Βήχας, μηχανική, η συμμετοχή της γλωττίδας

Παριστά την είσοδο του κατώτερου αναπνευστικού. Αφορίζεται από τις δύο φωνητικές χορδές. Είναι συστατικό στοιχείο του λάρυγγος (à793).
Αρυταινοειδείς χόνδροι· 2. Γνήσιες φωνητικές χορδές· 3. Νόθες φωνητικές χορδές· 4.προσθία γωνία· 5. Γλωττιδική σχισμή (κλειστή)· 6. Λαρυγγικές κοιλίες[i].
Η σχισμή της γλωττίδας μεταβάλλεται κατά τις αναπνευστικές κινήσεις ενεργητικά, υπό των εισπνευστικών απαγωγών μυών και των εκπνευστικών προσαγωγών των φωνητικών χορδών.
Διαδραματίζει ουσιώδη ρόλο στην εξέλιξη του βηχικού κύκλου και στην αποτελεσματικότητα του α. του βήχα. Ανάλογα με τις μεταβολές που υφίσταται η σχισμή της γλωττίδας, ο βηχικός κύκλος διακρίνεται σε τρείς φάσεις: [α] της αρχικής εισπνοής,  [β] της συμπιέσεως και, ]γ] της εξωθήσεως. Φωτογραφικές και άλλες μέθοδοι καταγραφής των φαινομένων δείχνουν ότι κάθε μια από τις φάσεις αυτές μπορεί να διακριθεί σε μικρότερα διαστήματα, ώστε δημιουργούνται 8-9 περίοδοι.
Οι περίοδοι 1,2,3 αφορούν τη διαστολή της γλωττίδας, που είναι μεγαλύτερη παρ΄ό,τι επί συνήθους εισπνοής, κατά την εισπνευστική φάση του κύκλου του βηχικού αντανακλαστικού.  Κατά την περίοδο 4, η γλωττίδα είναι πλέον κλειστή, ενώ η εκπνευστική προσπάθεια έχει αρχίσει, όπως φαίνεται από την αύξηση της υπεζωκοτικής και ενδοτραχειακής πιέσεως. Η περίοδοι 3 και 4, που συνιστούν τη φάση συμπιέσεως, διαρκούν 0.12±0.01 sec. Κατά τη φάση αυτή, της πλήρους συγκλείσεως της γλωττίδας, και κατά απομίμηση της δοκιμασίας Valsalva (à37)  σημειώνεται μεγάλη αύξηση της ενδοϋπεζωκοτικής πιέσεως, 50-100 mmHg, ή και περισσότερο, καθώς επίσης, της κυψελιδικής, της ενδοκοιλιακής, της ενδο­κρα­­νιακής, της ενδοφθά­λ­μιας και αρχικά- της συστηματικής αρτηριακής πιέσεως. Ακολουθεί η 3η φάση, η φάση της εξωθήσεως, που αρχίζει με την περίοδο 5, της αιφνίδιας διανοίξεως του γλωττιδικού αυλού.
Η διάνοιξη πυροδοτείται εις το μέγιστο της ενδουπεζωκοτικής πιέσεως ή αμέσως πριν. Η γλωττίδα παραμένει ανοικτή για κάποιο διάστημα (περίοδος 6) και ακολούθως συγκλείεται πάλι (περίοδος 7). Η μεγάλη διάταση της γλωττίδας κατά την περίοδο 6 έρχεται σε αντίθεση με την κατά την ήρεμη εκπνοή στένωσή της. Η τελεολογική σκοπιμότητα της μεγάλης διατάσεως της γλωττίδας κατά την εξωθητική φάση του βήχα είναι η ελάττωση της γλωττιδικής αντιστάσεως και η ισχυροποίηση της εξωθήσεως. Η σύσπαση των εκπνευστικών μυών συνεχίζει να προκαλεί αύξηση της υπεζωκοτικής πιέσεως και μετά τη διάνοιξη της γλωττίδας, οπόταν η ροή αυξάνεται ταχύτατα μέχρι τη μέγιστη τιμή που μπορεί να πάρει για το συγκεκριμένο πνευμονικό όγκο, υπό τον οποίο διαμορφώνεται. Η επίτευξη δηλαδή της  μεγίστης ροής προηγείται της επιτεύξεως της μεγίστης πιέσεως, ιδίως σε χαμηλούς όγκους, επί ηλικιωμένων ατόμων ή βρογχιτιδικών ασθενών. Ακολούθως οι εκπνευστικοί μύες χαλαρώνουν, η πίεση μειώνεται, η γλωττίδα επανασυγκλείεται και η ροή διακόπτεται. Η σύγκλειση της γλωττίδας καταργείται μετά αμφοτερόπλευρη εκτομή του παλίνδρομου λαρυγγικού νεύρου, οπότε ο βήχας αποστερείται του αιφνίδιου και εκρηκτικού του χαρακτήρα και εμφανίζεται τροποποιημένος, δηλαδή με μεγάλη εξασθένηση της εκπνευστικής και παρατάσεως της εισπνευστικής φάσεως[ii]. Εκτός από τις ενεργητικές κινήσεις των λαρυγγικών στοιχείων, μερικοί έχουν καταγράψει και παθητικές δονήσεις των φωνητικών χορδών, αλλά και των υπεργλωττιδικών στοιχείων, που ερμηνεύονται μόνο με την παραδοχή της συνυπάρξεως ενός μηχανικού, αεροδυναμικού, δηλαδή παθητικού φαινομένου. Πραγματικά, κατά τη φάση της εξωθήσεως, τα ιστικά στοιχεία του λαρυγγικού τοιχώματος υφίστανται το ισχυρό αποτέλεσμα του αερορρεύματος που ρέει με τεράστια ταχύτητα, μεγαλύτερη του 85% της ταχύτητας του ήχου. Κατ΄εφαρμογή του αεροδυναμικού νόμου του Bernoulli, στην περιφέρεια του αερορρεύματος, αναπτύσσεται αρνητική πίεση που επηρεάζει όλα τα κινητά σημεία του λάρυγγος που έτσι, εμφανίζουν δονητικά φαινόμενα. Η εμφάνιση του ρυθμικού κυματισμού του οπίσθιου λαρυγγικού τοιχώματος, σε πλήρη συγχρονισμό με τις δονήσεις των φωνητικών χορδών, αλλά και των υπεργλωττιδικών κατασκευών υπογραμμίζει τον κίνδυνο τραυματισμού των λεπτών και ευαίσθητων ιστών του λάρυγγος, κατά το βήχα

 

[i] e-orl.gr/larynx.htm

[ii] Υoung, Abdoul-Sadar, Caric, D.: Glottic closure and high flows are not essential for productive cough. In: Widdicombe, Korpas, Salat (eds.): The cough reflex. Nerves and mediators in bronchial asthma. Bull Europ. Physiol. Resp. 1986· 23(suppl 10):47-50