Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

Πολύ ωραία εννόησες τη σκέψη μου· λάβε λοιπόν για τα τέσσερα αυτά μέρη, του ορατού και του νοητού, που είπαμε, και τέσσερις ενέργειες της ψυχής· τη νόηση μεν για το ανώτατο, τη διάνοια για το δεύτερο, για το τρίτο την πίστη και για το τελευταίο την εικασία· απόδοσε δε σε καθένα από τους τέσσερις αυτούς τρόπους της γνώσεως με περισσότερη ή ολιγότερη σαφήνεια κατά την αναλογία που και τα αντικείμενα αυτά μετέχουν με περισσότερη ή ολιγότερη αλήθεια

⸺

ἱκανῶς μὲν οὔ-δοκεῖς γάρ μοι συχνὸν ἔργον λέγειν-ὅτι μέντοι βούλει διορίζειν σαφέστερον εἶναι τὸ ὑπὸ τῆς τοῦ διαλέγεσθαι ἐπιστήμης τοῦ ὄντος τε καὶ νοητοῦ θεωρούμενον ἢ τὸ ὑπὸ τῶν τεχνῶν καλουμένων, αἷς αἱ ὑποθέσεις ἀρχαὶ καὶ διανοίᾳ μὲν ἀναγκάζονται ἀλλὰ μὴ αἰσθήσεσιν αὐτὰ θεᾶσθαι οἱ θεώμενοι, διὰ δὲ τὸ μὴ ἐπ᾽ ἀρχὴν ἀνελθόντες σκοπεῖν ἀλλ᾽ ἐξ ὑποθέσεων, νοῦν οὐκ ἴσχειν περὶ αὐτὰ δοκοῦσί σοι, καίτοι νοητῶν ὄντων μετὰ ἀρχῆς. διάνοιαν δὲ καλεῖν μοι δοκεῖς τὴν τῶν γεωμετρικῶν τε καὶ τὴν τῶν τοιούτων ἕξιν ἀλλ᾽ οὐ νοῦν, ὡς μεταξύ τι δόξης τε καὶ νοῦ τὴν διάνοιαν οὖσαν. ἱκανώτατα, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἀπεδέξω. καί μοι ἐπὶ τοῖς τέτταρσι τμήμασι τέτταρα ταῦτα παθήματα ἐν τῇ ψυχῇ γιγνόμενα λαβέ, νόησιν μὲν ἐπὶ τῷ ἀνωτάτω, διάνοιαν δὲ ἐπὶ τῷ δευτέρῳ, τῷ τρίτῳ δὲ πίστιν ἀπόδος καὶ τῷ τελευταίῳ εἰκασίαν, καὶ τάξον αὐτὰ ἀνὰ λόγον, ὥσπερ ἐφ᾽ οἷς ἐστιν ἀληθείας μετέχει, οὕτω ταῦτα σαφηνείας ἡγησάμενος μετέχειν. Πλάτων, Πολιτεία, κεφ. ΣΤ 511c-51

Η διαλεκτική είναι μια μέθοδος συλλογισμού που περιλαμβάνει τη διαδικασία διερεύνησης και επίλυσης αντιφάσεων μεταξύ αντίθετων ιδεών ή εννοιών. Ο όρος «διαλεκτική» προέρχεται από την ελληνική λέξη «διαλέγομαι», που σημαίνει «συνομιλώ». Ακολουθούν ορισμένα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της διαλεκτικής:

1. Βοηθά στον εντοπισμό αντιφάσεων: Η διαλεκτική βοηθά στον εντοπισμό των αντιφάσεων που υπάρχουν μεταξύ αντίθετων ιδεών ή εννοιών, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε μια βαθύτερη κατανόηση ενός δεδομένου θέματος.

2. Ενθαρρύνει την κριτική σκέψη: Η διαλεκτική ενθαρρύνει τα άτομα να σκέφτονται κριτικά και να αμφισβητούν τις δικές τους υποθέσεις και πεποιθήσεις.

