Στις κυψελίδες, για αποτελεσματικιή ανταλλαγή αερίων, δεν φτάνει ολόκληρη η ποσόστητα που εισπνέεται, ≈500 ml. Περίπου το 1/3 του εισπνεόμενου όγκου αέρος, παραμένει στους αμιγείς αεραγωγούς, που αποτελούν τον ανατομικό, νεκρό χώρο. Ακόμη και στις κυψελίδες που προσωρινά, για παθολογικούς λόγους, π.χ., πνευμονική εμβολή ή μόνιμα, π.χ., πνευμονικό εμφύσημα, δεν αιματώνονται, ο αέρας που εισρέει δεν συμμετέχει στην ανταλλαγή αερίων και συνιστά νεκρό χώρο, τον κυψελιδικό νεκρό χώρο.
Συνήθως αναφέρεται ο λόγος VD/VT δηλαδή η διόρθωση του νεκρού χώρου ως προς τον αναπνεόμενο όγκο. Έτσι, ο νεκρός χώρος μπορεί να διακριθεί:
- νεκρός χώρος των συσκευών, σπιρομέτρων, αναπνευστήρων κλπ
- Ανατομικός νεκρός χώρος, ο όγκος των αμιγών αεραγωγών
- Κυψελιδικός νεκρός χώρος, που αφορά στις κυψελίδες που αερίζονται επαρκώς, αλλά δεν αιματώνονται, όπως αναφέρθηκε μόλις πριν,
- Ο φυσιολογικός νεκρός χώρος είναι άθροισμα ανατομικού και κυψελιδικού νεκρού χώρου.
Φυσιολογικός νεκρός χώρος
Μπορεί να μετρηθεί με αναφορά στη μέθοδο Bohr, που βασίζεται στην εξίσωση:
[CO2]A * (VT - VD) = [CO2]expired VT
Με άλλα λόγια, η παράγωγος της συγκεντρώσεως του κυψελιδικού CO2 με το κυψελιδικό κλάσμα του αναπνεόμενου όγκου αέρα, ισούται με το εκπνεόμενο CO2 Χ τον αναπνεόμενο όγκο. Ο αναπνεόμενος όγκος, VT, και το εκπνεόμενο CO2 μπορούν με ευχέρεια να μετρηθούν, ώστε, προκειμένου να έχουμε την εκτίμηση του νεκρού χώρου, απαιτείται να γνωρίζουμε το κυψελιδικό CO2. Στις περισσότερες περιπτώσεις μπορούμε να το θεωρήσουμε ίσο με ην PaCO2. Αρά η εξίσωση {1} μπορεί να γίνει:
PaCO2 * (VT - VD) = [CO2]expired VT
Ανατομικός νεκρός χώρος
Μπορεί να μετρηθεί με τη βοήθεια ενός ταχέως αναλυτή Ν2 για τη μέτρηση της συγκεντρώσεως του αζώτου, μετά μια βαθειά εισπνοή καθαρού Ο2.
Το Άζωτο μετριέται, κατά τη διάρκεια της αμέσως επόμενης εκπνοής, αρχίζοντας από το 0, αφού πρώτα βγαίνει ο αέρας που παρέμεινε στους αμιγείς αεραγωγούς κατά την προηγούμενη εισπνοή Ο2 100%, προς τη διαμόρφωση μιας επιπεδώσεως, όπου εκπνέεται μόνο κυψελιδικός άερας. Ο Fowler έδειξε ότι εάν συρθεί μια κάθετη γραμμή έτσι που οι επιφάνειες Α και Β να είναι ίσες, όπως φαίνεται στο διάγραμμα του West, τότε ο ανατομικός νεκρός χώρος είναι ο όγκος άρος που εκπνεύσθηκε μέχρι την κάθετη γραμμή, που εντοπίζεται με το κόκκινο βέλος, στο διάγραμμα.
βλέπε επίσης: Νεκρός χώρος