ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ 1

ορισμοιImage
1. νόσος vs πάθηση........................1
2. Νοσοκομειακή λοίμωξη.................................2
3. ταξινόμηση εξωγενών νοσοκομειακών λοιμώξεων
4. λοιμογόνος παράγοντας
5. δεξαμενή
6. πηγή
7. φορέας
8. διασπορά
9. παθογένεια
10. παθογονικότητα 
11. Μόλυνση

18. Κλινική Επιδημιολογία Ι..................................***

(&)







1Νόσος είναι η απώλεια της υγείας οφειλόμενης σε γνωστό παθογόνο παράγοντα. Αντίθετα πάθηση είναι η απώλεια υγείας της οποίας ο αιτιολογικός παράγοντας είναι άγνωστος. Οι νόσοι και προκαλούνται από την τοξική επίδραση μικροβίων, ιών, μυκήτων και παρασίτων. Έναντι μιας λοιμώξεως, ο ξενιστής προβάλλει αντίσταση, που γίνεται αντιληπτή με τα φαινόμενα της φλεγμονής. Φλεγμονή, όμως μπορεί να προκύψει και χωρίς την επίδραση παθογόνων. Η φλεγμονή είναι εν γένει μια αντίδραση του οργανισμού στις μεταβολές του εσωτερικού του περιβάλλοντος, με την έννοια του Claude Bernard. Οι φλεγμονώδεις αντιδράσεις κυβερνώνται εν γένει από το σύμφυτο αμυντικό και το διαμορφούμενο δευτερογενώς προσαρμοσμένο αμυντικό σύστημα. 
1.1 ΜΙΚΡΟΒΙΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ. Ορισμένα μικρόβια που είναι μέρος της φυσιολογικής χλωρίδας μπορεί να προκαλέσουν λοίμωξη αν αποκτήσουν πρόσβαση σε βαθύτερους ιστούς μέσω τραύματος, όπως ο S. epidermidis. Σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα πολλά ελεύθερα σαπρόφυτα μπορεί να προκαλέσουν λοίμωξη, όπως και διάφοροι ιοί, που δεν είναι παθογονικοί σε διαφορετικές συνθήκες δεν είναι παθογόνοι.  
2. ΛΟΙΜΩΞΗ Είναι η εγκατάσταση και ο πολλαπλασιασμός μικροοργανισμών στους ιστούς του ξενιστή, με ή χωρίς την πρόκληση κλινικών εκδηλώσεων. Η εμφάνιση παρόμοιων εκδηλώσεων συνιστά πλέον νόσο. Αν η λοίμωξη προκαλεί μια ανοσολογική αντίδραση χωρίς εμφανή σημεία κλινικής νόσου, τότε η λοίμωξη χαρακτηρίζεται μη εμφανής ή υποκλινική λοίμωξη. Η λοίμωξη είναι η κορυφή του παγόβουνου, σε σχέση με τον αποικισμό.    
2.1. ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΛΟΙΜΩΞΗ που εμφανίζεται μετά την 2η ημέρα νοσηλείας ή μετά την έξοδο του ασθενούς από το Νοσοκομείο. όπως η ηπατίδια Β ή C, η διαπύηση χειρουργικής τομής, ή σε διάστημα 30 ημερών μετά την έξοδο του ασθενούς από το Νοσοκομείο, η σταφυλοκοκκική μαστίτιδα της θηλάζουσας μητέρας, η λοίμωξη των νεογνών. Σε τοποθέτηση ξένων σωμάτων, π.χ. τεχνητή βαλβίδα επί 1 χρόνο μετά την έξοδο του ασθενούς , ορθοπεδική ενδοπρόσθεση, επί 2 χρόνια μετά την έξοδο του ασθενούς. 
