Σπιρομέτρηση σε ακραίες ηλικίες – παιδιά

Η, σχεδόν ιατροεπιδημική[i], δοξασία των παλαιοτέρων ότι η σπιρομέτρηση δεν είναι κα­τάλληλη μέθοδος για τον έλεγχο της ικανότητας αερισμού παιδιών προσχολικής η­λι­κί­ας ή υπερηλίκων, ιδίως λόγω προβλημάτων συμμορφώσεως στις υποδείξεις του τε­χνο­λό­γου ή νοσηλευτού (-τριας), που καθοδηγεί τη δοκιμασία, φαίνεται ότι δεν επιβεβαιώνεται σε σειρά πρόσφατων μελετών. Αυτός είναι και ο λόγος ελλείψεως προβλεπομένων τιμών σπι­ρομετρικών μεταβλητών στις ακραίες αυτές ηλικίες. Πρόσφατα δεδομένα ανατρέπουν, ό­μως, τις παλαιότερες εκείνες δοξασίες, για τις οποίες εξάλλου ελλείπουν αποδείξεις, και βε­βαιώνουν ότι τα πολύ νεαρά άτομα,  ακόμη και τα προσχολικής ηλικίας παιδιά, οι υ­πε­ρή­λικες και οι πάσχοντες από πνευμονοπάθειες ποικίλης αιτιολογίας ή βαρύτητας, μπο­ρούν να εκτελέσουν μια άριστη και ευχερώς αναπαραγόμενη καμπύλη ροής-όγκου. Η απόκλισή της δεν συνιστά ανεπιτυχή εκτέλεση, αλλά παθολογική διαταραχή. Ο χρόνος εκπνοής αυξάνεται με την ηλικία (από 1.3 ±0.3 s στην ηλικία των 3 ετών σε 1.9 ±0.3 s στην ηλικία των 6, [±SD], p < 0.05), ό­πως αυξάνεται η FVC και οι ταχύτητες ροής, ενώ ο δείκτης Gaesler (FEV₁/FVC) μει­ώνε­ται. Από μορφολογικής απόψεως, η καμπύλη ροής όγκου διαφέρει στα παιδιά ηλικίας 2.5-3.5 ετών, έναντι των εφήβων ή των ενηλίκων, καθώς το κατιόν σκέλος της εκπνευ­στι­κής καμπύλης ροής-όγκου εμφανίζεται κυρτό, αντί ελαφρά κοίλο. Σε δύ­ο μελέτες συμπεριλήφθηκαν παιδιά προσχολικής ηλικίας, 2-5 ετών, που έπασχαν είτε α­πό κυστική ίνωση (42 παιδιά που συγκρίθηκαν με 37 αντιστοιχισμένους καθ΄ηλικία μάρ­τυρες)[ii] ή από άσθμα (178 παιδιά που συγκρίθηκαν με 149 αντιστοιχισμένους κατά φύ­λο και ηλικία μάρτυρες)[iii]. Η μελέτη προσανατολίστηκε στον έλεγχο της ποιοτικής απο­δο­χής και της επαναληψιμότητας της σπιρομετρήσεως. Διαπιστώθηκε ότι ο χρόνος ανάδρομης προβολής (back extrapolation <=75 ml), ο μεσολαβούν χρόνος για την ε­πίτευξη PEF (<=120 msec), η διαφορά  FEV₁ και FEV_0.5 (<=110 ml)  και  της FVC (<=100ml) σε σχέση με τις καλύτερες επιδόσεις τους, αφορούσε αναλογία μεγαλύτερη του 90% των παιδιών. Συμπεράνθηκε ότι, εφόσον η πλειονότητα των παιδιών προσχολικής η­λικίας μπορούν να εκτελέσουν τουλάχιστον δύο αποδεκτές σπιρομετρήσεις με ικα­νο­ποι­η­τική επαναληψιμότητα, η σπιρομέτρηση μπορεί να αποτελέσει ικανοποιητική μέθοδο ε­λέγ­χου της ικανότητας αερισμού παιδιών προσχολικής ηλικίας που πάσχουν από κυ­στι­κή ίνωση ή άσθμα. Σημειώνεται, όμως, ότι ο FEV_0.5 και οι αντιστοιχισμένες σε κλάσματα VC ροές μπορεί να είναι περισσότερο ευαίσθητοι δείκτες, συγκριτικά με την "κλασική" μέ­θο­δο της αποτιμήσεως του FEV₁ στην ανίχνευση και αποτίμηση της πνευμονικής λει­τουρ­γίας της παιδικής ηλικίας.

Αλλά και η διαγνωστική σημασία της σπιρομετρήσεως εκτιμήθηκε, πρόσφατα[iv], μεταξύ παιδιών με άσθμα ή ε­πί­μονο βήχα, ηλικίας 4-12 ετών από 10 παιδιάτρους, οι οποίοι, διενήργησαν στο Ιατρείο τους σπιρομετρικό έλεγχο, μετά παρακολούθηση ενός μετεκπαιδευτικού σεμιναρίου. Τα αποτελέσματα των σπιρομετρήσεων συγκρίθηκαν με αντίστοιχες σπιρομετρήσεις που π­ραγματοποιήθηκαν σε ειδικό πνευμονολογικό κέντρο. Διαπιστώθηκε ότι 78% των παι­δι­α­τρικών σπιρομετρήσεων ικανοποιούσαν όλα τα κριτήρια αποδοχής και επανα­λη­ψιμό­τη­τας, ενώ 24/85 δοκιμασίες απορρίφθηκαν, κυρίως, λόγω διστακτικής ενάρξεως ή πρώι­μης διακοπής. Το ποσοστό απορρίψεως, μάλιστα, δεν διαφέρει σημαντικά από το σύνηθες σε κέντρα ενηλίκων. Ο παράγων επαναληψιμότητας κινήθηκε περί τα 0.26 l για τον FEV₁,  0.30 l για την FVC και 0.58 l/s για την FEF_25-75. 79% των παιδιάτρων ερμήνευσαν ορθά τις σπι­ρομετρήσεις. Από τις μελέτες αυτές συμπεράνθηκε ότι η σπιρομέτρηση μεταξύ ανη­λί­κων μπορεί να έχει αξιοποιήσιμη διαγνωστική αξία, εφόσον έχει προεξοφληθεί συ­νερ­γα­σί­α με πνευμονολογικά κέντρα, για την προώθηση μετεκπαιδευτικής ενημερώσεως και δι­α­σφαλίσεως ικανοποιητικού ελέγχου ποιότητας. Η επιφύλαξη, επομένως, για σπι­ρο­με­τρι­κό έλεγχο παιδιών πρέπει να αναθεωρηθεί.