3. Διευκολύνει την επίλυση προβλημάτων: Με την εξέταση των αντιφάσεων και την επίλυσή τους, η διαλεκτική μπορεί να διευκολύνει την επίλυση προβλημάτων και να βοηθήσει τα άτομα να καταλήξουν σε νέες και καινοτόμες λύσεις.

4. Προωθεί τον αυτοστοχασμό: Η διαλεκτική μπορεί να προωθήσει τον αυτοστοχασμό και την αυτογνωσία, που μπορεί να οδηγήσει σε προσωπική ανάπτυξη και ανάπτυξη.

1. Μπορεί να είναι χρονοβόρα: Η διαλεκτική σκέψη μπορεί να είναι μια χρονοβόρα διαδικασία, καθώς περιλαμβάνει την εξέταση και την επίλυση αντιφάσεων μεταξύ αντίθετων ιδεών ή εννοιών.

2. Μπορεί να επιβαρύνει διανοητικά: Η διαλεκτική σκέψη μπορεί να είναι ψυχικά επιβαρυντική, καθώς απαιτεί υψηλό επίπεδο εστίασης και συγκέντρωσης.

3. Μπορεί να είναι προκλητική για ορισμένα άτομα: Η διαλεκτική σκέψη μπορεί να είναι πρόκληση για ορισμένα άτομα, ειδικά εκείνα που προτιμούν μια πιο απλή ή γραμμική προσέγγιση στην επίλυση προβλημάτων.

4. Μπορεί να οδηγήσει σε ασάφεια: Η διαλεκτική σκέψη μπορεί μερικές φορές να οδηγήσει σε ασάφεια ή αβεβαιότητα, καθώς περιλαμβάνει την εξερεύνηση διαφορετικών προοπτικών και την εξέταση πολλαπλών πιθανοτήτων.

1. Σωκράτης (469-399  πΧ)

Η λέξη διαλεκτική προέρχεται από την ελληνική λέξη ‘διαλέγομαι’, δηλαδή συζητώ (αναζητώ, διερευνώ από κοινού).  

Η σωκρατική διαλεκτική είναι μια μέθοδος φιλοσοφικής έρευνας που αναπτύχθηκε από τον αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο Σωκράτη. Περιλαμβάνει μια διαδικασία αμφισβήτησης και διαλόγου με στόχο την επίτευξη βαθύτερης κατανόησης μιας συγκεκριμένης έννοιας ή ιδέας. Η βασική δομή της σωκρατικής διαλεκτικής περιλαμβάνει τα ακόλουθα βήματα: Ο συνομιλητής παρουσιάζει έναν ορισμό ή κατανόηση μιας συγκεκριμένης έννοιας. Ο Σωκράτης αμφισβητεί αυτόν τον ορισμό μέσω μιας σειράς ερωτήσεων που αποσκοπούν στην αποκάλυψη ασυνεπειών και αντιφάσεων στην κατανόηση του συνομιλητή. Στη συνέχεια, ζητείται από τον συνομιλητή να εξειδικεύσει τον ορισμό τους υπό το πρίσμα αυτών των προκλήσεων. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται, με τον Σωκράτη να συνεχίζει να αμφισβητεί τους ορισμούς του συνομιλητή και να τον ωθεί να βελτιώσει την κατανόησή του μέχρι να επιτευχθεί μια βαθύτερη και ακριβέστερη κατανόηση της έννοιας. Ο στόχος της σωκρατικής διαλεκτικής είναι να καταλήξει σε μια σαφέστερη και ακριβέστερη κατανόηση μιας συγκεκριμένης έννοιας ή ιδέας μέσω της διαδικασίας της αμφισβήτησης και της κριτικής εξέτασης. Ο Σωκράτης πίστευε ότι αυτή η διαδικασία θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια βαθύτερη κατανόηση της φύσης της πραγματικότητας και της ανθρώπινης κατάστασης και ότι ήταν μια βασική μέθοδος για την επιδίωξη της σοφίας και της αλήθειας. Η σωκρατική διαλεκτική έχει επηρεάσει την ιστορία της φιλοσοφίας και έχει χρησιμοποιηθεί από πολλούς φιλοσόφους ως μέθοδος έρευνας. Θεωρείται επίσης ως πρόδρομος της ευρύτερης φιλοσοφικής μεθόδου του διαλεκτικού συλλογισμού, η οποία επιδιώκει να επιλύσει τις αντιφάσεις και να φτάσει σε ένα υψηλότερο επίπεδο κατανόησης μέσω μιας διαδικασίας αμφισβήτησης και κριτικής εξέτασης.

