Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

Ανώτερες αναπνευστικές οδοί

Τα μεγαλύτερα ποσοστά αυξήσεως των αντιστάσεων ροής παρατηρούνται στους αεραγωγούς, διαμέτρου μεγαλύτερης των 2 mm. Αύξηση των αντιστάσεων πα­ρατηρείται, συνηθέστερα, επί νοσημάτων που προκαλούν ενδαυλική από­φρα­ξη των αεραγωγών, όπως σε περιπτώσεις εισροφήσεως γαστικού περιε­χο­μέ­νου ή αίματος. Απόφραξη των μεγάλων αεραγωγών προκαλείται από εισρο­φή­σεις ξέ­νων σωμάτων, ιδίως μεταξύ των παιδιών, που προκαλούν απότομη αύ­ξηση των αντιστάσεων ροής στους μεγάλους αεραγωγούς. Ανάλογα με το μέ­γε­θος του ει­σροφούμενου σώματος, μπορεί να προκληθεί απόφραξη της τραχείας, των στε­λε­χιαίων βρόγχων και να προκληθεί ασφυξία. Μικρότερου μεγέθους σώ­ματα, μπο­ρεί να προωθηθούν σε τμηματικούς ή υποτμηματικούς βρόγχους ή και βα­θύ­τε­ρα. Η άρση της αποφράξεως επιδιώκεται με παροξυσμικό βήχα, επι­χει­ρείται με τον χειρισμό Heimlich ή μπορεί να απαιτηθεί βρογχοσκοπική αφαίρεση του ξένου σώ­ματος. Κατά το χειρισμό Heimlich ασκείται απότομη εξωτερική συμ­πίεση που προκαλεί αιφνίδια αύξηση της πιέσεως των αεραγωγών, περι­φε­ρι­κά του εν­σφη­νωμένου ξένου σώματος, που από φυσιολογικής απόψεως ομοιάζει με το ε­πι­διωκόμενο αποτέλεσμα, ως επί βηχός, στους χαμηλούς πνευμονικούς όγ­κους. Πε­ρισσότερο αποδοτικός είναι ο χειρισμός Heimlich επί περιπτώσεων απο­φρά­ξε­ως της γλωττιδικής σχισμής ή της τραχείας. Ενδοπνευμονικές, νεοπλα­σμα­τικές μά­ζες μπορεί να προκαλούν απόφραξη αεραγωγών. Στις συνηθέστερες κα­τα­στά­σεις διάχυτης αποφράξεως των μεγάλων αεραγωγών συγκαταλέγονται το βρο­γχικό άσθμα, η κυστική ίνωση, το αναφυλακτικό shock, η παρόξυνση της χρο­νίας βρογχίτιδας. Στις περιπτώσεις αυτές, ο βρογχόσπασμος, το οίδημα του τοι­χώματος των βρόγχων και η παραγωγή εκκρίσεων προκαλεί απόφραξη των αε­ραγωγών, αύξηση των αντιστάσεων ροής και ελάττωση της  εκπνευστικής, ι­δί­ως, ροής.

Απόφραξη των εξωπνευμονικών αεραγωγών μπορεί να προκληθεί από αλ­λερ­γι­κές αντιδράσεις, φαρυγγικά αποστήματα, ή διόγκωση του θυρεοειδούς. Κατά τη δι­ά­ρκεια του ύπνου ή σε καταστάσεις απώλειας της συνειδήσεως μπορεί να προ­κληθεί σοβαρή απόφραξη των αεραγωγών, λόγω πτώσεως της γλώσσας ή λό­γω χαλαρώσεως των φαρυγγικών μυών και αποφράξεως του φάρυγγος. Οι ρι­νι­κές και οι λαρυγγικές αντιστάσεις μπορεί να αυξηθούν, επί οιδήματος του βλεν­νο­γόνου ή/και συγκεντρώσεως παχύρρευστων εκκρίσεων. Η σκολίωση του δια­φρά­γματος και οι βλεννογονίτιδες των ρινικών χοανών αυξά­νουν τις αντιστάσεις ρο­ής διά της ρινικής κοιλότητας∙ μυικός σπασμός ή όγκοι της γλωττίδας συνεπάγονται ανάλογα αποτελέσματα. Η ενεργοποίηση διαφόρων αντανα­κλα­στικών, ως απά­ντη­­­ση ερεθισμάτων από το κατώτερο τραχειοβρογχικό δένδρο, προκαλούν μετα­βο­λές στις αντιστάσεις ροής διά των ανωτέρων αναπνευστικών οδών.