2.2. ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ. Οι λοιμώξεις οφείλονται σε δυνητικά παθογόνους μικροοργανισμούς της στοματικής ή εντερικής χλωρίδας του ασθενή. Διακρίνονται σε ενδογενείς και εξωγενείς. Οι ενδογενείς λοιμώξεις διακρίνονται σε πρωτοπαθείς (προκαλούνται από μικροοργανισμούς της φυσιολογικής χλωρίδας του στοματοφάρυγγα ή του εντέρου) και δευτερογενείς (προκαλόύνται από μικροοργανισμούς οι οποίοι δευτερογενώς αποίκισαν των στοματοφάρυγγα ή το έντερο). Οι εξωγενείς λοιμώξεις οφείλονται σε δυνητικά παθογόνους μικροοργανισμούς του εξωτερικού περιβάλλοντος του ασθενούς. Τέτοιες λοιμώξεις είναι οι λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος από δυνητικά παθογόνους μικροοργανισμούς ή ιούς στο αναπνευστικό που προέρχονται από ιατρικές συσκευές και υγραντήρες ή του ουροποιητικού, από ουροκαθετήρες. Οι νοσοκομειακές λοιμώξεις διακρίνονται περαιτέρω σε ενδογενείς (όταν οφείλονται σε δυνητικά παθογόνους μικροοργανισμούς της στοματικής ή της εντερικής χλωρίδας του ασθενή. Και εξωγενείς (όταν οφείλονται σε δυνητικά παθογόνους μικροοργανισμούς -μικρόβια, ιοί κλπ- του εξωτερικού περιβάλλοντος του ασθενούς, όπως είναι οι λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού, που προκαλούνται από δυνητικά παθογόνα και συνδυάζονται με αναπνευστικές συσκευές και υγραντήρες ή του ουροποιητικοιύ από τοποθέτηση ουροκαθετήρα, από χρήση κλιματιστικού κλπ.     
3. ΛΟΙΜΟΓΟΝΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ. Παθογόνοι μικροοργανισμοί που δύνανται να προκαλέσουν νοσοκομειακή λοίμωξη. Σ΄αυτούς συμπεριλαμβάνονται μικρόβια, ιοί, μύκητες (π.χ., από παρατεταμένη χορήγηση αντιβιοτικών), παράσιτα.Λοιμογόνος παράγοντας είναι ο πρώγος κρίκος της αλυσίδας που προκαλεί τη λοίμωξη.
4. ΔΕΞΑΜΕΝΗ Είναι το σύνολο των εμψύχων ή αψύχων υλικών στα οποία οι λοιμογόνοι παράγοντες ζουν και πολλαπλασιάζονται. με τρόπο που επιτρέπει την επιβίωση και διασπορά τους. Οι δεξαμενές του ζωικού βασιλείου ονομάζονται ξενιστές και είναι οι ασθενείς, το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και τα άψυχα υλικά των χώρων νοσηλείας και χειρουργείων. 
6. ΠΗΓΗ Είναι το στοιχείο του περιβάλλοντοις, το οποίο μπορεί να οριστεί ως αφετηρία του παθογόνου μικροοργανισμού και από το οποίο ο λοιμογόνος παράγοντας μεταδίδεται στον ξενιστή με έμμεση ή άμεση επαφή. Πηγή και δεξαμενή μπορεί να συμπίπτουν, ενώ η πηγή μπορεί να μολυνθεί από τις δεξαμενές. Για παράδειγμα, σε μια επιδημία ιλαράς, ο ξενιστής και η πηγή μπορεί να είναι το ίδιο άτομο ενώ σε μόλυνση με ψευδομονάδα δεξαμενή μπορεί να είναι το τρεχούμενο νερό και πηγή, ο ψύκτης. 
7. ΦΟΡΕΑΣ Φέρει μικροοργανισμούς χωρίς να νοσεί, αλλά μπορεί να τους διασπείρει στο περιβάλλον. 
8. ΔΙΑΣΠΟΡΑ Ονομάζεται η μεταφορά μικροοργανισμών από κάποιο φορέα ή δεξαμενή. Μπορεί να είναι συνεχής ή περιοδική. 
9. ΠΑΘΟΓΈΝΕΙΑ. Παθογένεια είναι ο μηχανισμός, μέσω του οποίου ο λοιμογόνος παράγοντας προκαλεί νόσο.
Η σχέση μεταξύ του ξενιστή και του παθογόνου είναι σταθερά δυναμική, καθώς το καθένα έχει τη δύναμη να αλλάζει τις δραστηριότητες και τις λειτουργίες των άλλων. Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας σχέσης εξαρτάται από τη λοιμογόνο δράση του παθογόνου και τον σχετικό βαθμό ανθεκτικότητας ή επιδεκτικότητας του ξενιστή. Ένας σημαντικός ρόλος διαδραματίζει επίσης η αποτελεσματικότητα των αμυντικών μηχανισμών του σώματος.

