Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

Eπάγει τη μεταπλασία του βρογχικού επιθηλίου, την εκσεσημασμένη υπερτροφία και υπερπλασία των βρογχικών αδένων και την αύξηση του απόλυτου αριθμού και της αναλογίας των καλυκοειδών κυττάρων (που παράγουν βλέννη, που αξάνει τις δυνάμεις συνοχής μέσα στον αυλό του αεραγωγού) σε βάρος των κροσσωτών κυττάρων (που παράγουν επιφανειοδραστική ουσία, που διατείνει τον αυλό και διατηρεί τη βατότητά του). Η εκσεσημασμένη παραγωγή (παθολογικής συστάσεως) βλέννης, σε συνδυασμό με την απώλεια κροσσωτών κυττάρων, συνεπάγεται επιβράδυνση της βλεννοκροσσωτής καθάρσεως. Επιπλέον, περιγράφεται ευθεία δυσμενής επίδραση του καπνίσματος στην κροσσωτή λειτουργία. βλέπε: κάπνισμα τσιγάρων)

Ο μηχανισμός μέσω του οποίου το κπαπνισμα εμπλέκεται αιτιολογικά στην παθογένεια πληθώας παθολογικών εκτροπών έχει σημασία για την πρόληψή τους, τη διάγνωση και τη θεραπεία τους. Ένα γενικό σχήμα θα μπρούσε να ήταν, όπως στην επόμενη εικόνα.Εικόνα 2, Σύφωνα με τις τρέχουσες αντιλήψις, η πάθολογική εκτροπή μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας ή περισσοτέρων παθολογικών διαδρομών, στην κάθε μια από τις οποίες εμπλέκεται ενας ή περισσότεροι παθογενετικοί μηχανισμοί που ενεργοποιούνται από γονιδιακές μετατροπές, με τη συνεποίδραση περιβαλλοντικών παραγόντων κι ενδεχομένως, τυχαίων συμπτώσεων. Ο ίδιος μηχανισμός μπορεί να εμφανίζεται σε περισσότερες παθολογικές διαδρομές, Π.χ., η μετάλλαξη γονιδίων μπορεί να εμφαν΄λιζεται σε πλειάδα παθολογικών καταστάσεων, προκλητικών παθολογικών καταστάσεων. Ως πολύπλοκο μίγμα πολυάριθμων τοξικών ενώσεων, ο καπνός είναι ενδεχόμενο να δρα μέσω ποικιλίας παθολογικών διαδρομών, στη  πρόκληση παθολογικών εκτροπών, όπως και στην αλλοίωση διαφορετικών γονιδίων. Πρόσθετοι παρειβαλλοντικοί παράγοντες μπορεί, ταυτόχρονα να αναμιγνύονται προς ενίσχυση της εισφοράς του καπνμού στις διαμορφούμενε ςπαθολογικές εκτροπές. Π.χ., συνδυασμένες επιδράσεις καπνού και ραδίου μπορεί να συνεισφέρουν στην πρόκληση καρκίνου (&). ΟΙ παθογενετικές διαδρομές και οι μμηχανισμοί μέσω των οποίων το ενεργητικό και παθητικό κπάπνισμα εισφέρει στην πρόκξληση καρδιαγγειακών παθήσεων αναπαρίσταται στην επόμενη εικόνα.

