Έχουν προβλεφθεί σημαντικοί αντιρροπηστικοί μηχανισμοί, που ενεργοποιούνται σε καταστάσεις με ιστική υποξία ανεξαρτήτως αιτιολογίας, λόγω του μεγάλου δυνητικού κινδύνου που επισύρει η τελευταία[i]. Η απάντηση στην υποξαιμία εξαρτάται από την ικανότητα του οργανισμού να αναγνωρίζει την υποξική κατάσταση και να τροποποιεί αντιρροπηστικά την καρδιαγγειακή και αναπνευστική λειτουργία, ώστε να αποκαθιστά την υποξαιμία. Εάν η ιστική PO2 μειωθεί για οποιονδήποτε λόγο (πχ., μείωση της περιεκτικότητας O2 στο αρτηριακό αίμα, μείωση της PaO2 ή ελάττωση της τριχοειδικής ροής αίματος), οι περιφερικοί χημειοϋποδοχείς [3.3.1] εκπέμπουν κεντρομόλες ώσεις, που διεγείρουν φυγόκεντρες, κινητικές, ώσεις προς ενίσχυση της καρδιακής εξωθήσεως και του κατά λεπτό αερισμού.
a. αύξηση καρδιακής εξωθήσεως
Η καρδιακή εξώθηση αυξάνεται δραστικά, επί ιστικής υποξίας, που, μάλιστα, συνοδεύεται από αναδιανομή της αιματικής ροής, προς όφελος των σπουδαιοτέρων οργάνων, όπως ο εγκέφαλος. Πραγματικά, διαπιστώνεται σημαντική αύξηση της εγκεφαλικής ροής αίματος, επί υποξίας, ώστε να διατηρηθούν ικανοποιητικά επίπεδα παροχής O2, καθώς μάλιστα, άλλοι αντιρροπηστικοί μηχανισμοί, όπως η πολυκυτταραιμία και η αλκάλωση δε φαίνεται να εξασφαλίζουν παρόμοιο ευνοϊκό αποτέλεσμα.
b. υπεραερισμός
Ο πνευμονικός αερισμός αυξάνεται ως αποτέλεσμα αρτηριακής υποξαιμίας, αλλά καθώς η απόδοση δεν είναι γραμμική, όφελος δεν αναγνωρίζεται παρά μόνο για τιμές PaO2 χαμηλότερες των 60 mmHg.
c. συγκέντρωση της αιμοσφαιρίνης
Αν και η συγκέντρωση της Hb δεν αυξάνεται σε καταστάσεις με οξεία υποξία επί ανθρώπου, εν τούτοις παρατηρείται σημαντική αύξηση αυτής επί χρονίας υποξίας, οφειλομένης σε διαβίωση σε μεγάλο υψόμετρο ( χαμηλή PO2) ή απότοκο χρόνιων πνευμονοπαθειών.
d. δεξιά απόκλιση της καμπύλης κορεσμού – αποκορεσμού της Hb
Η καμπύλη κορεσμού – αποκορεσμού της Hb εμφανίζει δεξιά απόκλιση, διευκολύνοντας, έτσι, την απελευθέρωση O2 στους ιστούς, μέσω της δράσεως αυξημένων ποσών 2-3 DPG [8.3.2.B] ή λόγω της ενδεχόμενα συνυπάρχουσας οξεώσεως.
e. συμπαθητικό νευρικό σύστημα
Αν και κατά τα αρχικά –τουλάχιστον- στάδια της ιστικής υποξίας, δεν παρατηρείται περιφερική αύξηση κατεχολαμινών, η διέγερση του ΣΝΣ εκδηλώνεται ως άμεση αντανακλαστική απάντηση στην οξεία ισχαιμία. Πάντως, η μείωση των εγκεφαλικών και μυοκαρδιακών αγγειακών αντιστάσεων, επί υποξίας, δε φαίνεται να εξαρτάται από το αυτόνομο νευρικό σύστημα, αλλά μάλλον αποτελεί τοπική αντίδραση των αγγείων στο διαμορφούμενο εσωτερικό περιβάλλον.
[i] deGuia, T., Lardizabal, A.: Respiratory failure. First Boehringer Ingelheim Chest Symposium. August, 25-27, 1983