Η μαιευτική και η διαλεκτική είναι και οι δύο μέθοδοι φιλοσοφικής έρευνας που έχουν χρησιμοποιηθεί για αιώνες για να εξερευνήσουν και να κατανοήσουν πολύπλοκες ιδέες. Ενώ μοιράζονται κάποιες ομοιότητες, έχουν επίσης διακριτές διαφορές.

Η Μαιευτική, γνωστή και ως Σωκρατική μέθοδος, είναι μια μέθοδος έρευνας που περιλαμβάνει έναν δάσκαλο που καθοδηγεί έναν μαθητή να καταλήξει στα δικά του συμπεράσματα μέσω μιας διαδικασίας αμφισβήτησης και αυτοστοχασμού. Ο στόχος της maieutics είναι να βοηθήσει τον μαθητή να ανακαλύψει τις δικές του ιδέες και γνώσεις αντλώντας τις από αυτές μέσα από μια σειρά ερωτήσεων.

Η διαλεκτική, από την άλλη πλευρά, είναι μια μέθοδος έρευνας που περιλαμβάνει την εξερεύνηση και την επίλυση αντιφάσεων μεταξύ αντίθετων ιδεών. Η διαλεκτική συνδέεται συχνά με τον φιλόσοφο Χέγκελ, ο οποίος πίστευε ότι η επίλυση αυτών των αντιφάσεων οδηγεί σε ένα υψηλότερο επίπεδο κατανόησης και γνώσης.

Ενώ η μαιευτική και η διαλεκτική μπορεί να φαίνονται ως αντίθετες μέθοδοι έρευνας, μπορούν να χρησιμοποιηθούν μαζί για να εξερευνήσουν και να κατανοήσουν πολύπλοκες ιδέες. Στην πραγματικότητα, ορισμένοι φιλόσοφοι έχουν προτείνει ότι η μαιευτική μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να καθοδηγήσει τη διαλεκτική διαδικασία, βοηθώντας στην εξάλειψη των αντιφάσεων και των αντιθέσεων που πρέπει να επιλυθούν.

Συνολικά, η μαιευτική και η διαλεκτική είναι και οι δύο πολύτιμες μέθοδοι έρευνας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εξερεύνηση και την κατανόηση πολύπλοκων ιδεών στη φιλοσοφία και σε άλλους τομείς. Ποια μέθοδος είναι η καταλληλότερη για μια συγκεκριμένη κατάσταση θα εξαρτηθεί από τη φύση της έρευνας και τους στόχους της έρευνας.

1. κριτική

Υπήρχαν αρκετοί φιλόσοφοι των οποίων τα γραπτά ήταν επικριτικά για τον Σωκράτη και τη διαλεκτική του προσέγγιση στη φιλοσοφία. Ακολουθούν μερικά παραδείγματα:

Πλάτων: Παρόλο που ο Πλάτων ήταν μαθητής του Σωκράτη και έγραψε εκτενώς για αυτόν, επέκρινε επίσης τις μεθόδους του Σωκράτη σε μερικά από τα έργα του. Στο διάλογο «Παρμενίδης», για παράδειγμα, ο Πλάτων παρουσιάζει τον Παρμενίδη ως έναν φιλόσοφο που αμφισβητεί τη διαλεκτική προσέγγιση του Σωκράτη υποστηρίζοντας ότι οδηγεί σε παράλογα συμπεράσματα.

