Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

Ο "μύκης" αυτός είναι μέλος της μεγάλης (72.000 είδη) οικογένειας ασπέργιλλου και προκαλεί νόσο σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα, στα οποία συμπεριλαμβάνονται ασθενείς που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικά για αυτοάνοσες ή νεοπλασματικές παθήσεις, μεταμοσχευθέντες, και ασθενείς με AIDS. Γνωστός από τον Ιππκράτη, που τον ονόμασε "μύκη", δηλαδή μανιτάρι, ενώ ο λατινικός όρος "fungi", που εισήχθη από τον Βιργήλιο, προέρχεται, επίσης, από την ελληνική λέξη "σφόγγιον" που σημαίνει σπόγγος.

Ο A. fumigatus αρχικά προκαλεί λοίμωξη του αναπνευστικού με αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα. Επιπλέον, όμως, ο A. fumigatus μπορεί να προκαλέσει χρόνια λοιμώδη και αλλεργικά νοσήματα, σε ανοσκατεσταλμένα άτομα.  Η σχέσση του με το άσθμα αναγνωρίστηκε αρχικά, από τον Floyer, to 1726, επ΄αφορμή ενός επισοδίου σοβαρής κρίσεως άσθματος ασθενούς που βρέθηκε σ΄ένα υπόγειο κελάρι κρασιού.  Σε λεπτομερή καταγραφή δοαφόρων ειδών μυκήτων προχώρησε ο L. Pasteur, το 1861, πού συνέλεξε από τον αέρα σπόρων μυκήτων και τους καλλιέργησε σ΄ένα τρυβλίο. 

Το σύμφυτο αμυντικό σύστημα είναι ικανό να θωρακίσει τον οργανισμό έναντι των επιβουλών του A. fumigatus, μεγάλο μέρος των κονιδίων του αποσύρεται από την βλεννοκροσσωτή συσκευή και το αναπνεσυτικό επιθήλιο. Λόγω του πολύ μικρού μεγέθους τους, τα κονίδια (2-3 μm) καθηλώνονται στις κυψελίδες και αντεπισδρούν με τα επιθηλιακά και τα άλλα κύτταρα του σύμφυτου αμυντικού συστήματος. Τα κυψελιδικά μακροφάγα εξουδετερώνουν μεγάλο μέρος των κονιδίων, με λυσοσωμιακή φαγοκυττάρρωση και διεγείρουν τους μηχανισμούς πολλαπλασιασμού και χημειοταξίας των ουδετεροφίλων, που αθροίζονται στην περιοχή. Τα ουδετερόφιλα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αντίσταση του οργανισμού κατά του A. fumigatus.   

