Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

βλεπε: αμιάντωση,

Ιδιαίτερα τοξικές για τα κυψελιδικά μακροφάγα, κΜ (à830) είναι οι ίνες αμιάντου.

Οι δύο τύποι του αμιάντου (serpentine και amphibole) εμφανίζουν διαφορετικό βαθμό τοξικότητας και προκαλούν διαφορετικούς τύπους πνευμονοπαθειών, δηλαδή διάχυτη ίνωση, βρογχογενές καρκίνωμα και μεσοθηλίωμα. Ο αμίαντος υφίσταται φαγοκυττάρωση με βραδύτερους ρυθμούς συγκριτικά με το πυρίτιο, αλλά προκαλεί σημαντικά μεγαλύτερη διαπερατότητα στην κυτταρική μεμβράνη. Είναι αμφίβολο, όμως, εάν η κυτταροτοξική επί των κΜ δράση των ινών ευθύνεται αποκλειστικά στις εξελίξεις της ινώσεως, επειδή η πειραματική παραγωγή ινώσεως αναστέλλεται παρουσία πρωτεϊνών του ορού και, αντίθετα, η προσθήκη (PVPNO, μη-οξειδίων πολυ-2-βινυλ-πυριδίνης) δεν καταστέλλει την παραγωγή της in vivo. Επιπλέον, δεν υπάρχει αντιστοιχία μεταξύ της in vitro διαπιστούμενης κυτταροτοξικότητας των κΜ και της in vivo παραγωγής ινώσεως στους ανθρώπους και τα πειραματόζωα. Υπάρχουν εργαστηριακές μαρτυρίες, όμως, που συνηγορούν στην άποψη ότι οι μακρύτερες ίνες (μεγαλύτερες των 20 μm) προκαλούν εντονώτερους ρυθμούς παραγωγής ινώσεως, παρ΄ό,τι οι βραχύτερες. Αυτό, ενδεχόμενα, ερμηνεύεται από τη δυσχέρεια φαγοκυτταρώσεως που παρατηρείται αναφορικά με τις μεγαλύτερες ίνες, λόγω του μεγέθους τους και της επακόλουθης εκλεκτικής απελευθερώσεως ενζύμων, χωρίς την καταστροφή του κυττάρου, που επιδιώκουν τη φαγοκυττάρωσή τους.

Μια ίνα αμιάντου, λόγω του μήκους της μπορεί να διατιτραίνει εν σειρά περισσότερα κΜ, αυξάνοντας, έτσι, την πιθανότητα διαρροής ενζύμων και προκλήσεως ιστικής βλάβης. Είναι γνωστό ότι ο “λευκός αμίαντος” (serpentine ή chrysotile) είναι περισσότερο τοξικός, παρ΄όλο ότι ο μηχανισμός τοξικότητας δεν έχει διευκρινισθεί. Είναι ενδεχόμενο, πάντως, ότι οι αναμίξεις κρυσταλλικού πυριτίου στην ίνα ασβέστου ασκεί τοξική δράση στις μεμβράνες των φαγολυσοσωμίων, με το μηχανισμό παρόμοι εκίνου στην περίπτωση εισπνοής SiO₂ (à823). Αλλ΄ενώ ο λευκός αμίαντος περιέχει πυρίτιο, μαγνήσιο και οξυγόνο, η κυτταροτοξική ισχύς του συσχετίζεται καλύτερα με την περιεκτικότητά του σε μαγνήσιο, παρά με πυρίτιο, όπως κατά τα προηγούμενα θα αναμενόταν[i].

Επειδή, όπως είναι γνωστό, η εγκατάσταση κλινικά εμφανούς αμιαντώσεως συνήθως καθυστερεί επί πολλά χρόνια μετά την έκθεση, η αρχική κυτταροτοξική δράση του αμιάντου επι των κΜ μπορεί να είναι μικρότερης παθογενετικής σημασίας, παρ΄ό,τι η ικανότητά του να διεγείρει τον πολλαπλασιασμό των ινοβλαστών και της συνθέσεως κολλαγόνου. Είναι πιθανό ότι η μακροχρόνια παραμονή των ινών στους πνεύμονες τροποποιεί τη βιολογική τους συμπεριφορά, έτσι, που τελικά, οι ίνες εμφανίζονται λιγότερο τοξικές, αλλά επιτείνουν την παραγωγή ινώσεως.

Γενικά είναι γνωστό, ότι τα εκκριτικά παράγωγα των κΜ μπορούν να ενεργοποιήσουν ή να καταστείλουν τη λειτουργία των λεμφοκυττάρων και να προκαλέσουν ρυθμιστικές διαταραχές στην κυτταρική και χημική ανοσία. Εκτός από την αύξηση της συχνότητας ανιχνεύσεως ρευματοειδούς παράγοντα και αυτοαντισωμάτων, στους ασθενείς με αμιάντωση διαπιστώνεται αύξηση των επιπέδων ανοσοσφαιρινών, καθώς επίσης και αύξηση των κυκλοφορούντων ανοσοσυμπλεγμάτων. Έχει διαπιστωθεί αυξημένη συχνότητα ρευματοειδούς αρθρίτιδας και ερυθηματώδους λύκου ή και όγκων που προέρχονται από τα Β-λεμφοκύτταρα μεταξύ των ασθενών με αμιάντωση. Στους όγκους αυτούς περιλαμβάνονται το πολλαπλούν μυέλωμα, η χρόνια λεμφογενής λευχαιμία, το λέμφωμα και η μακροσφαιριναιμία Wäldenstrom. 2363Παρ΄ όλα αυτά πρέπει να σημειωθεί ότι η σχέση μεταξύ του βαθμού πνευμονικής ινώσεως και της επιπτώσεως της ανιχνεύσεως αυτοαντισωμάτων, ανοσοσυμπλεγμάτων και της αυξήσεως των ανοσοσφαιρινών δεν έχει απόλυτα διευκρινισθεί και ούτε έχει ερμηνευθεί η αυξημένη επίπτωση των αυτοάνοσων νοσημάτων και της καρκινογενέσεως μεταξύ των εργατών αμιάντου.

Η κυτταρική ανοσία, αντίθετα με τη χημική, είναι μειωμένη στους εργάτες ασβέστου και στην κλινικά έκδηλη ασβέστωση. Η καταστολή των Τ-λεμφοκυττάρων μπορεί να ερμηνεύσει την υπερδραστηριότητα των Β-λεμφοκυττάρων με τη συνακόλουθη υπερπαραγωγή αυτοαντισωμάτων, ανοσοσυμπλεγμάτων, ανοσοσφαιρινών και αυτοάνοσων νοσημάτων. Η εξασθένηση του ελέγχου από τα Τ-λεμφοκύτταρα θα μπορούσε να ερμηνεύσει την αυξημένη επίπτωση καρκινογενέσεως.