Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

O δεκάλογος στη ΧΑΠ

©Μαθιουδάκης ΓΑ, MD, PhD

1. Προσβάλλει το 10-15% του παγκόσμιου πληθυσμού· αυξάνεται προοδευτικά. Ήδη ευρίσκεται στη 3^η  θέση της κατάταξης αιτιών θανάτου.  
2. Κύριο αίτιο είναι το κάπνισμα και η βιομηχανική, αστική και ενδοοικιακή ρύπανση της ατμόσφαιρας και άλλες δυσμενείς χωροβιονομικές και υγιειονοδιαιτητικές συνθήκες. Έχει επίσης αναγνωριστεί γενετική προδιάθεση.
3. Οι προκλητικοί παράγοντες προκαλούν αύξηση των κυττάρων και μεσολαβητών της χρόνιας φλεγμονής και ιστική αναδιαμόρφωση, στους βρόγχους ή/και το πνευμονικό παρέγχυμα.
4. Ανάλογα με την εντόπιση και την ένταση της πρόκλησης διαμορφώνεται πληθώρα διαφόρων διακριτών μεταξύ τους υποτύπων ΧΑΠ. Οι διάφορες φαινοτυπικές παραλλαγές της πάθησης, αναγνωρίζονται με το βαθμό της δύσπνοιας, το σωματότυπο που έχει διαμορφωθεί (blue bloater = κατ΄επικράτηση χρονία βρογχίτις· pink puffer = κατ΄επικράτηση πνευμονικό εμφύσημα).
5. Τα κύτταρα και οι μεσολαβητές της φλεγμονής διαχέονται στα διάφορα εξωπνευμονικά όργανα (spill over), όπου εγκαθιστούν συνθήκες χαμηλής έντασης χρόνιας φλεγμονής, που ευθύνται για την ανάπτυξη διαφόρων δευτερογενών, εξω- και ένδο- πνευμονικών παθήσεων,-ονομάζονται συννοσηρότητες-  στις συχνότερες των οποίων συγκαταλέγονται  καρδιαγγειακές παθήσεις, μυοπάθειες, οστεπόρωση, παθήσεις του μεταβολισμού, κατάθλιψη.
6. Ερώτημα εξακολουθεί να αποτελεί, εάν οι εξωπνευμονικές χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις μπορούν με ανάστροφο μηχανισμό spill over να προκαλέσουν ΧΑΠ σε άτομα μη εκτεθειμένα στους πιο πάνω προκλητικούς παράγοντες.
7. Η διάγνωση βασίζεται στην προσεκτική ιστορικού, ατομικού, οικογενειακού, επαγγελματικού και έλεγχο των χωροβιονομικών συνθηκών διαβίωσης και εξειδικεύεται με την μελέτη λειτουργικού ελέγχου αναπνοής, τη διαπίστωση περιορισμού της εκπνευστικής ροής, τις δοκιμασίες αναστρεψιμότητας της εκπνευστικής απόφραξης των αεραγωγών. Οι δοκιμασίες δερματικής ή αναπνευστικής πρόκλησης δεν έχουν θετική ή αρνητική διαγνωστική αξία
8. Το προσδόκιμο επιβίωσης καθορίζεται από την καμπύλη Fletcher, από τις διορθώσεις στις υγιεινοδιατητικές και χωροβιονομικές συνθήκες. Οι διορθώσεις αυτές αφορούν σε ανάληψη θετικών ενεργειών ή αποφυγή αρνητικών από το άτομο, τον θεράποντα ιατρό, την κοινότητα και το κράτος.
9.  Η πρωτογενής και δευτερογενής πρόληψη αποτελεί το gold standard για τον περιορισμό της νοσηρότητας και θνητότητας της πάθησης.
10. Η θεραπεία της ΧΑΠ διακρίνεται σε φαρμακολογική και μη φαρμακολογική. Η μη φαρμακολογική αποσκοπεί στην άρση των προκλητικών παραγόντων· η βασική φαρμακολογική θεραπεία αφορά τη χορήγηση άλλοτε άλλου συνδυασμού β₂ διεγερτών, αντιχολινεργικών, αναστολέων φωσφοδιεστεράσης, αντιβιοτικών και γλυκοκορτικοειδών. Τα τελευταία, μόνο σε περιπτώσεις με αυξημένο (>300 κύτταρα/ml) αριθμό κοκκιοκυττάρων ηωσινοφίλων  στο περιφερικό αίμα.