Κατώτερες αναπνευστικές οδοί

Στους ενήλικες, οι αντιστάσεις των αγωγών διαμέτρου μικρότερης των 2 mm αποτελούν μικρή αναλογία των συνολικών αντιστάσεων που διαμορφώνονται στο τραχειοβρογχικό δένδρο. Οι μικροί αεραγωγοί, όμως, αποτελούν την ανα­το­μι­κή εντόπιση των βλαβών που παρατηρούνται επί χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας, του συνδρόμου που χαρακτηρίζεται από σημαντική αύξηση των αντιστάσεων. Οι παθήσεις που εκφράζονται με ελάττωση της εκπνευστικής-ιδίως- ροής, πρέπει να εξελιχθούν σε ικανό βαθμό, πριν η προκαλούμενη αύξηση των αντιστάσεων καταστεί μετρητή με τις διαθέσιμες στο εργαστήριο δοκιμασίες. Η περιορισμένη ευαισθησία των δοκιμασιών αποτιμήσεως των αντιστάσεων στους μικρούς αεραγωγούς οφείλεται σε δύο –κατά βάση- λόγους: Κατά πρώτον, η συνολική εγκάρσια επιφάνεια των μικρών αεραγωγών είναι πολύ μεγάλη, λόγω του μεγάλου αριθμού αυτών, που διατάσσονται παράλληλα. Ετσι, πρέπει να απο­φραχθεί μεγάλος αριθμός από τους περιφερικούς αεραγωγούς, πριν προ­κλη­θεί μετρητή αύξηση των αντιστάσεων. Ο δεύτερος λόγος, σχετίζεται με την πολύ μικρή ροή, που γενικά, παρατηρείται στην περιφερική μοίρα του τραχειο­βρογ­χικού δένδρου, απότοκη, επίσης, του πολύ μεγάλου αριθμού διακλα­δώ­σε­ων. Εφ΄όσον η ταχύτητα ροής στην περιοχή αυτή είναι μικρή, εάν οι αεραγωγοί είναι βατοί, διαμορφώνεται γραμμικός τύπος ροής, η αντίσταση στην οποία είναι, γενικά, μικρότερη, της αντιστάσεως που θα διαμορφωνόταν, εάν η ροή .ήταν στροβιλώδης. Συμπερασματικά, η αναγνώριση αυξημένων αντιστάσεων στους μικρούς αεραγωγούς είναι, γενικά, αποτέλεσμα εκτεταμένης ανατομικής βλάβης.

Η απώλεια της πνευμονικής ελαστικότητας, αποτελεί σημαντικό λόγο αυξή­σε­ως των αντιστάσεων στους περιφερικούς αεραγωγούς. Η αύξηση της πνευμο­νι­κής διατασιμότητας προκαλεί μείωση της διαπνευμονικής πιέσεως, έτσι, ώστε η ενδοϋπεζωκοτική πίεση προσεγγίζει, περισσότερο την κυψελιδική πίεση. Κατά τη διάρκεια της εκπνοής, η διατομή των μικρών αεραγωγών μειώνεται, προο­δευ­τι­κά, προκαλώντας προοδευτική, κατά την εξέλιξη της εκπνοής αύξηση των αντιστάσεων. Προς το παρόν, δεν υπάρχει αποδοτική μέθοδος μειώσεως των αντι­στά­σεων στους μικρούς αεραγωγούς, ανάλογη με τις ικανοποιητικές με­θό­δους που διατίθενται για την αντιμετώπιση των ανωτέρων αναπνευστικών οδών