Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

Η αξονική ακτινογραφία έχει ανεκτίμητη αξία στη διάγνωση παθήσεων και κακώσεων, ιδίως, ατων απειλητικών για τη ζωή. Επί συνετής χρησιμοποιήσεως της, η σχέση όφελος-κίνδυνος ευνοεί το όφελος, αλλά οι κίνδυνοι πρέπει να συνεκτιμώνται. Ειδικότερα, για τα παιδιά (ο κίνδυνος μελλοντικής καρκινογενέσεως είναι τριπλάσιος εκείνου επί ενηλίκων). [1] τα παιδιά είναι σημαντικά πιο ευαίσθητα στις δυσμενείς επιδράσεις της ακτινοβολίας,· τα παιδιά έχουν παρατεταμένη προσδοκία επιβιώσεως παρ΄ό,τι οι ενήλικες και, επομένως, μεγαλύτερες πιθανότητες να βιώσουν τις αποτέρες περενέργειες της ακτινοβολίας· δέχονται περισσότερη ακτινοβολία, παρ΄ό,τι οι ενήλικες κι επομένως, εκτίθενται σε μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν νεοπλασίες, παρ΄ό,τι οι ενήλικες με έκθεση με ταυτόσημες συνθήκες εκθέσεως.

Το 2010 επιχειρήθηκε μια προσπάθεια μειώσεως των όχι απαραίτητων εκθέσεων σε απεικονιστικές τεχνικές από την FDA, ειδικότερα με την υπερκατανάλωση αξονικών τομογραφιών και άλλων απεικονιστικών τεχνικών και υπερεκθέσεων σε ακτινοβολίες. Ακολούθησαν δύο δημοσιεύσεις, που μελέτησαν τον κίνδυνο καρκινογενέσεως, σχετικά με την έκθεση από την τρέχουσα ευκολία με την οποία παραγγέλλονται αξονικές τομογραφίες, καθώς και την διαπίστωση από την FDA ότι 250 άτομα μιας συγκεκριμένης περιοχής των ΗΠΑ έχουν λάβει πάνω από 8 φορές περισσότερη ακτινοβολία, από την αναμενόμενη  για απεικονιστικούς λόγους[i].

  Συγκριτικά, για τη θεραπεία του καρκίνου του πνεύμονος, τυπικά, απαιτούνται δόσεις 20-6- Gy, που αντιστοιχούν με 1-3 εκατομμ. Ακτινογραφίες θώρακος ( 20-60 Sv). Η συνολική έκθεση του αμερικάνικου πληθυσμού σε ακτινοβολίες για λήψη απεικονιστικών εξετάσεων έχει διπλασιασθεί τις 2 τελευταίες δεκαετίες, της αυξήσεως αυτής οφειλόμενης σε μεγάλη αύξηση των διενεργειών αξονικής τομογραφίας, εξετάσεων πυρηνικής ιατρικής και συμβατικής ακτινοσκοπήσεως[ii].  Παρ΄όλο οι μελέτες αυτές αφορούν μόνο το 26% του συνόλου των απεικονιστικών εξετάσεων που παραγγέλονται ετησίως στις ΗΠΑ, αντιστοιχούν στο 89% του ετήσια συνολικού ποσού εκθέσεως σε ακτινοβολίες για ιατρικούς λόγους. Μέχρι το 2009 εκτιμήθηκε ότι διενεργούνται περίπου 70 εκατομ. αξονικές τομογραφίες το χρόνο, στις ΗΠΑ., τετραπλάσια αύξηση, συγκριτικά με το 1993[iii].

Έχει εκτιμηθεί ότι θα αναπτυχθεί καρκίνος σε 1 από 270 γυναίκες και 1 από 600 άνδρες που στην ηλικία των 40 ετών, υπεβλήθησαν σε αξονική αγγειογραφία στεφανιαίων. Σε 1 από 8100 γυναίκες και 11.080 άνδρες, που υποβλήθηκαν σε αξονική εγκεφάλου. Ενώ μεταξύ των εκτεθειμένων ατόμων ηλικίας 20 ετών, ο κίνδυνος διπλασιάζεται, στα άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών, ο κίνδυνος υποδιπλασιάζεται.

Η δόση ακτινοβολίας για συνήθεις διαγνωστικές αξονικές τομογραφίες είναι μεγαλύτερες και ευρύτερης διακυμάνσεως απ΄ό,τι γενικώς εκτιμάται. Οι διάμεσες δραστικές δόσεις έχουν βρεθεί ότι κυμαίνονται από 2 mSv για συνήθη CT μέχρι 31 mSv για πολυφασική κοιλιάς και πυέλου. Με ένα μέσο εύρος 13Χ διακύμανσεως μεταξύ της υψηλότερης και χαμηλότερης απαιτούμενης δόσεως ανάλογα με το τύπο της εξετάσεως[iv]. Τα ευρήματα αυτά αναδεικνύουν την  ανάγκη προτυπώσεως της δόσης εκθέσεως και βελτίωση της ασφάλειας των ασθενών.

  Οι παράμετροι εκθέσεως μπορούν να μειωθούν όταν πρόκειται για παιδιά, χωρίς να μειωθεί η ποιότητα των εξετάσεων, εάν είναι εφικτό, πρέπει να επιλέγονται άλλες εξετάσεις, χωρίς χρήση ιονίζουσας ακτινοβολίας[v], π.χ., της μαγνητικής τομογραφίας.

Η ανάγκη περιορισμού των όχι εντελώς αναγκαίων εκθέσεων σε ιονίζουσα ακτινοβολία για απεικονιστικό έλεγχο πρέπει να επιχειρείται με καταβολή προσπαθειών σε πολλά επίπεδα. Παρόμοιες πρωτοβουλίες αναλαμβάνονται από τον FDA που αναζητάει συνεργασία με επαγγελματικές οργανώσεις και ιδρύματα ασφάλειας και ποιότητας, που θα παρακολουθήσουν και αποτιμήσουν ανάλογες προσπαθειες.