δΔιάγραμμα του τρόπου μικορμεταστάσεων όγκου. Κύτταρα από τον πρωοπαθή όγκο εγκαταλείπουν τον όγκο, ως αποτέλεσμα πρωτεολύσεως, διηθήσεως και επινεμήσεως του κυκλοφορικού συστήματος. Με τον τρόπο αυτό, μεταναστεύουν, απρασυρόμενα με την αιματική ροή, σε μια απομακρυσμένη, νέα θέση, όπου ενσφηνώνονται και προσκολλώνται στα τοιχώματα ενός τριχοειδούς (►). Με τον τρόπο αυτό επινεμώνται ένα νέο όργανο.στη θέση αυτή, η μικομετάσταση, δηλαδή η εγκατάσταση απομονωθέντων καρκινικών κυττάρων ή συγκριμάτων τους, που είναι μη αναγνωρ΄λισιμη με τα συνήθη μέσα σταδιοποιήσεως, μπορεί να επιζήσει επί χρόνια. Τα κύτταρα αυτά εκφεύγουν της χημειοθεραπείας, επειδή "τελούν εν υπνώσει", προτείνεται, η φάση αυτή να πονομαστεί Μι. Αργότερα, τα κύτταρα αυτά αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται, να διεγείρουν την αγγειογένεση και και να σχηματίζουν ένα μεταστατικό όγκο.
Κυκλοφορούντα καρκινικά κύτταρα (ΚΚΚ) προσελκύουν το έντονο ενδιαφέρον στην έρευνα του καρκίνου του πνεύμονος, ως ένας ισχυρός βιοδείκτης και ως μέσον μελέτης της εξελίξεως των μεταστάσεων. Η σχετική πυκνόττηα των 'ελευθέρων ΚΚΚ" στο περιφερικό αίμα είναι πολύ μικρή και, σ΄αυτή, περιλαμβάνονται κύτταρα με διακριτά βιολογικά και βιομοριακά χαρακτηριστικά, συχνά διαφορετικά από εκείνα του πρωτοπαθούς όγκου (►). Θεωρείται ότι μπορούν να ανιχνευθούν >5 ΚΚΚ ανά 7.5 ml περιφερικού αίματος. Έχει από μακρού κατανοηθεί ότι η μετάσταση είναι ο κρίσιμος παράγοντας στην παθογένεια και φυσική ιστορία του καρκίνου και η υπόθεση ότι τα καρκινικά κύτταρα μεταναστεύον, αποκοπτώμενα από τον μητρικό όγκο, σε άλλα όργανα, όπου βρίσκουν ευνοϊκο έδαφος να αναπτυχθούν, δημιουργώντας απομακρυσμένες νησίδες του νεοπλασματικού ιστού. Η "υπόθεση του σπόρου και του γόνιμου εδάφους" συζητείτο ήδη από τον 19ο αιώνα, αφότου συγκρίματα του πογκου μπορούσαν να ανιχνευθούν στο περιφερικό αίμα, μερικά από τα οποία είχαν την ικανότητα επιβιώσεως, στο "εχθρικό" περιβάλλον του αίματος, αλλά και αναζητήσεως ευνοϊκού ιστού, προκειμένου να εγκατασταθούν και να αυξηθούν ως θυγατρικοί όγκοι. Τα γελευταία χρόνια, έχει αναπτυχθεί μια αξιόπιστη, που διακρίνεται για την επαναληπτικότητά της, ανοσομαγνητική μέθοδος ανιχνεύσεως και αναλύσεως ΚΚΚ, ως βιοδείκτου.
Μια αξιοπρόσεκτη χρήση των ΚΚΚ είναι ο μοριακός και γενετικός καθορισμός τους, που θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως "υγρές βιοψίες" αντιπροσωπευτικές των πρωτοπαθών όγκων. Πράγματι, έχει ήδη αναγνωρισθεί ότι είναι δυνατή η ανίχνευση HER2, KRAS και EGFR μεταλλάξεων, επί καρκίνου του μαστού, του παχέος εντέρου και των πνευμόνων (►).
Με αναφορά στις "υγρές βιοψίες" μπορεί να διακριβωθεί λεπτομερέστερα η σταδιοποίηση του πρώιμου καρκίνου του πνεύμονος, να εντοπισθούν ακριβέτσρα οι ασθενείς που χρειάζονται συμπληρωματική χημειοθεραπεία ή, ακόμη, και προσυμπτωματικά, για την πρώιμη διάγνωσή του ή την έγκαιρη αναγνώριση των υποστροπών (►, ►).
Τα τελευταία χρόνια, έχουν αναπτυχθεί σχετικά μεγάλος αριθμός τεχνικών ανιχνεύσεως ΚΚΚ, η ειδικότητα και η διαγνωστική αξία των οποίων πορέπει να επιβεβαιωθεί σε πολυκεντρικές, προοπτικές μελέτες, μεγάλων δειγμάτων, πριν ανέκ=λθουν σε υψηλό επίπεδο ενδείξεων, που χρειάζεται για ανααποκτήσουν κλινική σημαντικότητα (►, ►, ►)