Θεματολόγιο Πνευμονολογίας

Ο υπολειπόμενος όγκος, RV, είναι ο όγκος αέρος που παραμένει στους πνεύ­μο­νες στο τέλος της βαθύτερης δυνατής εκπνοής. Παριστάνει τον ελάχιστο όγκο αέ­ρος που παραμένει στους πνεύμονες, επί άθικτου συστήματος (πνεύμο­νες+ θω­­ρακικός κλωβός). Αντανακλά την ισορροπία των ελαστικών δυνάμεων που επ­ενεργούν στο παρέγχυμα και το θωρακικό τοίχωμα  και εξαρτάται από τη σχέ­ση της ασκούμενης τάσεως των αναπνευστικών μυών, των ελαστικών στοιχείων του συστήματος, της βατότητας των αεραγωγών, ακόμη και του όγκου των εξω­πνευ­μονικών, αλλά ενδοθωρακικών οργάνων, όπως η καρδιά και τα μεγάλα αγ­γεία. Διαμορφώνεται, κατά την πρώτη βαθειά εισπνοή της ζωής, μετά τη γέν­νη­ση. Αυξομειώνεται, ανάλογα με τις επισυμβαίνουσες παθολογικές εκτροπές, στη διάρκεια της ζωής, εξασφαλίζει την απρόσκοπτη συνέχιση της ανταλλαγής αε­ρί­ων, κατά τη διάρκεια της εκπνοής και της επακόλουθης αναπνευστικής παύ­σεως, και εξαντλείται μετά την έλευση του θανάτου, όταν  καταργηθούν ο τόνος των αναπνευστικών μυών και η ελαστικότητα των ιστών.

Συνήθως, ο RV υπολογίζεται δι΄αφαιρέσεως του εφεδρικού εκπνευστικού όγ­κου από τη λειτουργική υπολειπόμενη χωρητικότητα (FRC=ERV+RV). Ο συντε­λε­στής μεταβλητότητας μεταξύ επανειλημμένων εξετάσεων δεν υπερβαίνει το 8%, ώστε οι εξαγόμενες τιμές με τις συνήθεις μεθόδους θεωρούνται αντιπρο­σω­πευ­τικές.   

Ο υπολειπόμενος όγκος μπορεί να μετρη­θεί, εμμέσως, με μεθόδους  που πρέ­πει να δηλώνονται, κατά την  ανακοίνωση του αποτελέσματος της δοκιμασίας με­τρή­σεώς του.

Με τις ‘μεθόδους αραιώσεως’ μετρούνται μόνο οι πνευμονικοί όγκοι αέρος που φι­λο­ξενούνται σε περιοχές του παρεγχύματος που αερίζονται και, επομένως, μπο­ρεί να υποεκτιμούν τον πραγματικό όγκο αέρος, ιδίως σε ασθενείς με μείωση της εκπνευστικής ροής στους οποίους ποσότητα αέρος μπορεί να παγιδεύεται πίσω από αποφραγμένους αεραγωγούς. Εάν χρησιμοποιηθούν ‘μέθοδοι αραι­ώ­σε­ως’ πολλαπλών αναπνοών, ποσοστό, από τις δυσχερώς αεριζόμενες περιο­χές, συμμετέχει στη μέτρηση και οι τιμές μπορεί να αποδειχθούν μεγαλύτερες εκείνων που εξήχθησαν με μεθόδους αραιώσεως μιας αναπνοής.

 Τα αποτελέσματα μετρήσεων με μεθόδους πληθυσμογραφίας σώματος, αφ­ο­ρούν όχι μόνο τους όγκους των αεριζόμενων περιοχών, αλλά και τους παγι­δευ­μέ­νους πίσω από αποφραγμένα βρογχιόλια. Επι υγιών ατόμων, οι μετρήσεις με μεθόδους αραιώσεως είναι ταυτόσημες με εκείνες που εξάγονται με τον πληθυ­σμογράφο σώματος, αλλά σε ασθενείς με παγιδευμένο αέρα, οι μετρήσεις με τις δύο μεθόδους διαφέρουν, σε ποσοστό ανάλογο με το μέγεθος της παγιδεύσεως.

Υπολειπόμενος όγκος, residual volume, RV, φυσιολογικές τιμές

Ύπολειπόμενος Όγκος, residual volume, RV, προβλεπόμενες τιμές

Υπολειπόμενος όγκος/ολική πνευμονική χωρητικότητα %, RV/TLC%, προβλεπόμενες τιμές

ολική πνευμονική χωρητικότητα

μέτρηση