Στο λήμμα σημείωθηκε ότι οι πνεύμονες συμπεριφέρονται σαν ελατήριο ή φυσητήρες, όπου η μεταβολή της πιέσεως συνεπάγεται μεταβολή του όγκου. Η σχέση ΔP προς ΔV δείχνει να είναι περίπου γραμμική, κατά την εισπνοή, αλλά το ίχνος που καταγράφεται κατά την εκπνοή, ούτε είναι ευθύγραμμο, ούτε συμπίπτει με το ίχνος της ειπσνοής.
Παρατηρούμε ότι για οποιονδήποτε όγκο, η πίεση επί της εκπνευστικής καμπύλης είναι μικρότερη της πιέσεως επί της εισπνευστικής καμπύλης. Αυτό συμβαίενει επειδή η πίεση ελαστικής επαναφοράς, που εγείρεται κατά την εκπνοή είναι μικρότερη της διατείνουσας ενδαυλικής πιέσεως που εγείρεται κατά την εισπνοή (δράση του παρεγχύματος επί των τοιχωμάτων των αεραγωγών). Είναι εκδήλωση απώλειας ενέργειας που είναι κοινή για κάθε σύστημα που υπακούει στο νόμο Hook. Η παραπάνω ιδιότητα ονομάζεται υστέρηση, Εάν ο πνεύμονας διαταθεί (προς επιτέλεση εισπνοής) αργά, και, ακολούθως αφεθεί διατετμένος σε επίεπδο TKC, θα παρατηρηθεί μια πτώση πιέσεως στο 70-80% της αρχικής τιμής, που θα ολοκληρωθεί σε διάστημα μέχρι 1 λεπτό. Ονομάζουμε τη διατασιμότητα που προκύπτει ως στατική διατασιμότητα, ενώ η αντίστοιχη διατασιμόττηα που υπολογίζεται με βάσει την αρχική, δυναμική πίεση, ονομάζεται δυναμική διατασιμότητα. Η δεύτερη είναι, πάντα, μικρότερη της πρώτης.
Αίτια της χρονοεξαρτώμενης πνευμονικής ελαστικότητας
Οι πνεύμονες, εκτός από την ελαστική τους υστέρηση, εμφανίζουν και άλλα χρονο-εξαρτώμενα χαρακτηριστικά. Εάν ακολουθηθεί η ίδια σχέση πιέσεως-όγκου, πχ., με υιοθέτηση ίδιου μέτρου ήρεμης αναπνοής, οι πνεύμονες τείνουν να εμφανίζουν μείωση της διατασιμότητάς τους. Αυτό αίρεται με τους ”περιοδικούς αναστεναγμούς”, που αποτελεί αυτόματο, φυσιολογικό φαινόμενο και το οποίο αναπαράγεται, τεχνητά, επί μηχανικού αερισμού.
Στα αίτια περιλαμβάνοται:
- η χαλάρωση τάσεως, stress relaxation. Παρατηρείται σε κάθε διατατή ύλη, και φαίνεται ότι διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση της υστερήσεως.
- Αναδιανομή αέρος στις διάφορες κυψελιδικές μονάδες, με διαφορετικές χρονικές σταθερές
- Μεταβολές της δραστηριόττηας της επιφανειοδραστικής ουσίας, με μεταβολές του όγκου.
- Μεταβολές στον όγκο αίματος
Ελαστικές ιδιότητες του θωρακικού τοιχώματος
Οι ελαστικές ιδιότητες του πνευμονικού παρεγχύματος πρέπει να διακρίνονται από τις ελαστικές ιδιότητες του θωρακικού τοιχώματος. Είναι γνωστό, πάντως, ότι η η θωρακική ενδοτικότητα εισφέρει σε περιορισμένο βαθμό στη διαμόρφωση της πνευμονικής διατασιμότητας.
Για τη διάκριση της θωρακικής διατασιμότητας από την πνευμονική συνιστώσα της, προαπαιτείται μέτρηση της ενδοϋπεζωκοτικής πιέσεως. Εκτός από το γεγονός ότι η μέτρηση δεν είναι ευχερής εξαρτάται από τη θέση που θα τοποθετηθεί ο μορφομετατροπέας (:transducer) και η θέση του εξεταζομένου. Η δυσχέρεια έγκειται στο γεγονός ότι η διάνοιξη του θώρακος απολήγει στην ατελεκτασία του πνεύμονος και τη διάταση του θωρακικού τοιχώματος, σε επίπεδο 1 L πάνω από την FRC. Επιπλέον, το διάφραγμα εισφέρει στην πολύπλοκη αυτή σχέση, καθώς κατά την ηρεμία, διατηρεί μια ενδογενή τάση, ένεκα της οποίας ενισχύεται η FRC κατά 400 ml. Ο τόνος του διαφράγματος χάνεται επί αναισθησίας.
Η ευκολότερη μέθοδος είναι η προώθηση ενός ενδοοιοσοφαγικού καθετήρος, που απολήγει σε ασκίδιο, με το οποίο θα μετρηθεί η ενδοϋπεζωκοτική πίεση, με ικανοποιητική πιστότητα. Η σχέση μεταξύ της θωρακικής διατασιμότητας, της πνευμονικής διατασιμότητας και της διατασιμότητας του θωρακικού τοιχώματος είναι ως αντιστάσεις, συνδεδεμένες εν σειρά. Άρα, ισχύει:
1/Ctotal = 1/Clung + 1/C thorac