Ο σημαντικότερος συντελεστής της πιέσεως ελαστικής επαναφοράς, που προκαλεί σύμπτυξη στον πνεύμονα, είναι η επιφανειακή τάση μιας λεπτής στιβάδας υγρού που επαλείφει εσωτερικά τις κυψελίδες. Η επιφανειακή αυτή τάση είναι πολύ χαμηλότερη της διαμορφωμένης σε τυπική διεπαφή (interface) υγρού/αέρος, γεγονός που δείχνει την παρουσία της επιφανειοδραστικής ουσίας. Οι επιφανειακές τάσεις in situ εξειδικεύουν ότι η επιφανειοδραστική ουσία πρέπει να διαθέτει μερικά χαρακτηριστικά. Μετά βαθειά έκπτυξη της επιφάνειας διεπαφής αέρα/υγρού, κατά τη διάρκεια βαθειάς εισπνοής, η επιφανειακή ουσία πρέπει να προσροφηθεί τάχιστα προς σχηματισμό του φιλμ της διεπαφής (: αντίστιξης). Όταν, αντίθετα, συρρικνωθεί από τη συμπτυσσόμενη επιφάνεια κατά τη διάρκεια της εκπνοής, το φιλμ πρέπει να καταστεί αρκετά άκαμπτο, ώστε να αντισταθεί της τάσεως συμπτώσεως. Έχει δειχθεί ότι η επιφανειοδραστική ουσία αποτλείται από μίγμα, λιπιδίων και πρωτεϊνών, που συντίθεται και εκκρίνεται από τα πνευμονοκύτταρα τύπου ΙΙ. Η διαταραχή στην οποία η επιφανειοδραστική ουσία διαδραματίζει σημαντικό παθογενετικό ρόλο είναι η αναπνευστική δυσχέρεια των πρόωρων νεογνών, παρόλο ότι μεταβολές στη σύνθεση της επιφανειοδραστικής ουσίας αποτελούν το παθογενετικό υπόστρωμα της αναπνευστικής δυσχέρειας σε ασθενείς κάθε ηλικίας.
Η σημασία της κυψελιδικής επιφανειακής μηχανικής είναι εμφανής από επισκόπηση των χαρακτηριστικών της καμπύλης πιέσεως όγκου των πνευμόνων. Οι πιέσεις που απαιτούνται για τη διατήρηση οποιουδήποτε όγκου είναι ουσιωδώς μεγαλύτερες για πνεύμονες που εκπτύσσονται πληρούμενοι με αέρα, παρά με φυσιολογικό ορό. Η ουσιώδης διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι στη δεύτερη περίπτωση, ο φυσιολογικός ορός καταργεί τη διεπαφή άερα-υγρού, η επιφανειακή τάση του οποίου εισφέρει στην τάση συμπτύξεως που παρουσιάζουν οι πνεύμονες, διατεινόμενοι με αέρα. Η παρουσία επιφανειακής τάσεως καθορίζει ότι οι κοίλες επιφάνειες των πνευμονικών αεροχώρων επαλείφονται από ένα στρώμα υγρού, λεπτού και συνεχούς, πάχους 0.2 mm.