Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

 Το κάπνισμα ελεηνολογείται, ορθά, από τους σοφούς και τους δοκησίσοφους, αλλά θα ήταν προτιμότερο να θεωρηθεί ως αυτό, το οποίο πράγματι είναι: Μια ψυχοσωματική πάθηση, για την οποία (όπως για κάθε άλλη αρρώστια) πρέπει να εντοπισθούν τα αίτια και οι προδιαθεσικοί της παράγοντες. Οι άνθρωποι δεν καπνίζουν επειδή δήθεν πάσχουν από αυτοκτονικό ιδεασμό και η σοβαρότητα των δυσμενών επιδράσεων του καπνίσματος σχετίζεται με σωρεία συνυπαρχόντων εξωγενών και ενδογενών συμπτώσεων. Μεταξύ αυτών, η ρύπανση του φυσικού, κοινωνικού και συναισθηματικού περιβάλλοντος, οι υποβαθμισμένες χωροβιονομικές συνθήκες, τα βιοποριστικά αδιέξοδα, οι κοινωνικοί αποκλεισμοί, η απομείωση της αγοραστικής δύναμης και η απαξίωση της κοινωνικής υποστάσεως των πολιτών, που ανατρέπουν τη ψυχική τους ισορροπία και τους καθιστούν ευάλωτους στις παθήσεις φθοράς και τα νεοπλάσματα. Όλα τα παραπάνω εξωθούν τους πολίτες στην υιοθέτηση ανθυγιεινών συνηθειών και, την ίδια στιγμή, παριστούν ανεξάρτητους εκλυτικούς παράγοντες σωρείας παθήσεων, όπως η Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και τα νεοπλάσματα, για τα οποία, παράλληλα, ενοχοποιείται το κάπνισμα. Η επιβολή μέτρων καταστολής δεν μπορεί να απολήξει σε μείωση της νοσηρότητας στις κοινωνίες εκείνες που εξακολουθούν να χειμάζονται από υστερήσεις κοινωνικής οργανώσεως. 

  Με τις δεσποτικού χαρακτήρα καταστολές, προάγεται ο κοινωνικός αποσχηματισμός των πολιτών, που μετατρέπονται από πρόσωπα που δεν καπνίζουν σε άτομα με υιοθετήσεις πληθώρας ανθυγιεινών συμπεριφορών. 

Είναι χαρακτηριστικό, ότι στην Ισπανία τού 1493 καταδικάστηκε από την Ιερά Εξέταση ο πρώτος Ευρωπαίος καπνιστής, στην Αγγλία το 1604 υπήρξε πολύ μεγάλη αύξηση στον φόρο τού καπνού -όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα-, το 1676 στον Καναδά απαγορεύτηκε το κάπνισμα στους δρόμους, στις ΗΠΑ το 1899 ο αντικαπνιστικός ακτιβισμός κορυφώνεται και ζητεί την απαγόρευση τού καπνίσματος, στη ναζιστική Γερμανία το κάπνισμα θεωρείται αισχρή εβραϊκή συνήθεια και το 1944 απαγορεύθηκε στα μέσα μαζικής μετακίνησης. η ακραία αντικαπνιστική ηθικολογία στιγματίστηκε από τον διάσημο Μαρκ Τουαίν...

 Στο πρόσφατο Πανελλήνιο Ιατρικό Συνέδριο, παρουσιάστηκαν τα "φτωχά" αποτελέσματα που επετεύχθησαν μετά την εφαρμογή του "...απηνούς ταμπακοπόλεμπου". Οι συντελεστές της αντικαπνιστικής εκστρατεείας δεν μπόρεσαν να απαντήσουν στο ερώτημα Ιατρού από το ακροατήριο ότι αφού οι απαγορευτικοί νόμοι και η αύξηση της τιμής των τσιγάρων δεν απέδωσαν μέχρι τώρα τα αναμενόμενα αποτελέσματα, πως οι αρμόδιοι φιλοδοξούν ότι με αυστηροποίηση των μέτρων αυτών θα επιτύχουν καλύτερα αποτελέσματα, σε μια περίοδο που οι δυσμενείς χωροβιονομικές συνθήκες και οι ανατροπές της συναισθηματικής ισορροπίας των πολιτών, τους οδηγούν όχι μόνο στην καταφυγή της φαρμακολογικής δράσης της νικοτίνης, αλλά και σε κοινωνικά πλέον επώδυνες επιλογές, όπως οι κοινωνικοί αυτοματισμοί και οι αυτοπκτονίες.   

   Όπως άλλα συμπτώματα –κοινωνικά ή βιολογικά- η ροπή στο κάπνισμα θα υποχωρήσει μόνο με άρση των προκλητικών του αιτίων. Σε χώρες που οι χωροβιονομικές δυσμένειες έχουν καταπολεμηθεί αποφασιστικά, με θεσμίσεις συγκροτημένες στη βάση φιλολαϊκών προθέσεων, η αναλογία των πολιτών που δεν χρειάζονται τον καπνό αυξάνει ραγδαία. Ο Μπαλζάκ είχε πει: "Ο φτωχός δεν διστάζει μεταξύ ψωμιού και καπνού: Προτιμά τον καπνό".