Bullseye10. ΠΑΘΟΓΟΝΙΚΟΤΗΤΑ. Τα μικρόβια μπορούμε εν γένει να τα διακρίνουμε σε α. δυνητικά παθογόνα (: συμπεριφέρονται άλλοτε ως σαπρόφυτα και άλλοτε ως παθογόνα. Προκαλούν νόσο λόγω της μεγάλης τους συσσώρευσης σε ιστούς μακρυά από εκείνους στους οποίους σαπροφυτούν. Παθογονικότητα είναι η ικανότητα του οργανισμού να προκαλεί ασθένειες. Αυτή η ικανότητα είναι ένα γενετικό συστατικό του παθογόνου που βλάπτει την πλευρά του ξενιστή. Για τους υπό όρους παθογόνους μικροοργανισμούς, αυτή η ικανότητα να προκαλεί ασθένεια δεν είναι έμφυτη. Τα παθογόνα μπορούν να εκφράσουν ένα ευρύ φάσμα μολυσματικότητας.

Παράδειγμα είναι ο εντερόκοκκος και το κολοβακτηρίδιο, τα οποία σαπροφυτούν στο έντερο, ενώ αν περάσουν στο αίμα, προκαλούν νόσους, όπως αποστήματα, κυστίτιδες, πυελίτιδες), β. μη παθογόνα (σαπρόφυτα: είναι μικρόβια, που στερούνται οποιασδήποτε παθογόνου δράσης ακόμη και εάν εισχωρήσουν στον οργανισμό σε μεγάλους αριθμούς και ανεξάρτητα από την πύλη εσόδου τους) και, γ. ευκαιριακά παθογόνα (: είναι μικρόβια τα οποία προκαλούν νόσο σε καταστάσεις με μειωμένη αντίσταση του οργανισμού ώστε να μην είναι εφικτή η αναστολή του πολλαπλασιασμού τους και της παθογόνου δράσης τους. Οι λοιμώξεις από ευκαιριακά μικρόβια είναι συχνές σε άτομα με ανοσοκαταστολή, συγγενείς ή επίκτητες ανοσοανεπάρκειες, που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, νεοπλάσματα ή νοσηλεύονται σε ΜΕΘ.
11. ΜΟΛΥΝΣΗ. Είναι η προσωρινή ή μονιμότερη καθήλωση ενός Κορωνοϊός: Το γράφημα που δείχνει πώς γίνεται η μόλυνση του ...παθογόνου πάνω στη επιφάνεια περιοχών του σώματος -που δεν ανήκουν στη φυσιολογική χλωρίδα τους- χωρίς εισβολή στους ιστούς ή εκκίνηση φυσιολογικής αντίδρασης. Ο όρος επίσης χρησιμοποιείται και για καθήλωση παθογόνου σε άψυχες επιφάνειες. 
11.1. ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΣ. Η παρουσία, η ανάπτυξη και ο πολλαπλασιασμός του μικροοργανισμού χωρίς καμιά εμφανή κλινική εκδήλωση ή ανσολογική αντίδραση κατά τον χρόνο απομόνωσής του.

Bullseye11.2 ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ -virulence. Η μολυσματικότητα ενός παθογόνου μικροοργανισμού σχετίζεται με τον βαθμό μεταδικότητάς του,(: η ευχέρεια να μεταφέρεται από μια πηγή σ΄ένα ξενιστή), όπως και με το βαθμό της νοσηρότητας και θνητότητας, που η μετακίνηση συνεπάγεται.  