Αριστοτέλης: Ο Αριστοτέλης ήταν ένας άλλος φιλόσοφος που διαφωνούσε με τη διαλεκτική προσέγγιση του Σωκράτη. Πίστευε ότι ο Σωκράτης βασιζόταν πολύ σε λογικές αντιφάσεις και δεν έδινε αρκετή βαρύτητα στα εμπειρικά στοιχεία και στην παρατήρηση.

Σοφιστές: Οι Σοφιστές ήταν μια ομάδα φιλοσόφων που δραστηριοποιήθηκαν περίπου την ίδια εποχή με τον Σωκράτη και τον Πλάτωνα. Ήταν γνωστοί για τη ρητορική τους δεινότητα και την πεποίθησή τους ότι η αλήθεια είναι σχετική με το άτομο. Συχνά επέκριναν τον Σωκράτη για την επιμονή του στην απόλυτη αλήθεια και τη χρήση της διαλεκτικής επιχειρηματολογίας.

Επικούρειοι: Οι Επικούρειοι ήταν μια φιλοσοφική σχολή που εμφανίστηκε τον 3ο αιώνα π.Χ. Πίστευαν ότι η ευχαρίστηση ήταν ο απώτερος στόχος της ζωής και ότι η γνώση έπρεπε να επιδιώκεται μόνο στο βαθμό που βοηθούσε στην επίτευξη αυτού του στόχου. Έβλεπαν τη διαλεκτική μέθοδο του Σωκράτη ως υπερβολικά διανοητική και μη πρακτική.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ αυτοί οι φιλόσοφοι μπορεί να επέκριναν την προσέγγιση του Σωκράτη στη φιλοσοφία, αλλά αναγνώρισαν τη συμβολή του στον τομέα και την επιρροή του στους μεταγενέστερους στοχαστές.

Χέγκελ: Ο Χέγκελ ήταν Γερμανός φιλόσοφος που έζησε τον 19ο αιώνα. Υποστήριξε ότι η διαλεκτική μέθοδος του Σωκράτη περιοριζόταν από την επικέντρωσή  της στην ατομική συνείδηση ​​και ότι απέτυχε να εξηγήσει το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αναδύονται οι ιδέες. Ο Χέγκελ εφάρμοσε τη Διαλεκτική στη Εγελιανή διαδικασία εκείνη με την οποία οι όποιες αντιφάσεις καταργούνται (καταλύονται) από κάποιο ανώτερο επίπεδο αλήθειας.

Νίτσε: Ο Νίτσε ήταν Γερμανός φιλόσοφος που έζησε τον 19ο αιώνα. Επέκρινε την έμφαση που έδινε ο Σωκράτης στη λογική και τον Λόγο, υποστηρίζοντας ότι ήταν προϊόν μιας δουλοπρεπούς ηθικής που απαξίωνε το συναίσθημα και το ένστικτο.

Χάιντεγκερ: Ο Χάιντεγκερ ήταν Γερμανός φιλόσοφος που έζησε τον 20ο αιώνα. Υποστήριξε ότι η έμφαση του Σωκράτη στον ορθολογισμό και την αντικειμενικότητα συσκότισε το πιο θεμελιώδες ζήτημα της ύπαρξης, τυου ‘είμαι παρών’..

Kierkegaard: Ο Kierkegaard ήταν ένας Δανός φιλόσοφος που έζησε τον 19ο αιώνα. Επέκρινε τη μέθοδο του Σωκράτη για την έλλειψη δέσμευσής της σε οποιαδήποτε συγκεκριμένη ηθική ή θρησκευτική θέση.

