Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

Εκτός από τη σχέση του συμπτώματος με τη μείωση των αναπνευστικών εφεδρειών  ο μηχανισμός γενέσεως της δύσπνοιας βασίζεται, επιπλέον, είτε στη διέγερση των κεντρομόλων ενδοπνευμονικών και εξωπνευμονικών υποδοχέων είτε στην αύξηση της ευαισθησίας σε μεταβολές του αερισμού, που φθάνουν σε ανώτερα κέντρα, μέσω του ΚΝΣ. Γενικά, η μελέτη των μηχανισμών αισθήσεως είναι δυσχερής, καθώς δεν υπάρχει η δυνατότητα πειραμάτων σε ζώα, αλλά έχει πρόσφατα υποτεθεί ότι ο μηχανισμός της αισθήσεως, πχ. της εκτελέσεως μυϊκού έργου, σχετίζεται με την ασυνέπεια μεταξύ των ώσεων από μυϊκούς υποδοχείς θέσεως και του τελικού κινητικού αποτελέσματος. Φαίνεται ότι η προς το κέντρο διοχέτευση ώσεων από τους αναπνευστικούς μύες, σαν αποτέλεσμα τάσεως, έχει πρωταρχική σημασία για την ανάπτυξη δυσάρεστου αναπνευστικού αισθήματος[i]. Τα τενόντια, μάλιστα, τμήματα του διαφράγματος διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην εκπομπή κεντρομόλων ώσεων που σχετίζονται με την ανάπτυξη της δύσπνοιας, επί διασπάσεως της σχέσεως μεταξύ της πιέσεως που αναπτύσσουν οι αναπνευστικοί μύες και του ρυθμού μεταβολής του πνευμονικού όγκου. Η παραγωγή του αισθήματος δυσάρεστης αναπνοής αποδίδεται στη δυσαρμονία μήκους–πιέσεως ή όγκου–πιέσεως των αναπνευστικών μυών και υποστηρίζεται ότι οι μυϊκές άτρακτοι των αναπνευστικών μυών αποτελούν τις πιθανότερες θέσεις των κεντρομόλων ιδιοδεκτικών υποδοχέων[ii].
Τα κυριότερα ερεθίσματα για τη μορφοποίηση του συμπτώματος της δύσπνοιας φαίνεται, κατά τα προηγούμενα, ότι είναι οι κεντρομόλες ώσεις από τους αναπνευστικούς μύες, που ευρίσκονται σε δυσαρμονία με τους χαρακτήρες του αερισμού που ‘παραγγέλλονται’ από το κέντρο της αναπνοής ή που απαιτούνται από τις μεταβολικές ανάγκες του σώματος. Η θεωρία της δυσαρμονίας πιέσεως-μήκους ή  "μηχανική δυσαρμονία" είναι, προς το παρόν, η περισσότερο ισχυρή και ευρύτερα αποδεκτή ερμηνεία της γενέσεως της δύσπνοιας, καθώς παίρνει υπ΄ όψη της την πολύπλοκη φάση του συμπτώματος, καθώς βασίζεται στο γεγονός της διασπάσεως της σχέσεως μεταξύ της τελετούμενης λειτουργικής αποδόσεως της αναπνευστικής συσκευής και των εντολών από το κέντρο της αναπνοής.
Μεγάλος όγκος εργασιών έχει εκπονηθεί, στις οποίες επιδιώκεται να διευκρινισθεί τόσο ο τόπος, από τον οποίο εκπορεύονται οι ανάλογες ώσεις, που υπεισέρχονται στη διαμόρφωση της αισθήσεως, όσο και η διαδρομή που ακολουθούν μέσω του φρενικού ή του πνευμονογαστρικού (ή άλλη ) καθώς και η φύση του ερεθίσματος, που προκαλεί η διέγερση του υποδοχέως. Έχει διαπιστωθεί, πχ., ότι οι εμφυσηματικοί ασθενείς εμφανίζουν αύξηση της ουδού στην οποία αντιλαμβάνονται την αύξηση των αντιστάσεων στην αναπνοή. Πολλοί παράμετροι επηρεάζουν δυνητικά την ουδό αισθήσεως της δύσπνοιας, όπως η αύξηση του πνευμονικού όγκου, η σχέση μεταξύ πιέσεως και ροής κατά την εισπνοή, η διάρκεια και η ένταση της συσπάσεως των αναπνευστικών μυών, η ηλικία και τα επίπεδα των ενδορφινών κλπ. Οι διαταραχές αυτές αποτελούν χαρακτηριστικά ευρήματα επί παθήσεων που είναι γνωστό ότι συνοδεύονται από δύσπνοια.