    Από το κάπνισμα, οι άνθρωποι αποζητούν την ευεργετική δράση της νικοτίνης στην αποκατάσταση της ψυχοκινητικής τους ισορροπίας και στον επανασυντονισμό των φυτικών τους λειτουργιών, αλλά κινδυνεύουν από σωρεία βλαπτικών συστατικών, που συνυπάρχουν στον καπνό. Το κάπνισμα αντανακλά την υστέρηση της κοινωνικής οργάνωσης και γίνεται, έτσι, σύμπτωμα μιας κοινωνίας που πάσχει. Σε ατομικό επίπεδο, το κάπνισμα είναι καταλύτης φορτικών συναισθημάτων. Ενώ η πολιτεία επιχειρεί βίαιη απαγόρευση, οι καπνιστές προσδοκούν την ανακουφιστική του δράση από καταπιέσεις σχεδόν αποκλειστικά επιβαλλόμενες από την ίδια. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πολίτες αρχίζουν να καπνίζουν ταυτόχρονα με την (μετ)εφηβική κοινωνικοποίησή τους, όταν συνειδητοποιούν τους πρώτους κοινωνικούς περιορισμούς: στράτευση, πανελλήνιες εξετάσεις, αναστολή ερωτικών αναζητήσεων, ζοφερό μέλλον, ανασφάλεια. 

Σύμφωνα με εμπεριστατωμένες επιδημιολογικές μελέτες, ενώ η συχνότητα των καπνιστών μεταξύ των νέων -μαθητών μέσης εκπαιδεύσεως- έβαινε αυξανόμενη από το 1991-1997, στη συνέχεια, σημείωσε σταδιακή μείωση. Ακολούθως λες και ξαφνικά,  η αντικαπνιστική εκστρατεία, οι σκληρές υπερφορολογήσεις και τα κατασταλτικά μέτρα, έχασαν την αποτελεσματικότητά τους, άρχισε -πάλι- ανεξήγητη (sic) αύξηση καταναλώσεως καπνού. Ήταν η αντεπίθεση της 'βιομηχανίας καπνού', η οποία γρήγορα, μόλις αντιλήφθηκε τις μειώσεις των πωλήσεων, πέρασε σε αναπροσαρμογές. Με τη μεταβολή του 'προτύπου του νέου καπνιστή', και κάνοντας 'μόδα' το 'στριφτό' επανέκτησε όλη την απώλεια αγοράς που είχε προηγούμενα υποστεί. Επομένως, δεν είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς τι παιχνίδι παίζεται με το κάπνισμα. Οι αντικαπνιστικές καμπάνιες κι οι φορολογήσεις , αναποτελεσματικές, δεν στοχεύουν στη βελτίωση της υγείας των πολιτών, αλλά στην αύξηση των εσόδων του κράτους -που με κανένα τρόπο δεν θέλουν βεβαία να χάσουν- ενώ το 'ευέλικτο' marketing της παγκόσμιας καπνοβιομηχανίας, αδρανοποιεί τις  ιατρικές επισημάνσεις και την ιπποκρατική ενημέρωση των πολιτών. Kαι ταυτόχρονα, έχουν  μια άριστη ευκαιρία, να προωθούν την ιδέα "της προσωπικής ευθύνης στην αρρώστεια' και να αποποιούνται ευθύνες νοσηλείας και περιθάλψεως.

    Ας πούμε την αλήθεια! το καπνισμα σκοτώνει, αλλά ο στόχος της αντικαπνιστικής εκστρατείας δεν είναι η βελτίωση της υγείας των πολιτών, που, πανάκριβη και κατακερματισμένη, καταρρέει με την εξαθλίωση της Β’βάθμιας και την ανυπαρξία Α’βάθμιας περιθάλψεως. Στόχος είναι οι πολίτες να εξασκηθούν σε αυθαίρετους περιορισμούς, να καταστούν ευπειθείς σε δεσποτικές αξιώσεις της εξουσίας, να συρρικνωθεί περαιτέρω το φρόνημά τους, να αναγομωθεί η προσαρμοστικότητά τους, να ενισχυθεί ο έλεγχος της συνειδήσεώς τους, να καλλιεργηθεί  η ικανότητά τους να παρέχουν ευχερέστερα συναινέσεις σε όσα σε βάρος τους σχεδιάζονται. Ο συγγραφέας Christopher Snowdon συμπεραίνει ότι αναπτύσσεται ένας ιδιότυπος ακτιβισμός γενικά εναντίον των απολαύσεων, ως αποτέλσμα επικρατήσεως προτεσταντικής ηθικής και μια προσπάθεια ελέγχου των μαζικών συμπεριφορών από τη σύγχρονη  εξουσία.