  μολυσματικότητα παθογονικότητα λοιμοτοξικότητσ
βαθμός
πόσο μολυσματικό και μεταδοτικό 
είναι το νόσημα
έκδηλη νόσος
σοβαρές λοιμώξεις
μεγάλος ευλογιά, ιλαρά, ανεμευλογιά , πολυομυελίτιδα ευλογιά, ιλαρά, ανεμευλογιά, κοινό κρυολόγημα ευλογιά, λέπρα
μέσος ερυθρά, παρωτίτιδα, κοινό κρυολόγημα, η πατίδια Α ερυθρά παρωτίτιδα φυματίωση, πολυομυελίτιδα
μικρός λέπρα φυματίωση πολυομυελίτιδα, ηπατίτιδα Α, φυματίωση λέπρα ηπατίτιδα Α, ιλαρά, παρωτίτιδα, ερυθρά, ανεμευλογιά, κοινό κρυολόγημα

 Η μολυσματικότητα είναι ένας όρος για τον βαθμό της παθογονικότητας ενός μικροβίου. Ως εκ τούτου, οι καθοριστικοί παράγοντες της λοιμογόνου παθογόνου είναι οποιοδήποτε από τα γενετικά, βιοχημικά ή δομικά χαρακτηριστικά του που μπορεί να προκαλέσουν ασθένεια.
11.3 ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ. Ενώ η μολυσματικότητα σχετίζεται με την πιθανότητα ή τη δυνατότητα ενός λοιμογόνου παράγοντα να μεταφέρεται από μια πηγή  σ' ένα ξενιστή, η χρονική στιγμή κατά την οποία αυτή η μετάβαση είναι δυImageνατή σχετίζεται με την περίοδο της μολυσματικότητας. Για παράδειγμα, ένας μολυσμένος άνθρωπος μπορεί να είναι μολυσματικός  κατ΄πα την περίοδο του χρόνου επώασης του λοιμογόνου παράγοντα ή κατά τον χρόνο της κλινικής νόσησης ή κατά την περίοδο της ανάρρωσης. Επίσης, κάποιος που είναι φορέας ενός παθογόνου μικροοργανισμού χωρίς να νοσεί, αλλά μπορεί να τους διασπείρει στο περιβάλλον.   
12. ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ. Η διείσδυση είναι η ικανότητα διείσδυσης στον ιστό. Περιλαμβάνει μηχανισμούς για τον πιθανό αποικισμό και παραγωγή εξωκυτταρικών ουσιών που προάγουν την εισβολή και την ικανότητα να παρακάμπτουν ή να ξεπερνούν ορισμένους αμυντικούς μηχανισμούς. 
13. ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ Είναι η ικανότητα να εκκρίνουν τοξίνες. Τα βακτήρια μπορούν να παράγουν δύο τύπους τοξινών: εξωτοξίνες και ενδοτοξίνες. Οι εξωτοξίνες απελευθερώνονται από τα βακτηριακά κύτταρα και προάγουν την βακτηριακή ανάπτυξη. Οι ενδοτοξίνες είναι κυτταρική ουσία. Οι βακτηριακές τοξίνες, τόσο διαλυτές όσο και κυτταρο-δεσμευμένες, μπορούν να μεταφερθούν μέσω του αίματος και της λεμφαδένες και να προκαλέσουν τις κυτταροτοξικές επιδράσεις του ιστού σε περιοχές μακριά από το αρχικό σημείο διείσδυσης. Ορισμένες βακτηριακές τοξίνες μπορούν επίσης να δημιουργήσουν αποικίες και να συμμετάσχουν σε εισβολές.
14. ΠΥΛΗ ΕΞΟΔΟΥ των μικροοργανισμών είναι το δέρμα, το αναπνευστικό, το γαστρεντερικό τα τραύματα το αίμα. Δηλαδή, συμπίπτουν με τις πύλες εισόδου τους στον οργανισμό. Και ο κυριότερος τρόπος μετάδοσης είναι με τα χέρια. Στο Νοσοκομειακό ιδίως περιβάλλον. Και η μετάδοση του λοιμογόνου παράγοντα από την πηγή στο ξενιστή είναι ο βασικός κρίκος στην αλυσίδα των νοσοκομειακών λοιμώξεων
15. ΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ. Αυτοί είναι: επαφή (άμεση, έμμεση) με σταγονίδια από την εκπνοή, αερογενώς, μέσω διαβίβασης (vector-borne), κοινό μέσο μεταφοράς. Πώς να Αποτρέψετε την Εξάπλωση της Ασθένειας με την ΑπομόνωσηΗ μετάδοση του λοιμογόνου παράγοντα με επαφή (contact) προς τον ξενιστή μπορεί να είναι άμεση (πραγματική φυσική επαφή μεταξύ ξενιστή και μολυνόμενου - όπως η πρωκτοστοματική μετάδοση της ηπατίτιδας Α) ή έμμεση (με συμμετοχή ενός ενδιάμεσου αντικειμένου, συνήθως άψυχου-πηγή- το οποίο έχει αποικιστεί από κάποιο λοιμογόνο παράγοντα π.χ., ενδοσκόπιο (ουρολοιμώξεις) βρογχοσκόπιο, αναπνευστήρας, ή ένα πόμολο, που έχει αποικιστεί από προηγούμενους χρήστες. 
15.1 ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΜΕ ΣΤΑΓΟΝΙΔΙΑ. Η μεταφορά του λοιμογόνου παράγοντα δια μέσου του αέρα όταν η πηγή (ξενιστής) και ο εκτιθέμενος ευρίσκονται σε μικρή απόσταση μέχρι λίγα μέτρα.Η αποβολή του ιού γίνεται με την ομιλία, τω βήχα το φτάρνισμα το δυνατό γέλιο. Παραδείγματα είναι η ιλαρά, η στρεπτοκοκκική αμυγδαλίτιδα, αλλά και οι ιοί του κοινού κρυολογήματος, ο SARS-CoV-2 κ. ά.
15.2. ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΑΕΡΟΓΕΝΩΣ  Η αερογενής μεταφορά γίνεται με μικρά σταγονίδια ή σωματίδια σκόνης (5μm ή μικρότερα) τα οποία είναι έμφορτα μορίων του λοιμογόνου παράγοντος, κια τα οποία αιωρούνται στην αμόσφαιρα. Η αιώρηση μπορεί να γίνεται με φυσική ενέργεια. Παραδείγματα είναι η γρίπη και η φυματίωση. 
15.3 ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΜΕΣΩ ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΗ (vector borne). ο λοιμογόνος παράγοντας βρίσκεται εντός κάποιου ξενιστή του ζωικού βασιλείου όπως οι μύγες, τα κουνούπια, και διαβιβάζεται μηχανικά στην πηγή, π.χ., σαλμονέλα, μεταφέρεται σε φαγώσιμη ύλη. Εναλλακτικά, ο λοιμογόνος παράγοντας εμφανίζει βιολογικό κύκλο στον οργανισμό που φιλοξενείται, π.χ., πλασμώδιο της ελονοσίας και στον άνθρωπό από δήγμα από έντομο ή παράσιτο. π.χ., τύφος από ψύλλους. 
15.4 ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΜΕ ΚΟΙΝΟ ΜΕΣΟ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ. Η διασπορά γίνεται μέσω ενός άψυχου αντικειμένου. π.χ., βρεφικά γάλακτα, κονσέρβες, iv ενέσεις, νερό, το οποίο έχει αποικιστεί. 
16. ΔΕΙΚΤΕΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ. Ο επιπολασμός (=prevalence)  μετράει τη συχνότητα του ήδη υπάρχοντος νοσήματος Δηλαδή το σύνολο των ασθενών κατά τη στιγμή, προς το σύνολο του υπό μελέτη πληθυσμού, σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Π.χ., ασθενείς με παρόξυνση ΧΑΠ, σήμερα, 13 /ασθενείς που νοσηλεύονται εν γένει στο Νοσοκομείο, 617 άτομα: 13/617=0.0219 = 2.2%
17. ΔΕΙΚΤΕΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ  Η επίπτωση παριστά τον αριθμό νέων περιπτώσεων σε συγκεκριμενο χρόνο και συγκεκριμένο πληθυσμό.
....συνέχεια............ ***