να αναχαιτισθεί. Είναι γνωστό ότι τα αποφρακτικά νοσήματα των πνευμόνων (μαζί με το άσθμα) αποτελούν τα συχνότερα αίτια νοσηρότητας και υψηλής θνησιμότητας. Με τη σπιρομέτρηση είναι δυνατή και εύκολη η αναγνώριση των πασχόντων από αποφρακτικές πνευμονοπάθειες, εφ΄όσον εντοπίζονται σπανιότατα ψευδώς αρνητικά ή ψευδώς θετικά αποτελέσματα, αποφρακτικού τύπου μειώσεως της ικανότητας αερισμού. Τα περιοριστικά σύνδρομα και άλλες παθήσεις που προκαλούν περιοριστικού τύπου μείωση της ικανότητας αερισμού στους πνεύμονες, μπορούν να προσεγγισθούν σπιρομετρικά, αν και για πολλά από τα νοσήματα αυτά, η διάγνωση πρέπει να τεκμηριωθεί και με άλλες –περισσότερο ειδικές- δοκιμασίες. Τέλος, οι μικτού τύπου διαταραχές εντοπίζονται τόσο από τη γραφική ανάλυση της σπιρομετρήσεως, όσο και από σύγκριση των παραμέτρων της. Πρέπει να σημειωθεί ότι, συχνά, σπιρομετρικές απεικονίσεις προσομοιάζουν με μικτού τύπου διαταραχές, ενώ πρόκειται για ανεπαρκή εκτέλεση της δοκιμασίας V̇/V, καρδιακή ανεπάρκεια ή σαρκοείδωση.
Η σπιρομέτρηση αποτελεί ουσιώδη δείκτη της πορείας μιας χρόνιας πνευμονο­πά­θειας, ιδιαίτερα, εάν έχει εκτελεσθεί και πριν από την έναρξη της παθήσεως ή κατά τα εντελώς πρώιμα στάδια αυτής. Λόγω του μεγάλου εύρους των φυσιολο­γι­­κών τιμών των σπιρομετρικών τιμών, η διαχρονική παρακολούθηση των μετα­βο­λών των παραμέτρων αερισμού συνδυάζεται με μεγαλύτερη ευαισθησία, προ­κει­μένου να αξιολογηθεί η σοβαρότητα μιας παθολογικής εκτροπής και η δραστι­κό­τητά της, παρά ή ‘εφ’ άπαξ’ εκτέλεση της δοκιμασίας και η σύγκριση των απο­τε­λε­σμάτων της με τις προβλεπόμενες τιμές. Αντίθετα, με τις περισσότερες ιατρικές δοκιμασίες, στις οποίες ο εξεταζόμενος παραμένει απαθής, η σπιρομέτρηση προϋποθέτει την ενεργό συμμετοχή του και την εκτέλεση σχεδόν "αθλητικού τύπου" αναπνοών. Με υπομέγιστες προσπάθειες, ο κίνδυνος δυσταξινομήσεως (δυσερμηνείας) λόγω εσφαλμένων αριθμητικών ή γραφικών χαρακτηριστικών της σπιρομετρήσεως, είναι σημαντικός. Θεωρούμε ότι  ο κίνδυνος 5% δυσταξινομήσεως, που έχει δημοεισυτεί είναι εσφαλμένα υποβαθμισμένος, ενώ στην κλινική πράξη, πιστεύουμε μεταξύ άλλων πολλών ότι, είναι πολύ μεγαλύτερος. Η συχνότερη αιτία δυσταξινομήσεως είναι η ανεπαρκής εκπαίδευση και απειρία του προσωπικού που αναλαμβάνει να καθοδηγήσει τον εξεταζόμενο και να διεξάγει τη δοκιμασία, χειριζόμενος τη συσκευή (►,►). ►
Η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια απεικονίζεται σπιρομετρικά με μείωση της VC, καλή διατήρηση ή μείωση των εκπνευστικών ροών, η σαρκοείδωση με μείωση της VC, αποφρακτικού τύπου κατά τα αρχικά στάδια της παθήσεως, περιοριστικού τύπου συνδρομή, κατά τα επόμενα στάδια της εξελίξεως της παθήσεως ή τα νοσήματα, ιδίως του θυρεοειδούς, που προκαλούν απόφραξη των εξωθωρακικών αεραγωγών.
Η ΣΠΙΡΟΜΕΤΡΗΣΗ ΣΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ.   Ο λειτουργικός έλεγχος αναπνοής διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στον έλεγχο του άσθματος, πρέπει να διενεργείται και να ερμηνεύεται από επαρκώς εξασκημένους πνευμονολόγους κι εκπαιδευμένους τεχνικούς. Οι σπιρομετρικές τιμές, όπως η VC ή ο FEV1  αποτελούν τις πρότυπες παραμέτρους για την εκτίμηση του περιορισμού εκπνευστικής ροής. Η σπιρομέτρηση συνιστάται στη διαδικασία της διαγνώσεως του άσθματος και για την εκτίμηση της αποδόσεως της θεραπείας, της διακρίσεως μεταξύ διαφοροδιαγνωστικών ενδεχομένων και τον έλεγχο της πορείας. Επαναλαμβάνεται περιοδιώς κια όταν χρειάζεται μεταβολή του θεραπευτικού σχήματος, επ΄αφορμή, π.χ., μιας παροξύνσεως.