Μαρξ: Ο Καρλ Μαρξ, ο Γερμανός φιλόσοφος και οικονομολόγος, επέκρινε τη διαλεκτική μέθοδο του Σωκράτη για την έλλειψη υλισμού και για την αγνόηση των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών που διαμορφώνουν τις ιδέες.

Σοπενχάουερ: Ο Άρθουρ Σοπενχάουερ, ο Γερμανός φιλόσοφος, άσκησε κριτική στη μέθοδο του Σωκράτη για την υπερβολική εξάρτησή της από τη νόηση και την αποτυχία της να αναγνωρίσει τη σημασία της διαίσθησης και του ασυνείδητου.

Gadamer: Ο Hans-Georg Gadamer, ο Γερμανός φιλόσοφος, υποστήριξε ότι η διαλεκτική μέθοδος του Σωκράτη ήταν πολύ άκαμπτη και δεν επέτρεπε τον γνήσιο διάλογο και την κατανόηση.

Arendt: Η Hannah Arendt, η Γερμανοαμερικανίδα φιλόσοφος, επέκρινε τη μέθοδο του Σωκράτη για την εστίασή της στον ατομικό συλλογισμό και την αποτυχία της να εξετάσει το πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο προκύπτουν οι ιδέες.

Αυτά είναι μόνο μερικά ακόμη παραδείγματα φιλοσόφων που έχουν γράψει κριτικά για τον Σωκράτη ή τη διαλεκτική του μέθοδο. Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλοί από αυτούς τους φιλοσόφους σέβονταν ακόμη τον Σωκράτη ως φιλόσοφο και αναγνώρισαν τη συνεισφορά του στον τομέα. Πολλοί έχουν γράψει κριτικά για τον Σωκράτη ή για τη διαλεκτική του μέθοδο με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.

Ιμμάνουελ Καντ:  Ο Ι. Καντ υιοθέτησε τη Διαλεκτική μέθοδο, ειδικότερα στη μελέτη των αντιφάσεων που προκύπτουν  όταν χρησιμοποιούνται αρχές της εμπειρικής γνώσης πέρα όμως από τα όρια της εμπειρίας.

Αντόρνο

Το φιλοσοφικό υπόβαθρο της σκέψης του Theodor W. Adorno επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τη Σχολή Κριτικής Θεωρίας της Φρανκφούρτης, μια ομάδα μελετητών που συνδέονται με το Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών στη Φρανκφούρτη της Γερμανίας. Ο Αντόρνο ήταν ηγετικό μέλος της Σχολής της Φρανκφούρτης και το έργο του χαρακτηρίζεται από ένα μείγμα μαρξιστικών, φροϋδιστικών και υπαρξιστικών προοπτικών. . O Theodor Adorno ήταν ένας Γερμανός φιλόσοφος που άσκησε έντονη κριτική στον Σωκράτη και τη διαλεκτική του μέθοδο. Στο έργο του, ο Adorno υποστήριξε ότι η έμφαση του Σωκράτη στον ορθολογισμό και την αντικειμενικότητα οδήγησε σε μια στενή και καταπιεστική μορφή σκέψης που αγνοούσε την πολυπλοκότητα και την ασάφεια του κόσμου.

Ήταν ιδιαίτερα επικριτικός για τον ρόλο του Σωκράτη στην ανάπτυξη της δυτικής φιλοσοφίας, την οποία θεωρούσε ότι προωθεί μια ψευδή και κατασταλτική μορφή λογικής που χρησίμευε για να δικαιολογήσει την κοινωνική κυριαρχία και την καταπίεση. Υποστήριξε ότι αυτή η μορφή λογικής αντανακλάται σε πολλές πτυχές της σύγχρονης κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένης της βιομηχανίας του πολιτισμού, των μέσων μαζικής ενημέρωσης και του καταναλωτισμού.