Η διαδικασία αναστολής της αναπτύξκεως του ασπέργιλλου επιτυγχάνεται με διάφορους τρόπους. Η τρανσφερίνη και η λακτοφερίνη των πολυμορφοπυρήνων δεσμεύουν το σίδηρο και μειώνουν την διαθεσιμότητά του στο μυκητιασικό κύτταρο. Μια κατηγορία ανιμυκητιοασικών φαρμάκων, τα πολυένια, δρα προκαλώντας φθορές στο κυτταρικό τοίχωμα του μικροοργανισμού ενώ οι αζόλες αναστγέλουν το σχηματισμό ενός κρίσιμου συστατικού της. Ουσίες που προκαλούν βλα΄βες του τοιχώματος και αναστολή της αναπτύσξεώς του είναι τα οξειδωτικά ένζυμα και τα κατιονικά πεπτίδια των μακροφάγων, των ηωσινοφίλων και των ουδετεροφίλων. Οι οξεδωτικές πρωτεΐνες, όπως η μυελοπεροξειδάση των ουδετεροφίλων και μακροφάσγων, προκαλοπυν λιπιδική υπεροξείδωση τωνλιπιδίων της μεμβράνης με την καταλυτική απελευθέρωση ριζών υδροξυλίου και υπεροξειδίου του υδρογόπνου. Από την άλλη, η αργινίνη των κατιονικών πεπτιδίων αντιδρά με όξινα φωσφολιπίδια και πολυσακχαρίτες της κυτταρικής μεβράνης και προκαλεί χάσματα στο τοίχωμά τους και θάνατο. Άλλα λυτικά ένζυμα του λυσοσωμιακού κυστιδίου των μακροφάγων, που φαγοκυτταρώνουν τους μύκητες,, όπως η λυσοζύμη, προκαλούν βλάβες στο κυτταρικό τοίχωμα και αναστολή της διαδικασίας της αναπτύξεως. Τέλος, τα ενεργοποιημένα ουδετερόφιλα, π.χ., από τον παράγοντα G-CSF απελευθερώνουν στα πεπτικά φαφολυσοσωμιακά κενοτόπια ΝΟ και ενεργό Ο2, προκαλούν βλάβες στα μόρια που χρησιμοποιεί ο μύκητας για πρόσληψη, μεταφορά και αφομοίωση σιδήρου. η αναστολή αυτή δεν αφορά μόνο στα μυκητιασικά κύτταρα, αλλά και τα κύτταρα του ξενιστή, γι αυτό και χαρακτηρίστικαν ως "ενδογενής παράγοντας χαλάσεως". Αυτό σημαίνει ότι απαιτείται αυστηρός έλεγχος θετικός και κατασταλτικός, της παραγωγής τους, που επιτυγχ΄λανεται με την παρέμβαση των Th-2 που καταστέλλει την κυτταρική ανοσία και επάγει τη χυμική, με τη χρήση παραγόντων, όπως η IL-4, και η  IL-10. Το συμπλήρωμα, επίσης, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην άμυνα κατά των μυκήτων. Η κύρια οδός του συμνπληρώματος, ενεργοποιείται μόνο παρουσία μυκηλίων (υφών) και εκβλαστησάντων κυττάρων και οδηγεί σε οψωνισμό, που διευκολύνει την φαγοκυττάρωση, κυρίως από τα πολυμορφοπύρηνα. Η εναλλακτική οδός επάγεται από πολυσακχαρίτες του μυκητιασικού κυττάρου, προκαλώντας οψωνισμό και φαγοκυττάρωση. Η διαδικασία ενορχηστρώνεται από ρο Σύμπλεγμα μείζονος Ιστοσυμβατότητας (MHC), αλλά επειδή η όλη διαδικασία είναι πολύπλοκη και χρονοβόρα, και ,μπορεί να υπσοτεί διαφόρων ειδών εκτροπές, επεμβαόινουν "διορθώσεις", μετά τις οποίες εμποδίζεται η διείσδυση στους ιστούς, αποτρέπεται η πρσκόλληση και διευκολύνεται η φαγοκυττάρωση, π.χ., μλεσω της δράσεως των ΝΚ κυττάρων ή των γ/δ ΤCR, που δρομολογούν την ενεργοποίηση των κυττάρων που ααναλαμβάνουν την φαγοκυττάρωση. Η τελική καταστροφή τους επέρχεται μετά τη φαγοκύττάρωση από μη ενεργοποιημένα κύτταρα, σε εκ νέου φαγοκυττάρωση, αυτή τη φορά από ενεργοποιημενα, με την παρέμβαση των υττοτοξικών Τ-λεμφοκυττάρων, CD8+, τα οποάι, εξειδικεύονται στη λύση καρκκινικών κυττα΄ρων και μη ενεργοποθημένων κυττάρων που έχουν προβεί σε φαγοκυττάρωση μυκήτων, αλλά αδυνατο΄λυν να τα πέψουν. Η λύση των φαγοκυττάρων αυτών, απελευθερώνει το μύκητα και τον εκθέτει σε επανπρόσληψη από ενεργοποθιημένα στο μεταξύ φαγοκύτταρα για την οριστική καταστροφή του. Η δράση αυτών των κυττάρων απαιτεί τη σύμπραξη του MHC τάξεως Ι, γεγονός που υποδηλώνει ότι απαιτεί σημαντικό χρόνο να εκδηλωθεί.

Η άμση φαγοκυττάρωση από μη ενεργοποιημένα φαγοκύτταρα, που αδυνατούν να καταστρέψουν τον μύκητα, ο σχηματισμός συμπλόκων με κύτταρα NK, που αποτρέπει τον σχηματισμό υφών, και η παρουσία της εναλλακτικής οδού του συμπληρώματος, είναι πρώτης γραμμής άμυνα, που εξοικονομούν χρόνο στον οργανισμό, κατά το αρχικό, κρίσιμο στάδιο, μέχρι να οργανωθεί η κυτταρική ανοσία.