Εικόνα 3. πιθανές παθογενετικές οδοί και μηχανισμοί των καρδιαγγειακών παθήσεων που που διαμεσολαβούνται από το ενεργητικό και παθητικό κάπνισμα (&)
διαχρονική μεταβολή των επιδημιολογικών δεικτών του καπνίσματος
Πολλοί εκτιμούν ότι το πρότυπο του "καπνιστού" έχει αλλάξει από εκπαιδευτικής και οικονομικής απόψεως, από εκείνο προ δεκαετιών, όταν το κάπνισμα ήταν δημοφιλέστερο και οι περισσότεροι κίνδυνοι εξ αυτού άγνωστοι. Οι σημερινοί καπνιστές τείνουν να είναι χαμηλότερου κοινωνικού και μορφωτικού επιπέδου, καθώς έχει δειχθεί ότι στις ΗΠΑ, ποσοστό μικρότερο του 10% των αποφοίτων πανεπιστημίων είναι καπνιστές, ενώ 28% μεταξύ των αποφοίτων μέσης εκπαιδεύσεως και των χειρωνακτικών υπαλλήλων >30% (&), συγκριτικά με τη συχνόττηα καπνιστών του γενικού πληθυσμού, η οποία κυμαίνεται περί το 20% (&). Επίσης έχει επισημανθεί ότι οι καπνιστές σήμερα εντοπίζονται σε ομάδες πληθυσμού που θεωρούν το κάπνισμα 'φυσιολογική συνήθεια'. Το κάπνισμα είναι συχνότερο (Χ3) μεταξύ των στρατιωτικών, συγκριτικά με το πολιτικό πρσωπικό,αλλά ο αριθμός τους αυξάνει στα εκστρατευτικά σώματα, όπως στο Ιράκ και Αφγανιστάν, στα οποία οι καπνιστές αριθμούν το 45% του συνόλου, γεγονός το οποίο αποδίδεται στις συνθήεκς εντάσεως, μεταξύ των στρατιωτικών εκστρατευτικών σωμάτων (&). Μεγαλύτερη αναλογία ατόμων με ψυχολογικά προβλήματα και χρηστών είναι καπνιστές, συγκριτικά με τον γενικό πληθυσμό - κι έχει επισημανθεί ότι >60% των σχιζοφρενών είναι καπνιστές, αριθμός Χ3 συγκριτικά με το γενικό πληθυσμό (&),  γεγονός που κάνει μερικούς να πιστεύουν ότι με το κάπνισμα επιχειρείται η 'καταστολή της ψυχικής εντάσεως, και ότι οι ασθενείς υπό ψυχολογική ένταση, επιχειρούν αυτοθεραπεία, καπνίζοντας, ενώ άλλοι έχουν τη γνώμη ότι μεγάλη αναλογία καπνιστών δεν μπορούν, στην πραγματικότητα, να διακόψουν, είναι απόλυτα εξαρτημένοι από το κάπνισμα, ότι το κάπνισμα γι αυτούς, δεν είναι μια 'ευχάριστη απόλαυση', αλλά μάλλον ένας καταναγκασμός, και ο Balzak είχε πει ότι ο πτωχός μεταξύ του καπνού και του ψωμιού, προτιμάει το καπνό. Οι παρατηρήσεις αυτές, δεδομένων των τρεχόντων κοινωνικοοικονομικών συνθηκών, μπορούν τουλάχιστον μερικώς, να εξηγήσουν τους λόγους για τους οποίους η διαχρονική μείωση των καπνιστών έχει σχεδόν μηδενιστεί. Παρ΄όλα αυτά είναι γεγονός ότι η κατανάλωση καπνού μειώνεται σταδιακά ενώ οι καπνιστές προοδευτικά καταναλώνουν μικρότερες ποσόστητες καπνού (&). Πολλοί αναζητούν τα αίτια που οδηγούν τους νέους στο κάπνισμα. Επισημαίνουν  ότι μετά από διαδοχικά χρόνια στα οποία κατεγράφετοι συνεχής βελτίωση των συχνοτήτων καπνιστών, ο ρυθμός μειώσεως εμφανίζεται να επιβραδύνετα κι έχει καθηλωθεί στις τιμές προ του 2003 (&). Πράγματι, ενώ είχε σημειωθεί δραστική διαχρονική μείωση των καπνιστών μεταξύ των νεότερων ηλικιών, την ποερίοδο 1997-2003,~40%, μεταξύ των ετών 2003-20011, η διαχρονική μείωση μειώθηκε κατά το ήμισυ, ~ 20%.
Εικόνα 4. Αναλογία μεταξύ των μαθητών μέσης εκπαιδεύσεως. Για την περίοδο 1991-1997, σημειώθηκε ετήσια αύξηση, η οποία ακολουθήθηκε από σταδιακή μείωση, που, όμως ανακόπηκε στην τελευταία περίοδο από το 2003. McGoldrick and Tim McAfee, director of the Office of Smoking and Health at CDC επισημαίνουν ότι ενώ η κατανάλωση συμβατικών τσιγάρων μειώνεται αργά, μεταξύ των νεοτέρων ηλικιών, η κατανάλωση καπνού αυξάνεται, γεγονός που δείχνει ότι η 'βιομηχανία καπνού' επανέκτησε τους πελάτες της, εισάγοντας νέους τρόπους καπνίσματος και νέα 'κοινωνικά πρότυπα'. Εμπειρογνώμονες συμπεραίνουν ότι οι αντικαπνιστικές προσπάθειες πρέπει να εστιαστούν στις νεότερες ηλικίες, <18 ετών (&), με βάσει τα τρε΄χοντα δεδομένα, κατά τα οποία περιορισμένος αριθμός ατόμων αρχίζει το κάπνισμα μετά τα την ηλικία αυτή, ενώ 9 στους 10 καπνιστές αρχίζουν πριν την ηλικία των 25 (&). η μετάπτωση,επίση,ς από τοα ευκαιριακό στο συστηματικό κάπνισμα παρατηρείται την ηλικία των 26 ετών (&).
Εκτός από την επιβράδυνση της διαχρονικής μειώσεως των καπνιστών στις νεότερες ηλικίες,έχει, επίση,ς διαπσιοτωθεί ότι ο ρυθμόις μειώσεως της συχνότητας των καπνιστών μειώνεται στις μεγαλύτερες, επίση,ς ηλικίες (&).
εικόνα 5. Το ποσοστό των καπνιστών ηλικάις >18 ετών, σε σσχέση με τον αριθμό της ημερήσιας καταναλώσεως (&).