Εν ολίγοις, ο Adorno είδε τη διαλεκτική μέθοδο του Σωκράτη ως μέρος ενός ευρύτερου συστήματος κυριαρχίας και καταπίεσης και πίστευε ότι μια πραγματικά κριτική και χειραφετημένη φιλοσοφία έπρεπε να αμφισβητήσει αυτό το σύστημα και να αγκαλιάσει μια πιο ανοιχτή και διαλεκτική προσέγγιση στη σκέψη.

Σίγουρα! Ακολουθεί ένα παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο η διαλεκτική μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εξερεύνηση και την επίλυση αντιφάσεων:

Ας υποθέσουμε ότι προσπαθείτε να λύσετε ένα πρόβλημα στον εργασιακό σας χώρο και αντιμετωπίζετε μια αντίφαση μεταξύ δύο ιδεών: από τη μία πλευρά, θέλετε να δώσετε προτεραιότητα στην αποτελεσματικότητα και να κάνετε τα πράγματα γρήγορα, αλλά από την άλλη, θέλετε επίσης να δοθεί προτεραιότητα στην ποιότητα και να διασφαλιστεί ότι όλα γίνονται σωστά.

Χρησιμοποιώντας τη διαλεκτική, θα προσδιορίσετε πρώτα και θα αναγνωρίσετε την αντίφαση μεταξύ αυτών των δύο ιδεών. Στη συνέχεια, θα εξερευνήσετε και τις δύο προοπτικές με περισσότερες λεπτομέρειες, λαμβάνοντας υπόψη τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε προσέγγισης.

Σίγουρα! Ακολουθεί ένα παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο η διαλεκτική μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εξερεύνηση και την επίλυση αντιφάσεων:

Ας υποθέσουμε ότι προσπαθείτε να λύσετε ένα πρόβλημα στον εργασιακό σας χώρο και αντιμετωπίζετε μια αντίφαση μεταξύ δύο ιδεών: από τη μία πλευρά, θέλετε να δώσετε προτεραιότητα στην αποτελεσματικότητα και να κάνετε τα πράγματα γρήγορα, αλλά από την άλλη, θέλετε επίσης να δοθεί προτεραιότητα στην ποιότητα και να διασφαλιστεί ότι όλα γίνονται σωστά.

Χρησιμοποιώντας τη διαλεκτική, θα προσδιορίσετε πρώτα και θα αναγνωρίσετε την αντίφαση μεταξύ αυτών των δύο ιδεών. Στη συνέχεια, θα εξερευνήσετε και τις δύο προοπτικές με περισσότερες λεπτομέρειες, λαμβάνοντας υπόψη τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε προσέγγισης.

Στη συνέχεια, θα αναζητούσατε μια σύνθεση ή ανάλυση που να ενσωματώνει και τις δύο προοπτικές. Σε αυτήν την περίπτωση, μπορείτε να εξετάσετε τρόπους βελτίωσης της αποτελεσματικότητας χωρίς να θυσιάσετε την ποιότητα, όπως ο εξορθολογισμός των διαδικασιών, η εκπαίδευση των εργαζομένων να εργάζονται πιο αποτελεσματικά ή η επένδυση σε καλύτερη τεχνολογία.

Τέλος, θα αξιολογούσατε την προτεινόμενη σύνθεση ή ανάλυση για να προσδιορίσετε εάν είναι βιώσιμη και αποτελεσματική. Εάν είναι απαραίτητο, μπορείτε να προσαρμόσετε ή να αναθεωρήσετε τη λύση σας βάσει σχολίων ή νέων πληροφοριών.

Μέσω αυτής της διαλεκτικής διαδικασίας, είστε σε θέση να εντοπίσετε και να εξερευνήσετε τις αντιφάσεις μεταξύ διαφορετικών ιδεών και να καταλήξετε σε μια σύνθεση ή λύση που ενσωματώνει τις καλύτερες πτυχές κάθε προοπτικής.